Emil Godlewski (starszy)
(30 czerwca 1847 Krasocin k. Włoszczowej - 11 września 1930 Kraków)
botanik, fizjolog roślin, chemik rolny
rodzina
syn Korneliusza Wiktoryna Łukasza (1816-1903) herbu Gozdawa, i Emilii Rajskiej herbu Kietlicz (około 1819-1854)
rodzeństwo: Mścisław Franciszek (1846-1908), prawnik, publicysta, wydawca; Gabriel Władysław (1851-1909), ziemianin, działacz społeczny; Stefan (1853-1929), prawnik, polityk
w 1873 w kościele Przemienienia Pańskiego w Warszawie poślubił Zofię Roszkowską herbu Ogończyk (około 1848-1911)
dzieci: Marian (1874-1958), doktor medycyny; Emil Ludwik młodszy (1875-1944); Tadeusz Józef Florencjusz (1878-1921), fizyk, pionier polskich badań nad promieniotwórczością i radioaktywnością, profesor Politechniki Lwowskiej
biogram
Do szkoły średniej uczęszczał w Kielcach i w Warszawie. Po jej ukończeniu wstąpił na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy warszawskiej Szkoły Głównej. Następnie studiował w Jenie I Würzburgu. Po powrocie do Krakowa podjął pracę jako asystent profesora Radziszewskiego w Szkole Przemysłowej, a następnie jako asystent profesora Czerwiakowskiego w Katedrze Botaniki UJ. Przeniósł się do Lwowa, gdzie wykładał na Politechnice i na Uniwersytecie. Następnie objął katedrę botaniki w Krajowej Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach, w tym czasie jedynej polskiej wyższej uczelni rolniczej. Aktywnie uczestniczył w reorganizacji szkoły, tworząc tam między innymi stację oceny i kontroli nasion.
Po 13 latach owocnej pracy, wrócił do Krakowa. Podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim w katedrze chemii rolnej i fizjologii roślin w nowo utworzonym Studium Rolniczym, którego był współorganizatorem. Dzięki jego staraniom wybudowano w latach 1906-1910 Collegium Agronomicum, które obecnie nosi jego imię, a mieści się w nim siedziba Rektorów i Senatu Akademii Rolniczej.
Twórca polskiej szkoły fizjologii roślin, prowadził badania nad procesami fotosyntezy, oddychania, wzrostu i ruchem wody w roślinach, autor ponad 70 prac naukowych o fundamentalnym znaczeniu dla zrozumienia fizjologii roślin. Stosował bardzo ścisłe metody badawcze. Przywiązywał duże znaczenie do dokładności przeprowadzanych doświadczeń, co w tamtych czasach nie było zbyt powszechne. Jeden z uczniów Godlewskiego, prof. S. Krzemieniewski, mówił: "Jeśliby kiedy sposób tłumaczenia jakiego zjawiska, dany przez Godlewskiego, miał ulec zmianom, to materjał rzeczowy, zdobyty przez niego, nigdy nie uroni nic ze swej wartości".
Był człowiekiem bardzo obowiązkowym. Starannie przygotowywał się do wykładów. Nie lubił występować publicznie, ale sumienne przygotowanie sprawiało, że jego wykłady, choć nie błyskotliwe, były cennym kompendium wiedzy, gdzie każde ważniejsze zagadnienie naświetlane było z wielu punktów widzenia. W pracowni spędzał całe dni śledząc tok wszystkich badań i samodzielnie wykonując większość prac. Z natury wrażliwy, opanowany, nigdy nie podnosił głosu. Od uczniów wymagał zaangażowania w pracy badawczej.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera X, rząd południowy, grobowiec rodzinny, miejsce po prawej Piwockich).
wybrane prace:
1875 – Niektóre doświadczenia nad oddychaniem porostów
1881 - Studia nad oddychaniem roślin
1896 – O nitryfikacji amoniaku i źródłach węgla podczas żywienia się fermentów nitryfikacji
1906 – Pogadanka o pokarmach roślinnych i nawozach sztucznych
1921 – Fizjologia roślin
1923 - Myśli przewodnie fizjologii roślin T. 1
1932 - Myśli przewodnie fizjologii roślin T. 2
kalendarium
1864-1869 - studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Szkoły Głównej Warszawskiej
1869 - uzyskał stopień magistra na podstawie pracy "Opis własnych doświadczeń nad własnością absorbcyjną ziemi ornej i przegląd prac dotychczas w tym przedmiocie dokonanych"
1870-1874 - w Krakowie, między innymi asystent Czerwiakowskiego w Katedrze Botaniki UJ
1872 – obronił doktorat w Jenie
1873 – habilitował się w Uniwersytecie Jagiellońskim
1873 − współpracownik Komisji Fizjograficznej AU
1874 - spędził 6 miesięcy w Würzburgu w słynnej pracowni Juliusza Sachsa, twórcy nowoczesnej fizjologii roślin
1875-1878 - wykładowca botaniki i fizjologii roślin na Politechnice i Uniwersytecie Lwowskim
1875 – został członkiem francuskiej Akademii Nauk
1878-1891 - profesor botaniki, fizjologii roślin i chemii rolnej w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach
1884 – w Dublanach utworzył stację oceny i kontroli nasion
1887- członek Akademii Umiejętności, następnie PAU
1887 – członek Komisji Fizjograficznej AU
1891 - profesor UJ
1891-1919 - kierownik Katedry Chemii Rolnej i Fizjologii Roślin przy Wydziale Filozoficznym UJ
1893-1909 - dyrektor Studium Rolniczego przy Wydziale Filozoficznym UJ
1898−1911 − przewodniczący Sekcji Rolniczej AU
1902−1904 i 1914−1920 − dyrektor Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU, następnie PAU
1912 – został członkiem honorowym Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego
1913−1915, 1917, 1917−1919 − przewodniczący Komisji Fizjograficznej PAU
1917 – przeszedł na emeryturę
1918-1920 – wiceprezes PAU
1919-1928 - dyrektor Wydziału Rolnego Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach
1922 - odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000
W. Mierzecka Emil Godlewski (senior) - twórca podstaw fizjologii roślin Warszawa 2006
Tadeusz Wośkowski: Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego. Warszawa 2011