Jerzy Lalewicz
(21 sierpnia 1876 Wyłkowyszki koło Suwałk – 1 grudnia 1951 Buenos Aires)
pianista, kompozytor, pedagog
rodzina
syn Stanisława i Walerii z domu Rod
żona Antonina
biogram
Naukę rozpoczął w gubernialnych Suwałkach, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i gimnazjum oraz do tamtejszej szkoły muzycznej . Rozpoczął studia prawnicze w Petersburgu, następnie z wyróżnieniem ukończył Konserwatorium Petersburskie ucząc się pianistyki u Anny Jesipowej oraz teorii muzyki i kompozycji u Anatolija Ladowa i Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Swoje wysokie umiejętności pianistyczne potwierdził zdobywając zdobywając wyróżnienie w znaczącym wówczas konkursie imienia Antoniego Rubinsteina w Wiedniu. Koncertował w Warszawie, następnie odbył tournée po Rosji. W Petersburgu zagrał koncert wspólnie ze skrzypkiem Leopoldem Auerem. Nadal rozwijając swoją karierę wirtuozowską przyjął propozycję prowadzenia klasy fortepianu w Konserwatorium w Odessie. Został profesorem wyższego kursu gry fortepianowej w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, często tutaj występował sam oraz w duetach fortepianowych z Henrykiem Melcerem-Szczawińskim i Ignacym Friedmanem. Okazał się znakomitym pedagogiem i animatorem życia muzycznego. Wykształcił wielu cenionych pianistów. Jednocześnie prezentował własne recitale oraz brał udział w koncertach symfonicznych i kameralnych, wprowadzając do programów obok arcydzieł utwory współczesnych kompozytorów polskich. Koncertował z uczniami (M. Carew, Z. Dawidsonówna, B. Poźniak, L. Rosenblum), dał kilkadziesiąt recitali (między innymi chopinowskich), wieczory sonat z wybitnymi skrzypkami, występował z orkiestrą (między innymi pod dyrekcją Z. Jachimeckiego i F. Nowowiejskiego), także jako dyrygent. Wyjechał do Wiednia, gdzie uczył gry na fortepianie w Akademie für Musik und darstellende Kunst oraz koncertował na terenie Austrii. Powrócił do Lwowa, wyjechał do Paryża, a stamtąd do Buenos Aires w Argentynie. Do śmierci sprawował funkcję dyrektora oraz profesora klasy fortepianu w Conservatorio Nacional.
Na jego bogaty repertuar składały się prawie wszystkie utwory Chopina (między innymi wszystkie etiudy), dzieła polskich kompozytorów, między innymi: Melcera, Paderewskiego, Brzezińskiego, Sarneckiej, Szymanowskiego, utwory Beethovena, Liszta, Schumana, Brahmsa, Ravela i innych.
Wykształcił wielu znanych pianistów - do jego uczniów należą między innymi: Zofia Dawidowicz, Kazimiera Libanówna, Paweł Kowalew, Zygmunt Dygat, Mieczysław Münz, Bronisław Poźniak, Józef Rosenstock, Artur Hermelin, Leopold Münzer, Leon Podolski, Artur Rodziński, Zygmunt Przeorski, Stanisław Schwarzenberg-Czerny, Kazimiera Drozdowska-Treterowa, Olga Stolfowa, Friedrich Wilcknens.
Jego ciało staraniem rodziny zostało pochowane na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 244-1-29).
Koncert profesora Lalewicza wrył się w pamięć słuchaczy silnym wspomnieniem (...), gra jego tchnęła takim polotem uduchowienia, miała w sobie tyle stylowego wniknięcia w otchłanie twórczych indywidualności, że trudno o wyższy i doskonalszy wyraz sztuki wykonawczej - pisał w 1912 roku krytyk muzyczny Józef Władysław Reiss
kalendarium
1894-1900 - studiował w Konserwatorium Petersburskim
1894-1897 – studiował jednocześnie prawo
1900 - otrzymał dyplom specjalny na 3. Międzynarodowym Konkursie im. Antona Rubinsteina w Wiedniu
1901 – koncertował w Warszawie
1902-1905 - profesor konserwatorium w Odessie
1905-1912 – profesor Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie
1905 X 13 i 20 - koncertował z uczniami (M. Carew, Z. Dawidsonówna, B. Poźniak, L. Rosenblum)
1906 III 12 – wystąpił z Leopoldem Aurerem (wieczór sonat)
1909 XI 21 – wystąpił z J. Thibaudem
1909-1910 - odbył podróż artystyczną po Niemczech i Austrii (między innymi Wiedeń, Berlin, Monachium)
1909 XI 27 - w Berlinie w sali Blüthnera wykonał z orkiestrą trzy koncerty fortepianowe: Henryka Melcera (c-moll), Ludwiga van Beethovena (Es-dur) i Ferenca Liszta (Es-dur)
1909 XII 3 - dał recital złożony w przeważającej części z utworów Fryderyka Chopina
1910 - był jurorem Konkursu Kompozytorskiego im. Fryderyka Chopina we Lwowie, na którym nagrodzony został Karol Szymanowski
1911 III 3 – dał koncert w Krakowie
1912-1919 - profesor konserwatorium w Wiedniu
1919 - odmówił przyjęcia obywatelstwa austriackiego i powrócił do Lwowa
1921 – wyjechał do Paryża, a stamtąd do Buenos Aires w Argentynie, gdzie zamieszkał i został profesorem i dyrektorem Conservatorio Nacional w Buenos Aires
1930 – ostatni raz grał w Polsce
1948 - odbył ostatnie tournée po Stanach Zjednoczonych i dokonał nagrań dla radia w Nowym Jorku (utwory Roberta Schumanna, Johannesa Brahmsa i Chopina)
źródła:
Małgorzata Kosińska nota biograficzna na culture.pl
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000