Tadeusz Korpal

używał pseudonimu Tadeusz Orsza

(13 października 1889 Kraków - 17 listopada 1977 Kraków)

malarz i pedagog

rodzina

z rodziny Korpalów

syn Michała Stefana (1854-19150) i Karoliny Pobóg Staniszewskiej (1854-1947?), brat Marii, Aleksandra i Kazimierza

           15 sierpnia 1912 roku, w kościele parafialnym w Nadwórnej, poślubił Marylę Hrabinównę (1889-1967), córkę Michaliny z Rowińskich Hrabinową, z Nadwornej koło Stanisławowa

           dzieci: Zofia Ludmiła (1914-1994), Wiesław (1916-2014), Janina (1918- ), wywieziona w czasie wojny na roboty do Niemiec, zaginęła – jej ślad urywa się w Starogardzie, gdzie znalazła się z grupą wywiezionych niemal na linii frontu. Według informacji Polskiego Czerwonego Krzyża, Niemcy załadowali ich na jakieś kutry, wiele kutrów zatonęło

biogram

           Urodził się w domu przy ulicy Ariańskiej, gdzie mieściła się pracownia ojca. Chodził do szkoły, która znajdowała się blisko, w Angielskim Ogrodzie. Jego kolegą był Zygmunt Tempka Nowakowski, znany później pisarz i felietonista. Jeszcze jako uczeń gimnazjum zdobył dwa złote medale na wystawie przemysłu artystycznego. Po zdaniu matury rozpoczął studia w krakowskiej ASP, pod kierunkiem Teodora Axentowicza, Jacka Malczewskiego i Stanisława Dębickiego. Po zdaniu odpowiednich egzaminów rozpoczął pracę jako suplent profesora rysunku w II Szkole Realnej przy ul. Michałowskiego. Mimo wielu zajęć i obowiązków wziął udział w dwóch wystawach TPSP w Krakowie, a także w dwóch wystawach Lwowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Uniknął poboru do wojska austriackiego i jako członek tajnych Drużyn Strzeleckich, przy pomocy pułkownika Stanisława Sikorskiego (brata Władysława) dostał się do Legionów. Wkrótce w Piotrkowie Trybunalskim otrzymał przydział do sekcji prasowej i graficznej oddziału technicznego Departamentu Wojskowego. Został przeniesiony do Warszawy i skierowany na kurs oficerski. Dalej zajmował się malarstwem, najpierw przy ul. Żurawiej, a potem przy ul. Zbawiciela wynajął pracownię. Wziął udział w krakowskiej wystawie Legiony w sztuce, którą zwiedził sam komendant Piłsudski, oprowadzany przez organizatora wystawy profesora hrabiego Mycielskiego.

           Zwolnił się z wojska, powrócił do pracy w II Szkole Realnej w Krakowie. Następnie przez swego dawnego profesora Aleksandra Jaworskiego został ściągnięty do gimnazjum w Wieliczce, jego pobyt w Wieliczce przerywany wyprawami w plenery nad morze, w tatry, na Polesie i do Paryża trwał aż dwadzieścia lat. Dużo czasu poświęcał pracom społecznym i organizacyjnym. Działał w Towarzystwie Szkół Ludowych, w Samopomocy Młodzieży Narodowej, w drużynach skautowskich i strzeleckich, był członkiem studenckiego pisma Znicz, (zamieszczał w nim rysunki i artykuły), wstąpił do Szkoły Dramatycznej. Po I wojnie światowej wykonywał polichromie ścienne w kościołach, między innymi w Bieżanowie Starym, Moniatyczach, Klesztowie, Kszczonowie, Łukowej, Gorzkowie, Żywcu i w Minodze. Wykonał projekty witraży dla kilku kościołów, ilustracje do różnych wydawnictw, winiety, okładki, afisze, tryptyk Testament mój dla groty im. J. Słowackiego w kopalni soli w Wieliczce. Przez lata kierował gimnazjum w Wieliczce, był wielkim animatorem życia kulturalnego, organizował amatorskie przedstawienia teatralne, do których projektował scenografie. Na próby nieraz zaglądał z Krakowa sam Juliusz Osterwa. Malował, pisał wiersze, powieści i sztuki teatralne (między innymi Giermek Zawiszy Czarnego, Emilia Plater, Krew matki, Lilia). Swoje utwory literackie wydawał pod pseudonimem Tadeusz Orsza.

           Tuż przed wybuchem wojny powrócił do Krakowa i uczył rysunku w V Gimnazjum im. A. Witkowskiego. Po wkroczeniu Niemców do Krakowa został aresztowany w czasie lekcji w liceum wraz z grupą nauczycieli jako zakładnikami, osadzono ich w więzieniu na Montelupich, następnie zostali przewiezieni do więzienia w Wiśniczu. Zwolniony wrócił do domu i zaangażował się w tajne nauczanie, wiele rysował, malował i pisał wspomnienia ze swego życia. Po II wojnie światowej kontynuował pracę pedagogiczną w V Liceum Ogólnokształcącym i w Technikum Poligraficzno-Księgarskim.

           Tworzył w swojej pracowni na czwartym pietrze domu przy ulicy Karmelickiej 57 oraz w mieszkaniu przy ulicy Filipa 3, a potem przy Norwida 5. Współorganizował grupę Zachęta, w swym życiu uczestniczył w stu trzydziestu wystawach, na których pokazał około pięciuset obrazów. Jego prace znajdują się w muzeach i zbiorach prywatnych we Francji, Czechosłowacji, Austrii, Szwajcarii, w Niemczech, na Węgrzech oraz w Polsce.

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim, na jego grobie widnieje napis: Bronił Ojczyzny, miłował Dobro, Prawdę i Piękno.

kalendarium

1909-1914 - studiował w krakowskiej ASP

1912 VIII 12 – poślubił Marylę Hrabinównę

1916 – dostał się do Legionów

1917 – wziął udział w krakowskiej wystawie Legiony w sztuce

1917 – rozpoczął pracę w II Szkole Realnej w Krakowie

1918 – przeniósł się do Wieliczki

1927 – wykonał polichromię dla kościoła w Bieżanowie Starym

1929 – jury wybrało na Powszechną Wystawę Krajową w Poznaniu jego obraz Kasztelanka Krysia, już raz wystawiony w Warszawie

1933 – przebywał w Paryżu

1938 – powrócił do Krakowa

1939 XI 11 – został aresztowany przez Niemców

1940 VIII – został zwolniony z więzienia

1945 – wziął udział w wystawie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych

1979 – przez TPSP została zorganizowana pośmiertna wystawa jego dzieł

źródła:

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000

Jan Adamczewski, Krakowskie rody, Kraków 1994

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000