Kossak Wojciech

Wojciech Horacy Kossak

(31 grudnia 1856 Paryż – 29 lipca 1942 Kraków)

malarz historyczny i batalista, portrecista

rodzina

syn Juliusza Kossaka (1824-1899), wybitnego malarza i Zofii z Gałczyńskich (1834-1923)

jego ojcem chrzestnym został przyjaciel ojca, znany batalista francuski, Horacy Vernet, po nim Wojciech otrzymał drugie imię Horacy

rodzeństwo: bliźniak Tadeusz (1857–1935), rolnik, żona Anna Kisielnicka (1863-1944); Stefan (1858–1924), referent galicyjskiego banku krajowego, żona Ewa Mikolasch (1878-1932); Zofia (19 IV 1861–1946), uzdolniona rysowniczka, mąż Kazimierz Romański; Jadwiga (1862–1917), mąż Zygmunt Unrug

16 lipca 1884 w kościele parafialnym w miejscowości Poryte (obecnie województwo podlaskie) poślubił Marię z Kisielnickich (1861-15 III 1943) ze Stawisk

dzieci:

Jerzy (1886-1955), malarz batalista żona 1. Ewa Kaplińska (1887-1940), 2. Elżbieta Dzięciołowska (1910-1975)

Maria Janina (1891-1945), poetka, mąż 1. Władysław Janota-Bzowski (1855-1945), 2. Jan Gwalbert Pawlikowski (1891-1962), 3. Stefan Jasnorzewski (1901-1970)

Magdalena „Samozwaniec” (1894-1972), pisarka satyryczna, mąż 1. Jan Starzewski (1895-1973), 2. Zygmunt Niewidowski (1914-1986)

w związku ze Stefanią Cielecką (1855-1912) miał syna Jana Chryzostoma Moszyńskiego (1877-1938)

biogram

Jako pierwszy z bliźniąt, urodził się w Paryżu w noc sylwestrową tuż przed północą roku 1856 (brat Tadeusz urodził się już po północy i w jego akcie urodzenia widnieje data urodzenia 1857).

Jego pierwszym nauczycielem malarstwa był ojciec, następnie w wieku 15 lat rozpoczął studia w krakowskiej SSP u Władysława Łuszczkiewicza (na jednym roku studiował z nim między innymi Jacek Malczewski i Kazimierz Pochwalski, dorabiali sobie retuszowaniem fotografii), a później w akademii sztuk pięknych w Monachium (uważanej wtedy za najlepszą w Europie) u Aleksandra Straehubera, Aleksandra Wagnera i Wilhelma Lindenschmidta (przyjaźnił się wtedy z Józefem Brandtem i polską kolonią artystyczną). Interesowało go malarstwo historyczne, a szczególnie tematy związane z Polską. Studia przerwał powołany do obowiązkowej służby wojskowej, jako poddany c.k. monarchii austriackiej, odbywał ją w I Pułku Ułanów w Krakowie. Jeźdźcem był bardzo dobrym, odkrył też w sobie żołnierską duszę. Na jego wyobraźnię mocno oddziaływały wojenne opowieści starych wiarusów, co znacząco wpłynęło w przyszłości na podejmowanie przez niego tematyki wojskowej i batalistycznej. Służbę wojskową zakończył w stopniu porucznika. Zaczął malować własne kompozycje, w polskiej prasie zaczęły się pojawiać pierwsze reprodukcje jego prac w postaci drzeworytów.

Śladem ojca wyjechał do Paryża, zamieszkał u Konstantego hrabiego Branickiego, kontynuował studia w École des Beaux-Arts w Paryżu, między innymi u Léona Bonnata, wybitnego malarza naturalisty, i Aleksandra Cabanela, przedstawiciela akademickiego eklektyzmu. Po raz pierwszy wystawił swoją pracę w Salonie w Paryżu, był to Autoportret w mundurze ułańskim.

Kilka lat później:

… podczas kolejnej wystawy wywołał mały skandal, który odbił się szerokim echem w tamtejszej prasie. Na wystawę przeznaczył bowiem dekoracyjny portret młodej aktorki, panny Fifine. Jak twierdził , jego modelka „nie miała ani talentu, ani głosu, ale toalety prześliczne, a sama była tak ładna, jak paryżanki nimi być potrafią”. Ponieważ nie należał do faworytów organizatorów, obraz umieszczono nie w głównej sali, lecz w pomieszczeniu bocznym, ze złym oświetleniem, co sprawiało, że płótno wyglądało wyjątkowo niekorzystnie. Oburzony takim postępowaniem, kierując się impulsem, wyciął obraz i przy aplauzie publiczności wyniósł go z wystawy. To był jego protest przeciwko nierównomiernemu traktowaniu artystów.

Marcin K. Schirmer, Wybitne rody które tworzyły Polską kulturę i naukę, Warszawa 2017

Powrócił do Krakowa, ożenił się z Marią Kisielnicką, zamieszkali w jego domu rodzinnym, Kossakówce. Na swoje potrzeby w zaadaptowanej części pomieszczeń urządził swoją pracownię. Był już znanym i cenionym artystą, wystawiał swoje prace w całej Europie. Rozwój jego kariery przyspieszył po wystawieniu w Wiedniu, w tamtejszym „Kunstlerhauzie” obrazu Hurra, przedstawiającym atak piechoty. Cesarz Franciszek I zachwycił się obrazem, zakupił go i umieścił w swoim gabinecie. Dostał zaproszenie na cesarskie łowy do Gödöllö pod Budapesztem. Gospodarzem był cesarz Franciszek I, było to ważne wydarzenie gromadzące nie tylko dwór, ale cały kwiat arystokracji c.k. monarchii, korpus dyplomatyczny i inne ważne zaproszone osoby. Udział w imprezie stanowił przepustkę do wyższych sfer, pozwoliło mu to zyskać zamożną klientelę, która zamawiała u niego obrazy.

Następnie przez osiem lat przebywał w Berlinie, gdzie zrealizował wiele prac dla cesarskiego dworu i tamtejszej arystokracji. Wraz z kolegami podjął się tworzenia panoram, przedstawiających przełomowe bitwy polskiego oręża. Wraz z Janem Styką przystąpił do malowania Panoramy Racławickiej. Pomagali im między innymi Tadeusz Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski. Panorama została wystawiona w specjalnym budynku na terenie Targów we Lwowie, odniosła ogromny sukces frekwencyjny i finansowy.

Kolejną panoramę Berezyna malował wraz z Julianem Fałatem w Berlinie. Prace nad płótnem o wymiarach 120 na 15 metrów trwały szesnaście miesięcy. Kompozycje figuralne wziął na siebie Kossak, śnieg i cały pejzaż malował Fałat, dodatkowo pomagali Kazimierz Pułaski i Michał Gorstkin-Wywiórski. Ukończoną panoramę pokazano w Berlinie, gdzie odniosła olbrzymi sukces. Potem wystawiano ją w Warszawie, Kijowie i Moskwie, ostatecznie znalazła się w Krakowie, z czasem została pocięta na kawałki.

Cesarz Wilhelm II oczarowany pracami Kossaka zachęcił go do pozostania w Berlinie. Przydzielił mu nawet pracownię w zameczku Fryderyka II w Monbijou (nad rzeką Łupawą koło Słupska). Wojciech Kossak malował epizody z 1831 roku, sceny z czasów Fryderyka Wielkiego, wojen napoleońskich oraz liczne portrety między innymi cesarza Wilhelma II. Najważniejsze prace znajdowały się w pałacu cesarskim, później w muzeum Hohenzollernów w Berlinie. Trzy płótna trafiły do Gdańska, do oficerskiego kasyna Czarnych Huzarów we Wrzeszczu. Były to: Bitwa o sztandar pod Heilsbergiem (Lidzbark Warmiński 10 czerwca 1807 roku), Bitwa pod Jägersdorf 30 sierpnia 1757 roku (szarża huzarów na stanowiska armat rosyjskich w bitwie koło Wehlau, dziś Znamieńska w obwodzie kaliningradzkim) oraz Bitwa pod Düsselward (atak huzarów na francuskich kirasjerów w 1758 roku).

Powrócił do Krakowa, brał aktywny udział w życiu artystycznym miasta. Został prezesem założonej przez siebie grupy malarskiej „Zero”, która organizowała wystawy prezentując między innymi obrazy Jacka Malczewskiego, Vlastimila Hofmana, Włodzimierza Tetmajera.

Jadwiga Waydel-Dmochowska, tłumaczka i autorka wspomnień o dawnej Warszawie, a zarazem znajoma rodziny tak go opisywała: Była to sylwetka niepowtarzalna, ta postawa rotmistrza ułanów, smukła sylwetka, szeroka klatka piersiowa, a przy tym trochę cygańska nonszalancja, fantazyjnie zawiązany krawat, kapelusze Borsalino… Zabójcze spojrzenie, gdy patrzył na ładną kobietę.

Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany i służył w randze rotmistrza jako komendant kolumny automobilowej. Po wojnie mieszkał w Krakowie (wynajmował również pracownię malarską w hotelu Bristol w Warszawie, malował wiele portretów, między innymi marszałka Józefa Piłsudskiego, prezydenta Ignacego Mościckiego), utrzymywał również domy w Juracie i Zakopanem.

Kilkakrotnie wyjeżdżał do USA oraz do Paryża, podróżował także (wraz z synem Jerzym) po Polsce, odwiedzając liczne dwory szlacheckie (malował obrazy na zamówienie, głównie portrety). Za granicą wystawiał swoje prace w Paryżu, Wiedniu, Monachium, Budapeszcie, Pradze, Berlinie, Petersburgu, Kijowie, Londynie, Rzymie, Wenecji, Antwerpii i Buffalo.

Artysta cieszył się ogromną popularnością wśród współczesnych. Przyjmowany był w najwyższych sferach, bywał na dworze cesarskim w Wiedniu i Berlinie, błyszcząc urokiem osobistym, dowcipem, świetną prezencją. Był przyjazny i życzliwy dla wszystkich. Cieszył się również niebywałym powodzeniem u kobiet. Kossakówkę uczynił miejscem spotkań elity kulturalnej Krakowa. Bywali tu malarze, pisarze, aktorzy muzycy, wśród których można wymienić: Henryka Sienkiewicza, Jacka Malczewskiego, Witkacego, Tadeusza Axentowicza, Juliana Tuwima, Boya, Ignacego Paderewskiego. W czasie okupacji nie chciał sprzedawać swoich obrazów Niemcom. Odrzucił, wymawiając się starością, propozycję gubernatora Hansa Franka, który koniecznie pragnął mieć portret pędzla Wojciecha.

Jego twórczość ukształtowała się pod wpływem dzieł ojca i Józefa Brandta, cieszyła się wielką popularnością, malował głównie obrazy historyczne, batalistyczne (epizody napoleońskie, powstańcze i z I wojny światowej) oraz rodzajowe, a także wizerunki jeźdźców i koni. Był twórcą licznych portretów (między innymi J. Pershinga, F. Focha, członków rodziny), współpracował jako ilustrator z wieloma czasopismami polskimi, wykonywał ilustracje książkowe. Namalował około 2 tysiące obrazów, z których większość uległa zniszczeniu. Zachowane znajdują się między innymi w Muzeach Narodowej w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Historyczne m. Krakowa.

Pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIB-płn - po lewej Wędrychowskich).

Na wieść o zgonie artysty Zygmunt Nowakowski w londyńskich „Wiadomościach” (1943) napisał wzruszający felieton z taką metaforą, że w śmierci Kossaka widzi wymowny symbol: kawaleria polska skrwawiła się na polach Września w ostatniej swej walce, niedługo potem zmarł najświetniejszy malarz i piewca jej rycerskiej chwały... „Kossaka do grobu winny wieźć na lawecie armatniej konie z tysiąca jego płócien, wojskowe konie, których uszom nieobcy jest furkot lanc i huk strzałów, i szłyby ze zwieszonymi głowami za jego trumną, strzygłyby uszami i mówiły do siebie: Kossaka wieziemy, Kossaka, musimy jechać równo, musimy wyglądać pięknie, jak malowane, stąpać cicho by tego spracowanego człeka nie obudzić...” Winny by jeszcze nogą wygrzebać mogiłę dla Niego, wysoką, ogromną. Za Kazimierz Olszański, Niepospolity ród Kossaków

wybrane prace:

1871 – Biust grecki

1876 – Ulica w Wenecji

1877 – Rekonesans

1878 – Autoportret w mundurze ułańskim

1879 – Manewry w Galicji

1881 – Sztab Kościuszki

1881 – Portret prezydenta Mikołaja Zyblikiewicza

1883 – Artyleria w ogniu

1884 – Portret żony artysty

1885 – Historia 1. pułku ułanów złoty medal w Wiedniu

1885 - Somosierra

1886 – Hurra! Atak landwehry obraz zakupił cesarz Franciszek Józef

1886-1887 - Olszynka Grochowska

1887 - Polowanie cesarskie w Gödöllö

1889 – Odpoczynek podczas manewrów

1891 - Wspomnienia z lat dziecinnych

1892 - Śmierć Sowińskiego

1893 – Autoportret z paletą

1893-1894 – Panorama Racławicka

1894-1896 – Panorama Berezyna

1898 – Po bitwie pod Zieleńcami

1900 – Atak kawalerii pruskiej na francuską baterię w r. 1871

1901 – Szarża huzarów pruskich na baterię rosyjską pod Jägersdorf w r. 1757

1905 – Krwawa niedziela w Petersburgu (został podarowany w 1947 przez rząd polski J.W. Stalinowi z okazji 30 rocznicy Rewolucji Październikowej)

1906 – Portret córek artysty

1907 – Odwrót Blüchera po bitwie pod Montmirail w r. 1814

1907 – Posiłek

1908 – Ranny kirasjer i dziewczyna (nagrodzony w Wiedniu małym złotym medalem i zakupiony)

1909 – Zofia Hoescikowa

1910 – Izabela Radziwiłłowa

1912 – Rekwizycja

1913 - Szarża pod Rokitną

1917 – Potyczka z kozakami

1922 – Portret konny gen. Johna Pershinga ((w 1929 złożony przez ambasadę polską jako dar Polski dla Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w West-Point, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego)

1922 - Sowiński na szańcach Woli

1925 – Kircholm

1926 – Artyleria

1927 – Szarża ułańska

1930 – Na stepach kalifornijskich

1930 – Zaślubiny Polski z morzem

1931 – Grunwald

1933 – Młody obrońca

1934 – Idzie ułan borem, lasem

1934 – Szarża pod Rokitną

1934 – Rewia kawalerii polskiej na krakowskich Błoniach w dniu 6 października 1933

1937 – Portret córki Magdaleny

1939 – Portret Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej

1940 – Wesele krakowskie

kalendarium

1861 II 27 – wraz z rodziną przyjechał z Paryża do Polski, zamieszkali w Warszawie

1863 – został oddany do III Gimnazjum na Placu Trzech Krzyży w Warszawie

1869 – przeniósł się wraz z rodzicami do Krakowa

1869 – od września zaczął uczęszczać do gimnazjum św. Anny

1871 VI-1873 - studiował w krakowskiej SSP

1873 X-1876 X - w akademii sztuk pięknych w Monachium

1874 - medal brązowy akademii monachijskiej

1876-1877 – od jesieni służył w krakowskim pułku ułanów

1877 – złożył egzamin oficerski i uzyskał stopień podporucznika rezerwy

1877 – zaczął wystawiać swoje prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie

1877 XI 14 – wyjechał na dalsze studia artystyczne do Paryża

1877-1883 - kontynuował studia w Ecole des Beaux-Arts w Paryżu

1878 – zadebiutował na Salonie w Paryżu, wystawił Autoportret w mundurze ułańskim

1879 – na Salonie Paryskim wystawił Manewry w Galicji

1880 – zaczął wystawiać obrazy w Salonie Krywulta w Warszawie

1880 – po raz pierwszy przyjechał do Zakopanego

1881 – zaczął wystawiać swoje prace w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych

1882 – na Salonie Paryskim obraz Portret panny Celiny D., zawieszony w niekorzystnych warunkach, podczas publicznego wernisażu wyciął z ramy i wyniósł z wystawy, zyskując poklask prasy paryskiej

1882 – w wiedeńskim Künstlerhauzie zadebiutował trzema obrazami: Portret marszałka krajowego Mikołaja Zyblikiewicza, Manewry pod Sądową Wisznią i Bitwę o miasto

1883 – powrócił do Krakowa

1884 – wystawiony w Peszcie obraz Granat nieprzyjacielski zakupiony został do zbiorów cesarskich

1884 - zamieszkał w Krakowie (w rodzinnym dworku Kossakówka)

1884 VI 22 – w liście do narzeczonej opisał i namalował jak chcąc popłynąć na drzwiach Kossakówki do miasta, stracił równowagę i w eleganckim ubraniu wpadł do wody

1885, 1908 - złote medale w Wiedniu

1886 – w Wiedniu, w tamtejszym Kunstlerhauzie, wystawił obraz Hurra

1886 – jesienią wziął udział w carskich łowach par force w Gödöllö pod Budapesztem

1890 – za wystawiony na Salonie Paryskim obraz Wzięcie do niewoli Tyszkiewicza w czasie odwrotu spod Moskwy otrzymał dyplom honorowy

1891 – za obraz Wspomnienie lat dziecinnych uzyskał w Akademii Umiejętności w Krakowie nagrodę z fundacji P. Barczewskiego

1891 - złoty medal w Berlinie

1893 – w kwietniu skomponował w Krakowie 4 wielkie szkice, stanowiące w jednej dziesiątej wielkości główne zarysy panoramy racławickiej

1894 XI-1902 - przebywał głównie w Berlinie

1894 V 28 – zakończono prace nad malowaniem Panoramy Racławickiej

1895 – wiosną wyjechał na Litwę dla studiów terenowych do panoramy Berezyńskiej

1896 – w Berlinie 1 kwietnia została otwarta Panorama Berezyńska

1897 – w lipcu, w Zakopanem, z kancelarii cesarskiej otrzymał zaproszenie na manewry jesienne

1898 – za obraz Grenadierzy królewscy w bitwie pod Etoges w roku 1814 otrzymał austriacki Order Żelaznej Korony Pruskiej

1898 – w Warszawie wystawiono Berezynę

1899 XI 30 – w rocznicę bitwy pod Somosierrą, wraz z Michałem Wywiórskim, znalazł się na polu bitwy by dokładnie poznać panujące tam warunki plenerowe

1899 VI – otrzymał Order Orła Czerwonego

1900 - w Kijowie wystawiono Berezynę

1900 I – wraz z M. Wywiórskim wykonał cztery wielkie olejne szkice do panoramy Somosierry, w formacie 288 x 150 cm każdy

1900 IX 8 – przybył do Szczecina aby na zaproszenie cesarza wziąć udział w wielkich manewrach cesarskich

1900 II – był w Berlinie

1900 IX - odbył wraz z Wywiórskim podróż do Egiptu, na studia pejzażowe do panoramy Bitwa pod piramidami

1900 XI 20 – rozpoczął prace nad Bitwą pod piramidami na dużym płótnie

1900 XII 15 – na otwarciu nowo wybudowanego gmachu Zachęty Fałat publicznie znieważył Wojciecha

1901 - w Moskwie wystawiono Berezynę

1901 IV 2 – w Warszawie otwarto panoramę Bitwa pod piramidami

1901 V – szkice do Somosierry wystawiono w warszawskiej Zachęcie

1901 – szkice do Somosierry zakupił za 15 000 rubli srebrem Czesław Świeżawski z Łykoszyna, obecnie są własnością Muzeum Ziemi Przemyskiej w Przemyślu

1901 – trzy jego obrazy trafiły do Wrzeszcza

1901 – został odznaczony francuską Legią Honorową

1902 – z początkiem października powrócił do Krakowa

1903 – w jesieni brał udział w wielkich manewrach kawalerii w Galicji

1903 - w październiku pojechał do Wiednia i wynajął pracownię z mieszkaniem na Schwarzenbergplatz 7

1903-1905 - w Wiedniu

1905 - w listopadzie wyjechał do Londynu

1906-1914 – przebywał w Krakowie

1907 – Berezyna została pocięta na części i po przemalowaniach rosprzedawano ją fragmentami

1908 - założył malarską grupę Zero

1908 X 1 – otwarto pierwszą wystawę grupy Zero w Pałacu Sztuki

1909 VI 1 - otwarto drugą wystawę grupy Zero

1909 – został członkiem dyrekcji TPSP

1911 – w warszawskiej Zachęcie miał pierwszą wystawę indywidualną (wszystkie obrazy zostały zakupione)

1912 – w Chicago Związek Narodowy Polski zaliczył go w poczet członków honorowych

1912/1913 – wyszedł z druku w Krakowie tom Wspomnienia, prawie album, w luksusowej szacie graficznej ze 100 ilustracjami

1913 – został mianowany profesorem w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie

1913 – wiceprezes TPSP

1913 – w lipcu przebywał we Wrzeszczu na zaproszenie następcy tronu Fryderyka Wilhelma

1914 – 8 lipca prowadząc automobil uległ poważnemu wypadkowi, został ranny w udo

1914-1916 i od 1939 – prezes TPSP

1915 IX 6 – w Krakowie przypadkowo spotkał się z cesarzem Wilhelmem II

1915-1919 - prof. SSP w Warszawie, gdzie objął Katedrę Malarstwa

1916 – 23 stycznia spotkał się z cesarzem Wilhelmem II w kwaterze głównej w Pszczynie i przedstawił mu pierwszy szkic zamówionego obrazu

1916 – w lipcu spotkał się z cesarzem Wilhelmem II w kwaterze głównej w Pszczynie i przedstawił mu drugi szkic zamówionego obrazu (obraz nie został wykonany)

1917 V – w warszawskiej Zachęcie urządzono zbiorową wystawę jego prac

1918 XI – wraz z bratem Tadeuszem wstąpili do odradzającego się wojska polskiego, rozpoczął służbę w stopniu majora w 3. pułku ułanów w Warszawie

1920, 1923, 1924 – odbył podróże do Francji

1920/1921, 1927, 1928/1929, 1930, 1932, 1934 - odbył podróże do USA dla wykonania zamówień portretowych

1923 – w sierpniu został odznaczony Komandorią Polski Odrodzonej

1923 – dostał zlecenie władz stolicy na wykonanie portretu Ferdynanda Focha

1924 I 22 – w poselstwie polskim w Paryżu uczestniczył w oficjalnym wręczeniu Fochowi portretu

1924 II – został przyjęty na członka Union Artistique i do Club des Mirlitons

1924 – w maju na Salonie paryskim wystawił trzy portrety: Focha, Julii Lubomirskiej i Antoniego Jechalskiego

1925, 1926 - jeździł wraz z synem ("rzemiennym dyszlem") po dworach w poznańskim i wykonywał dla tamtejszego ziemiaństwa liczne obrazy i portrety

1928 VI 2 – w warszawskiej Zachęcie otwarto zbiorową wystawę jego dzieł

1931 – w Katowicach otwarto tzw. wystawę trzech Kossaków, na której prezentowano płótna Juliusza, Wojciecha i Jerzego

1934 – w kwietniu przemawiał w Łowiczu z okazji odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci Chełmońskiego

1934 - we wrześniu w Stargardzie, w dwudziestolecie 2. pułku szwoleżerów, prezydent Mościcki odsłaniał obraz Rokitna

1935 – w marcu urządzono w Berlinie Wystawę Sztuki Polskiej, na której były również pokazane jego obrazy

1936 VI 20 – w Warszawie otwarto wielką wystawę jubileuszową z okazji 60-lecia jego pracy artystycznej

1937 – przyznano mu emeryturę

1937 XI – przyznano mu nagrodę artystyczną miasta Warszawy oraz Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury

1937 – budował w Juracie na Helu letniskową willę wraz z pracownią

źródła:

Maciej Masłowski, Juliusz Kossak, Warszawa 1984

Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Kossakowie, Wrocław 2001

Wojciech Kossak, Wspomnienia, 1971

Kazimierz Olszański, Wojciech Kossak, 1982

Kazimierz Olszański: Niepospolity ród Kossaków, Kraków 1994

Marcin K. Schirmer: Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, Warszawa 2017