Zygmunt Czerny
(24 VII 1888 Lwów – 18 II 1975 Kraków)
romanista
rodzina
syn Bronisława, wizytatora szkół średnich, i Wandy z Lisowskich
poślubił Annę Ludwikę Pirożyńską
biogram
Ukończył Gimnazjum Klasyczne, następnie studiował romanistykę oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie pod kierunkiem między innymi profesora Edwarda Porębowicza, Kazimierza Twardowskiego i Jana Antoniewicza - Bołoza.
Po ukończeniu studiów zaczął pracować jako nauczyciel w lwowskiej szkole średniej, po dwóch latach wyjechał na stypendium na studia uzupełniające do Francji, mieszkał w Grenoble, Lyonie, Grenoble i Paryżu, uzyskał dyplom Études Superieures de Littérature Française .
Przez krótki czas uczył w szkole średniej w Rawie Ruskiej, następnie rozpoczął pracę jako docent na uniwersytecie lwowskim. Przez dwie kadencje pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego, był też członkiem Senatu Akademickiego.
Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu sowietów do Lwowa pracował dalej na uczelni. Po inwazji Niemiec na ZSRR uczył w szkole zawodowej, zaangażował się w tajne nauczanie, był prorektorem tajnego uniwersytetu polskiego.
Jako repatriant wyjechał do Krakowa, nie udało mu się znaleźć tu pracy, pracował jako profesor kontraktowy na Uniwersytecie Poznańskim i Wrocławskim, potem osiadł w Toruniu, gdzie współtworzył Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Przeniósł się do Krakowa, gdzie pracował jako profesor filologii romańskiej na UJ.
Jest autorem licznych studiów o francuskiej literaturze, prac z zakresu literatury prowansalskiej i hiszpańskiej, historii literatury i krytyki literackiej, studiów na temat komparastyki literackiej, estetyki oraz niektórych zagadnień teorii literatury, prac z zakresu dydaktyki i podręczników do nauki języka francuskiego, napisał przedmowę do wyboru Arcydzieła francuskiego Średniowiecza, był tłumaczem literatury hiszpańskiej, między innymi wspólnie z żoną przetłumaczył Don Kichota z ManczyM. Cervantesa.
Oprócz działalności na uniwersytecie pełnił różnorodne funkcje, między innymi był członkiem Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Polskiego Towarzystwa Popierania Współpracy Naukowej z Francją, długoletnim przewodniczącym komisji historyczno-literackiej PAN w Krakowie.
Był też zawołanym taternikiem, uprawiał turystykę w Tatrach i taternictwo głównie przed I wojną światową, między innymi z Janem Wacławem Czerwińskim i Stefanem Komornickim, częściowo w towarzystwie przewodników. Został członkiem Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego, potem Klubu Wysokogórskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderom Legli Honorowej, otrzymał doktorat honorowy Sorbony.
Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim.
wybrane publikacje:
1911 – opis swej wycieczki Na Krywań przez Koryto“Taternik”
1912 – rozprawa o ideologii taternictwa Zagadnienie stosunku sportu do kultury„Taternik”, numery 1, 3, 4
1920 - L'esthétique de Louis-Claude De Saint Martin
1920 - Współczesna wymowa francuska
1921 - Rozwój poezji francuskiej po 1900 roku
1930 O nowy podział materiału neofilologicznego wobec wprowadzenia 8-letniego kursu nauki
1930 - O nowy ustrój szkół akademickich
1934 - Les aventures de Polo: premier livre de français pour la première classe des écoles secondaires, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem
1934 - Ogólne problemy reformy studjów wyższych w Polsce
1935 - Aspects de la France: géographie – histoire – population – institutions – vie économique
1935 - Bon sourire et en avant: deuxième livre de Francis, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem
1935 - O przyszłe liceum ogólnokształcące
1936 - Dydaktyka języków nowożytnych
1936 - Stan badań literackich we Francji po wojnie
1936 - Hier et aujourd'hui: 3-me livre de français pour la 3-me classe des écoles secondaires, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem
1936 - Współczesna wymowa francuska
1937 - C'est nous la France: 4 livre de Français pour la 4 classe des écoles secondaires , podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem
1937 - Edward Porębowicz, poeta i uczony
1937 - Lektura neofilologiczna w szkole średniej a w szczególności francuska
1938 - Dydaktyka języków nowożytnych
1938 - Le génie de la France. 1, Depuis les origines jusqu'à la Grande Révolution: manuel de littérature et de civilisation française pour la première année des lycées, podręcznik języka francuskiego, wspólnie z Feliksem Jungmanem
1953 - Cours de phonetique francaise
1955 – przetłumaczył Don Kichota z ManczyM. Cervantesa
1958 - Les composants réalistes du Romantisme français
1959 - Contribution à une théorie comparée du motif dans les arts
1960 - Francuski wiersz wolny i jego artyzm strukturalny
1968 – przedmowa do Arcydzieła francuskiego Średniowiecza
kalendarium
1906 – 1911 - studiował na uniwersytecie we Lwowie
1907 – wraz z Janem Wacławem Czerwińskim i Stefanem Komornickim uczestniczył w I wejściu Mięguszowieckiego Szczytu
1909 – wspinał się w Alpach Zachodnich
1910 – uczestniczył w I wejściu lewą częścią północno – zachodniej ściany Krywania
1910 – uczestniczył w pionierskiej wyprawie polskiej w Alpy Transylwańskie
1911 – zaczął pracować jako nauczyciel w szkole
1913 – uzyskał doktorat
1913 – 1920 – odbywał studia uzupełniające we Francji
1919 – został habilitowany na uniwersytecie lwowskim
1921 – rozpoczął pracę na uniwersytecie lwowskim
1924 – 1946 – był profesorem filologii francuskiej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1925 – 1939 – wykładał również w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego we Lwowie
1925 – został profesorem nadzwyczajnym
1933 – został profesorem zwyczajnym
1939 – 1941 oraz 1944 – 1945 – był profesorem na Uniwersytecie Radzieckim Iwana Franki we Lwowie
1945 – opuścił Lwów jako repatriant
1945 – 1946 – pracował jako profesor kontraktowy na Uniwersytecie Poznańskim
1946 – 1948 – pracował jako profesor kontraktowy na Uniwersytecie Wrocławskim
1945 – 1950 – pracował na Uniwersytecie M. Kopernika w Toruniu
1946 I 1 – 1952 – kierował Katedrą Filologii Romańskiej na Wydziale Humanistycznym UMK
1946 I 10 – został kuratorem powstałego Akademickiego Związku Sportowego UMK
1948 – został prorektorem UMK <br.
1950 – osiadł w Krakowie, został profesorem filologii romańskiej na UJ
1961 - otrzymał doktorat honorowy Sorbony