Roman Witold Ingarden
(5 II 1893 Kraków – 5 VI 1970 Kraków)
filozof i estetyk
rodzina
pochodził z rodziny mieszczańskiej, syn Romana Kajetana (1852-1926), inżyniera hydrotechnika, projektanta i budowniczego krakowskiego wodociągu, i Witosławy z Radwańskich (1854-1931), nauczycielki
rodzeństwo: Maria (1883–1892), Jadwiga (1888–1942)
w 1919 poślubił Marię Adelę Józefę Pol (1889 – 1978), okulistkę
dzieci: Roman Stanisław (1920–2011), żona Regina Maria Urbanowicz; Jerzy Kazimierz (1921–1949); Janusz Stefan (1923–2005), żona Marta Bińkowska
biogram
Rozpoczął studia filozoficzne we Lwowie, które poszerzone o matematykę, fizykę i psychologię kontynuował w Getyndze i Fryburgu, gdzie obronił doktorat, napisany pod kierunkiem Edmunda Husserla. Po powrocie do Polski przez krótki okres był prywatnym nauczycielem synów hrabiny Anny Tarnowskiej w Końskich, następnie pracował jako nauczyciel w szkołach różnego typu (Lublin, Lwów, Toruń, Warszawa). Podczas okupacji brał udział w tajnym nauczaniu akademickim, po wojnie rozpoczął wykłady na UJ.
Stworzył w Krakowie najsilniejszy ośrodek polskiej fenomenologii, postulował odrzucenie pojęciowej spekulacji filozoficznej „powrót do rzeczy i wgląd w ich istotę", stworzył własną teorię literatury, opublikował ponad 200 prac naukowych. Współpracownik „Przeglądu Warszawskiego”, redaktor pism „Studia Philosophica” i „Kwartalnika Filozoficznego”.
Nazwano go wirtuozem analizy, wyczulonym na subtelności zjawisk i pojęć, uznany za jednego z najwybitniejszych filozofów czasów najnowszych. Członek PAU, licznych towarzystw naukowych, laureat wielu nagród i odznaczeń.
Poza filozofią interesował się także muzyką i malarstwem. Miał wielu przyjaciół do których należał również kardynał Karol Wojtyła, który odprowadzał potem profesora na wieczny spoczynek na Cmentarzu Rakowickim (kwatera HB rząd wschodni, grobowiec rodzinny).
Kraków upamiętnił profesora nadając jego imię ulicy (dawnej ulicy Mieczysława Karasia) w V dzielnicy Łobzów, biegnącej od al. Adama Mickiewicza do parku dr. Henryka Jordana.
wybrane publikacje:
1930 – Psycho-fizjologiczna teoria poznania i jej krytyka
1931 - Das literarische Kunstwerk
1937 - O poznawaniu dzieła literackiego
1938 – Człowiek i czas
1947–1948 - Spór o istnienie świata t. 1-2, (t. 3 wyd. niemieckie 1974, wyd. polskie 1981)
1957–1958 - Studia z estetyki t. 1-2 (t. 3 1970)
1971 - U podstaw teorii poznania cz. I
kalendarium
1909 – ukończył klasę skrzypiec w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie
1911 - rozpoczął studia filozoficzne we Lwowie
1913–1916 - kontynuował studia w Getyndze
1914 X – V 1915 – studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza, który wówczas znajdował się w Wiedniu
1916–1917 – studiował we Fryburgu
1918 - obronił doktorat, napisany pod kierunkiem E. Husserla, powrócił do Polski
1918–1921 - uczył matematyki, propedeutyki filozofii, logiki oraz teorii poznania w szkołach o rozmaitym profilu najpierw w Lublinie, potem w Warszawie
1921–1925 – pracował jako nauczyciel, głównie matematyki, w Państwowym Gimnazjum w Toruniu kontynuując pracę naukową
1924 - uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1925 – przeniósł się do Lwowa, jako docent prowadził zajęcia w uniwersytecie, a także pracował w gimnazjum jako nauczyciel
1927–1928 – wyjechał do Niemiec i Paryża
1933-1941 - kierownik Katedry Filozofii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1934 – brał udział w kongresie filozoficznym w Pradze
1937 - brał udział w kongresie filozoficznym, a także II Międzynarodowym Kongresie Estetyki i Nauki o Sztuce w Paryżu
1940 I – VI 1941- profesor w Katedrze Germanistyki Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Franki (przemianowany UJK)
1942 I – VI 1944 – uczył matematyki w Państwowej Technicznej Szkole Zawodowej
1944 VI – II 1945 – przebywał w Pieskowej Skale
1945 I – profesor Zygmunt Zawirski, dziekan Wydziału Humanistycznego, zaprosił go oficjalnie do Uniwersytetu Jagiellońskiego
1945 - został członkiem korespondentem PAU
1946 VI – został profesorem zwyczajnym UJ
1946 – udział w kongresie filozoficznym w Rzymie
1947 – laureat Nagrody PAU
1947 - udział w kongresie filozoficznym w Brukseli i w Paryżu
1948 - udział w kongresie filozoficznym w Amsterdamie
1949 - został członkiem czynnym PAU
1950 - odsunięty od zajęć dydaktycznych z powodów politycznych
1957 I 25 – przywrócony do pracy na UJ
1957 – IX 1957 – pracował w Katedry Logiki
1957–1963 - kierownik Katedry Filozofii
1957 – kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski
1959–1960 – prowadził wykłady w USA
1963 – przeszedł na emeryturę
1965 – laureat Nagrody Fundacji Jurzykowskich
1967 – prowadził wykłady na uniwersytecie w Oslo
1968 – laureat Nagrody im. Herdera Uniwersytetu Wiedeńskiego
1991 – jego imię nadano ulicy w dzielnicy Łobzów
bibliografia:
Maria Gołaszewska, Roman Ingarden. Człowiek i dzieło, Kraków 1993
Zofia Majewska, Książeczka o Ingardenie. Szkic biograficzny, Lublin 1995
Bogdan Ogrodnik, Ingarden, Warszawa 2000
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000