Zofia Kossak
(13 kwietnia 1861 Warszawa – 9 maja 1946 Lwów)
uzdolniona rysowniczka, gospodyni domowa
rodzina
z rodziny Kossaków
córka Juliusza Kossaka (1824-1899), wybitnego malarza i Zofii z Gałczyńskich (1834-1923)
do chrztu podawali ją siostra matki z mężem czyli Mieczysław i Cecylia Puławscy
rodzeństwo: bliźniacy: Wojciech (1856-1946), malarz i Tadeusz (1857–1935), rolnik, żona Anna Kisielnicka (1863-1944); Stefan (1858–1924), referent galicyjskiego banku krajowego, żona Ewa Mikolasch (1878-1932); Jadwiga (1862–1917), mąż Zygmunt Unrug
12 kwietnia 1882 w Krakowie, w kościele Panny Marii, poślubiła Kazimierza Romańskiego (około 1856 – 26 VII 1911), plenipotenta dóbr Potockich na Ukrainie
dzieci: Zofia (1901-1983), mąż Wincenty Czajkowski; Maria (1895-1966) i Jan (ur. 1904)
biogram
Urodziła się w Warszawie, po powrocie rodziny z Paryża,
Przyjazd do stolicy nastąpił w dramatycznych okolicznościach. Na Krakowskim Przedmieściu podczas starć wojska z manifestującymi poległo pięciu mężczyzn, a ich ciała złożono w Hotelu Europejskim, gdzie – jak wspomina Aniela Gałczyńska- „właśnie był zamówiony pokój dla Kossaków, tymczasowo, aż mieszkania na stały pobyt nie wynajmą”. Ciała zostały wyeksponowane, sfotografowane i wystawione na widok publiczny. Zobaczyła je ciężarna Zofia, a jej reakcję wyobraziła sobie po latach wnuczka autorka Dziedzictwa. „Czuła, ze jeszcze chwila, a zemdleje. Ostatkiem sił upadła na fotel. Dziecko szamotało się w niej jak ptak trzymany w dłoni. Strwożona przycisnęła je oburącz”.
Joanna Jurgała-Jureczko: Kobiety Kossaków
Dorastała w Krakowie, w Kossakówce, była czarnowłosą dziewczynką, a potem dorastającą panienką o regularnych rysach, ubraną starannie i elegancko: w sukienkę, modny kapelusik, sznurowane buty. Od 16 roku życia uczyła się rysować od ojca i brata, później uczyła się malarstwa u Hipolita Lipińskiego i na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego (tam rysunku uczył sam Jan Matejko).
Żebrak ukraiński
Z twórczości zrezygnowała po wyjściu za mąż za Kazimierza Romańskiego, z którym osiadła w majątku w Uładówce na Podolu, a następnie w dworze w Hrusiatyczach. Mogła zostać utalentowaną malarką, ale zamiast poświęcić się sztuce, oddała się hodowli drobiu. Mąż zbankrutował, stracił Hrusiatycze, został administratorem dóbr Potockiego w Nowosielicy. Po nagłej śmierci męża przeniosła się do Lwowa, gdzie udzieliła schronienia nie tylko matce, Zofii z Gałczyńskich, ale również rodzinie Zofii Kossak-Szczuckiej, która również straciła dom.
Umarła z powodu ataku serca z przerażenia, gdy we Lwowie wystrzałami armatnimi uczczono rocznicę wyzwolenia – była pewna, że zaczęła się nowa wojna.
kalendarium
1877 – rozpoczęła naukę rysunku i malarstwa
1879 – opublikowała kompozycję Żebrak ukraiński w „Tygodniku Ilustrowanym”
1898 XII – odwiedziła Kossakówkę
1902-1904 – wraz z mężem przebudowali dwór w Hrusiatyczach
źródła:
Emilia Guźnik, U źródeł znamienitego rodu Kossaków, Rychwał 2018
Joanna Jurgała-Jureczka, Kobiety Kossaków, Warszawa 2015
Kazimierz Olszański: Niepospolity ród Kossaków, Kraków 1994
Marcin K. Schirmer, Wybitne rody które tworzyły Polską kulturę i naukę, Warszawa 2017
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 05.12.2020