Władysław Natanson
(18 czerwca 1864 Warszawa – 26 lutego 1937 Kraków)
fizyk, filozof, pisarz
syn Ludwika (1821-1896), lekarza i autora prac z dziedziny medycyny oraz pedagogiki, i jego drugiej żony Natalii z Epsteinów
rodzeństwo: Aniela (1855–1917), mąż 1. M. Treitel, 2. Karl Fürstenberg; Stanisław (1857–1929), żona Leokadia Leontyna Natanson; Zofia (1858–1929), mąż Leo Bernstein; Edward Selig (1861–1940), żona Amelia Eiger
dnia 11 IV 1901 poślubił w Warszawie Elżbietę Teklę Baranowską (1877–1956), dzieci: Julia (1902–1989), mąż Bogdan Edward Kamieński; Wojciech 'Leszczyński' (1904–1996, pisarz, krytyk teatralny, tłumacz, żona Kazimiera Żaczkiewicz; Natalia (1906–1987), mąż Zygmunt Grodziński; Zofia (1909–1981), mąż Józef Marian Święcicki
biogram
Po studiach przeniósł się do Krakowa i związał z Uniwersytetem Jagiellońskim, po przejściu na emeryturę otrzymał godność profesora honorowego tego Uniwersytetu.
Przedmiotem jego badań były: teoria kinetyczna gazów, termodynamika procesów nieodwracalnych i jej zastosowania do hydrodynamiki płynów lepkich, teoria elektronów, teoria promieniowania i optyka. Opublikował około 240 prac. Oprócz fizyki teoretycznej pasją jego życia była historia nauki.
Był pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, współzałożycielem i wiceprezydentem Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej. Należał do licznych towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych. Był członkiem zorganizowanego przez S. Estreichera tzw. Poufnego Komitetu, broniącego autonomii uniwersytetu.
Prowadził prywatne zebrania dyskusyjne (sympozjony), w których brała udział ówczesna elita krakowskich intelektualistów (między innymi ksiądz Stefan Pawlicki, Jacek Malczewski, Karol Olszewski, Henryk Sienkiewicz).
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (Pas 26 południowy, grobowiec rodzinny). Jego imię nosi ulica w dzielnicy IV Prądnik Biały (Góra Narodowa), gdzie przekraczając ulicę Kuźnicy Kołłątajowskiej dochodzi do ulicy Dożynkowej.
wybrane prace:
1882 - Wartość chemiczna i jej zmienność
1890 - Wstęp do fizyki teoretycznej
1896 - O prawach zjawisk nieodwracalnych
1897 - O termodynamicznych własnościach potencjałów termodynamicznych
1912 - Zasady teorii promieniowania
1924 - Oblicze natury. Odczyty, przemówienia, szkice
1925 - Drobiazgi
1928 - Porządek natury
1930 - Autobiografia
1934 - Widnokrąg nauki
1937 - Prądy umysłowe w dawnym islamie
kalendarium
1882-1886 - studiował fizykę, matematykę i chemię na uniwersytecie w Petersburgu
1886-1887 - studiował w Glasgow Uniwersity i Cambridge Uniwersity
1888 - uzyskał doktorat na uniwersytecie w Dorpacie (dziś Tartu)
1891 - habilitował się w zakresie fizyki teoretycznej w Krakowie
1891 - rozpoczął pracę w Katedrze Fizyki Teoretycznej
1891-1899 - prowadził prace w dziedzinie termodynamiki
1891 - został członkiem PAU
1893-1907 - zajmował się termodynamiką procesów nieodwracalnych i jej zastosowaniami w hydrodynamice płynów lepkich
1894 - został profesorem tytularnym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1899 - został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1902 - został profesorem zwyczajnym fizyki teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego
1907-1926 - zajmował się teorią elektronów, teorią promieniowania i optyką, zwłaszcza teorią przechodzenia światła przez gazy
1907-1913 - sekretarz AU
1907-1908 - dziekan Wydziału Filozoficznego
1922-1923 - rektor UJ
1926-1929 i 1932-1934 - dyrektor Wydziału III (Matematyczno-Przyrodniczego) PAU
1930 - pracował nad zagadnieniami związanymi z mechaniką kwantową
1935 - po przejściu na emeryturę, otrzymał godność profesora honorowego UJ
1936 - otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury
źródła:
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000