Baltazar Behem
Bem, Behme, Behein
(około 1460 Kraków – czerwiec 1508 Kraków)
mieszczanin krakowski, pisarz miasta Krakowa
rodzina
syn mieszczanina krakowskiego Wawrzyńca i Barbary, o nieznanym nazwisku
w 1488 roku poślubił Dorotę Krystanównę z Olkusza
dzieci: Hieronim, poślubił Katarzynę, córkę Marka Szarfenberga; Erazm; Barbara, wyszła za Wolfganga Hylnera, pochodzącego z Nysy, prowadzącego sklep wyrobów żelaznych
biogram
Studiował w Akademii Krakowskiej, gdzie uzyskał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych. Został zastępcą pisarza krakowskiej rady miejskiej, a następnie pisarzem miejskim.
Jego działalność była bardzo rozległa, zajmował się poradami i posługami prawnymi oraz handlem. Utrzymywał ożywione kontakty z księgarzami i drukarzami, część tych relacji miała również charakter rodzinny. Już jego ojczym był jednym z poręczycieli Szwajpolta Fiola w procesie konsystorskim, on sam prawdopodobnie wszedł w spółkę z Janem Klemensem (Klemeszem) z Legnicy, który od 1491 roku prowadził w Krakowie dużą firmę księgarską. Ręczył za niego, gdy ten przyjmował prawo miejskie i był jednym z egzekutorów jego ostatniej woli. Wszedł do grona patrycjatu krakowskiego, posiadał kilka domów w Krakowie (między innymi przy ulicy Świętej Anny), obracał dużą ilością gotówki, miał duże wpływy.
Był fundatorem, redaktorem i kopistą, a także domniemanym autorem programu ikonograficznego kodeksu (tzw. Kodeks Baltazara Behema), który ofiarował radzie miasta Krakowa. Kodeks zawiera ręcznie pisane kopie najcenniejszych i najważniejszych przywilejów wydanych dla miasta Krakowa w latach 1257–1487, nekrolog króla Jana Olbrachta i kopie jego przywilejów z lat 1492–1501, kopie przywilejów królów: Aleksandra Jagiellończyka i Jana II Sobieskiego, roty przysiąg rajców i ławników, wiklerze (uchwały miejskie), ustawy cechów krakowskich, homagia (przysięgi hołdownicze z XVII i XVIII wieku) oraz dokumenty z lat 1789–1825 dotyczące Krakowa.
Sławę „Kodeks …” zyskał nie tyle dzięki zawartym w nim dokumentom, co najwyższej klasy 27 miniaturom i licznym inicjałom, którymi został ozdobiony. 25 miniatur przedstawia sceny z pracy w cechach rzemieślniczych oraz z życia mieszczan, na pozostałych dwóch jest herb Krakowa oraz „Ukrzyżowanie”. Kodeks miał ułatwiać radzie miejskiej korzystanie z przywilejów i praw miejskich, które zostały w nim skopiowane.
publikacje
1501 - Wielkierze krakowskie czyli Kodex praw wszystkich cechów tamecznych
kalendarium
1473 – zapisał się na Akademię Krakowską
1478 – uzyskał bakalaureat na wydziale atrium
1485 – został zastępcą pisarza krakowskiej rady miejskiej
1492 - jego ojczym był jednym z poręczycieli Szwajpolta Fiola w procesie konsystorskim
1500 – objął stanowisko notariusza, kierownika całej kancelarii
1502 – wraz z Fryderykiem Szyllingiem ulokował swoje kapitały w rozbudowę papierni w Mogile
1505 – ofiarował radzie miasta Krakowa „Kodeks”
źródła:
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Zofia Ameisenowa: Kodeks Baltazara Behema. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Auriga, 1961, seria: Klejnoty sztuki polskiej.
Karol Estreicher: Behem Baltazar. w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1, Warszawa-Kraków-Łodź-Poznań-Wilno-Zakopane: Polska Akademja Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935
Bożena Wyrozumska: Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1993, seria: Rozprawy habilitacyjne, nr 308