Lucjan Antoni Feliks Rydel
L. R.
(17 maja 1870 Kraków – 8 kwietnia 1918 Kraków)
poeta, dramaturg, tłumacz, krytyk teatralny
rodzina
syn Lucjana, profesora okulistyki na UJ, i Heleny, córki filozofa Józefa Kremera
żonaty z córką gospodarza z Bronowic Jadwigą Mikołajczykówną, wydarzenie to stało się kanwą sztuki Stanisława Wyspiańskiego Wesele (wystawionej w 1901, Rydel był prototypem Pana Młodego)
biogram
Uczył się w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, gdzie między innymi z Wyspiańskim założył "Kółko literackie". Studiował prawo, filozofię, historię literatury i historię sztuki, uzyskał dyplom doktorski z prawa. Po otrzymaniu stypendium Akademii Umiejętności studiował historię sztuki w Berlinie i w Paryżu, gdzie kontynuował studia w College de France i w Sorbonie oraz pracował w Bibliotece Polskiej.
Po powrocie do Krakowa poślubił córkę włościanina z Bronowic Małych, Jadwigę Mikołajczykównę. Początkowo mieszkali przy placu Słowińskim, w jego dotychczasowym lokum, następnie zamieszkali w wynajętym domu w Bronowicach Wielkich, później wydzierżawili dworek Franciszka Paszkowskiego, adiutanta Kościuszki, w Toniach i tu mieszkali aż do wyremontowania domu w Rydlówce. Dom ten kupił od Włodzimierza Tetmajera, był drewniany, miał cztery izby, sień oraz dach kryty strzechą. Przed wejściem znajdowała się weranda, a nad drzwiami herb szlachecki. Dom wymagał przebudowy i rozbudowy, która została wykonana według projektu Józefa Pokutyńskiego, krewnego Rydlów. Zostało dobudowane murowane skrzydło, gdzie Rydel urządził sobie pracownię – bibliotekę. Jego dom stał się ośrodkiem życia kulturalnego i działalności społecznej: zakładał czytelnie ludowe, wygłaszał setki odczytów, organizował różne imprezy na wsi, wykładał chłopom dzieje Polski.
Zarabiał między innymi jako korepetytor dzieci hrabiów Tyszkiewiczów, pisywał felietony dla "Biblioteki Warszawskiej", "Gazety Polskiej" i "Tygodnika Ilustrowanego", redagował "Ilustrowany Tygodnik Polski". Współpracował z krakowskim Teatrem Ludowym, był dyrektorem Teatru im. J. Słowackiego. Prowadził wykłady o sztuce w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego.
Już w szkole i na studiach uprawiał twórczość dramatyczną i liryczną pisząc wiersze okolicznościowe. Na jego twórczość duży wpływ miał modernizm. Popularność zyskał jako twórca widowisk scenicznych. W liryce, poematach bajecznych sięgał do motywów ludowych, pisał sztuki patriotyczne o moralizatorskich tendencjach, w cyklu sonetów, szkicach podróżniczo - reporterskich oraz tłumaczeniach Homera sięgnął do tradycji antycznych. Przekładał też poetów i dramaturgów nowożytnych (Goethego, Heinego, Musseta, Moliera).
Odbył podróż do Grecji i po Azji Mniejszej. Podczas I wojny światowej przebywał okresowo w Pardubicach i Pradze. Napisał kilka książek popularyzujących polską historię i kulturę.
Nigdy nie powodziło mu się zbyt dobrze finansowo, po jego śmierci krakowski „Czas” napisał: Na „Zagon Rydla” czyli fundusz na zapewnienie bytu i wykształcenia sierotom po poecie, gromadzony ze składek publicznych, w ostatnich dniach wpłynęło 1 383 korony i 92 halerze. Sumę tę prof. Józef Rostafiński, jako przewodniczący komitetu gromadzenia funduszy, wpłacił do Banku Krajowego na książeczkę Nr 24.043. …
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim, pas Ka, grób rodziny Rydlów i Sedlmajerów, jego imieniem nazwano ulicę w Bronowicach.
wybrane prace
1890 - Wiersz na uczczenie pamięci Adama Mickiewicza
1893 - jednoaktówka Matka
1893 - misterium fantastyczne Dies irae
1899 - Poezje
1899 - wystawiona baśń dramatyczna Zaczarowane koło, wydana w 1900
1903 - szkic historyczny Awanturnik XVIII wieku, książę 'Denassów'
1903 - tłumaczenie epopei Torquato Tassa Gofred albo Jeruzalem wyzwolona
1904 - widowisko jasełkowe Betlejem polskie, wydane w 1906
1906 - poemat bajeczny Pan Twardowski
1909 - poemat bajeczny Madejowe łoże
1909 - opowieści o starożytnej Grecji Ferenike i Pejsidoros
1910 - szkic historyczny Królowa Jadwiga
1912 - trylogia historyczna Zygmunt August, wydana w 1913
1915 - książka Warszawa i jej dzieje kulturalne i wojenne
1915 - książka Wilno
1917 - książka Mała historia Polski
1918 - książka Dzieje Polski dla wszystkich
kalendarium
1885-1886 – był współzałożycielem "Kółka literackiego"
1888-1892 – studiował prawo w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie
1890 – był współzałożycielem "Przeglądu Akademickiego"
1894 - uzyskał stopień doktora z prawa
1894 – wybrał się w podróż do Włoch
1894 – przebywał w Zakopanem, w zakładzie przyrodo–leczniczym doktora Chramca, wdał się w romans z góralką, co skończyło się narodzinami nieślubnego syna
1894 – wyjechał do Berlina studiować historię sztuki i literatury
1895 – przebywał w Warszawie współpracując z „Gazetą Polską” i innymi czasopismami
1896 - jako stypendysta Akademii Umiejętności wyjechał do Paryża
1897 – osiadł w Krakowie, w Zakopanem zmarł jego trzyletni syn
1900 XI 20 – poślubił w Kościele Mariackim Jadwigę Mikołajczykównę
1901 III 16 – w Teatrze im. Juliusza Słowackiego odbyła się premiera Wesela
1901 – w maju wynajęli dom w Bronowicach
1902 – wydzierżawił dom w Toniach
1907 - odbył podróż do Grecji i Azji Mniejszej
1908 – kupił od Włodzimierza Tetmajera dom w Bronowicach Małych
1912 – zamieszkał z rodziną w wyremontowanej Rydlówce
1914 - mieszkał z rodziną w Pardubicach i w Pradze
1915 - powrócił do Krakowa
1915 IX 1 - 1916 VIII 31 – pełnił funkcję dyrektora Teatru Miejskiego im. J. Słowackiego
1933 - jego imieniem nazwano ulicę w IV i V dzielnicy Prądnik Biały i Bronowice, łączącą ulicę Jadwigi z Łobzowa z ulicą Walerego Eljasza-Radzikowskiego
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000
Listy Stanisława Wyspiańskiego do Lucjana Rydla. T. 1 i 2. Kraków 1979
Stanisław Waltoś: Krajobraz "Wesela". Kraków 1992
Literatura polska. T. II. Warszawa 1985