Stanisław Małachowski
(24 VIII 1736 Końskie – 29 XII 1809 Warszawa)
marszałek Sejmu Czteroletniego
rodzina
herbu Nałęcz, syn Jana, kanclerza wielkiego koronnego, i Izabeli Humieckiej
brat Mikołaja, Antoniego i Jacka
żonaty dwukrotnie, z córkami Tomasza Hutten-Czapskiego (1711-1784): Urszulą Hutten-Czapską, starościanką knyszyńską i z Konstancją Hutten-Czapską rozwódką po ks. Dominiku Radziwille (1754-1798)
biogram
Ze względu na nieposzlakowaną uczciwość nazywano go polskim Arystydesem. Był posłem z ziemi krakowskiej, związał się z I. Potockim i H. Kołłątajem, który do niego kierował swe Listy anonima, wraz z nimi brał udział w pracach nad Konstytucją 3 maja. Popierał dążenia miast do rozszerzenia ich praw politycznych i był zwolennikiem współpracy szlachty z mieszczaństwem. W swych dobrach ostrogskich na Podolu oczynszował chłopów, spisał powinności, zwolnił ich od niektórych ciężarów, zaczął organizować opiekę lekarską dla włościan. W czasie wojny polsko-rosyjskiej sprzeciwił się jakimkolwiek układom z targowiczanami. Po przystąpieniu króla do Targowicy wystąpił z manifestem potępiającym akt konfederacji i stwierdzającym iż "sejm nadal trwa, a będzie zwołany, jak tylko okoliczności na to pozwolą", zawiedziony, wycofał się z życia politycznego, udał się do Wiednia, a potem Włoch. Odmówił udziału w insurekcji kościuszkowskiej, obawiając się jej radykalizmu i nie wierząc w jej sukces. Powrócił do swych dóbr na Kielecczyźnie, został aresztowany przez władze austriackie w związku z projektowanym na emigracji reaktywowaniem Sejmu Czteroletniego, był więziony przez 8 miesięcy w Krakowie. Na życzenie Napoleona wrócił do polityki, został prezesem Komisji Rządzącej i wraz z delegacją przyjął w Dreźnie Konstytucję Księstwa Warszawskiego. Został prezesem jego Rady Ministrów. Z powodu konfliktu wokół Kodeksu Napoleona podał się do dymisji. Otrzymał godność prezesa senatu i tytuł pierwszego wojewody Księstwa Warszawskiego.
Pochowany w warszawskim kościele św. Krzyża.
kalendarium
1755 – 1784 – starosta sądecki
1758 – poseł krakowski na sejm
1764 – poseł województwa krakowskiego na sejm konwokacyjny, gdzie domagał się ograniczenia liberum veto
1764 – poseł województwa krakowskiego na sejm koronacyjny
1766 – poseł na sejm z województwa krakowskiego
1767 – uczestnik konfederacji radomskiej
1774 – marszałek Trybunału Koronnego
1776 – 1780 – konsyliarz Rady Nieustającej
1782 – został kawalerem Orderu Świętego Stanisława
1782 – odznaczony Orderem Orła Białego
1791 V 3 – przeprowadził uchwalenie Konstytucji 3 Maja
1792 – wyjechał do Wiednia, potem do Włoch
1796 – powrócił do swych dóbr na Kielecczyźnie
1796 XII – przebywał w Warszawie
1798 – został aresztowany i wywieziony do Krakowa
1799 II – został uwolniony
1806 XII – został wezwany przez Napoleona do Warszawy
1807 I 14 – został mianowany prezesem Komisji Rządzącej
1807 X – król Fryderyk August III mianował go prezesem Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego
1807 XII – podał się do dymisji
publikacje:
1853 - wydano jego Żywot i pamiętniki