Julian Józef Antonisz
właściwie Julian Józef Antoniszczak
(8 listopada 1941 Nowy Sącz – 31 stycznia 1987 Lubień koło Myślenic)
reżyser i scenarzysta filmów animowanych, artysta plastyk, kompozytor muzyki filmowej i wynalazca
rodzina
brat Ryszarda Antoniszczaka
poślubił Danutę Zadrzyńską
córki:
Sabina i Malwina
biogram
Ukończył średnią szkołę muzyczną (równocześnie przez 2 lata studiował fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim), a następnie Wydział Malarstwa i Grafiki krakowskiej ASP, gdzie studiował w Pracowni Rysunku Filmowego pod kierunkiem znanego reżysera filmów animowanych Kazimierza Urbańskiego. Był współzałożycielem kabaretu „Zdrój Jana” działającego w Klubie pod Ręką. Później pod tą samą nazwą powstał zespół Zdrój Jana. Wraz z Urbańskim i kilkoma innymi kolegami z pracowni rysunku filmowego był współzałożycielem krakowskiej filii warszawskiego Studia Miniatur Filmowych, które w 6 lat później usamodzielniło się jako Studio Filmów Animowanych.
Był artystą łączącym wiele specjalności. Sam pisał scenariusze do swoich filmów, sam je realizował oraz komponował do nich muzykę. Kręcił głównie filmy noncamerowe – rysował, malował czy wydrapywał kadry bezpośrednio na taśmie filmowej - (nieraz dopuszczał żonę do kolorowania własnych rysunków). Do czytania komentarzy lub śpiewania pieśni wynajmował babcię Jaskólską, sprzątaczkę ze Studia Filmów Animowanych, czy Andrzeja Olszańskiego, jego dyrektora.
Fascynowały go urządzenia mechaniczne. Jeszcze na studiach zbudował z dwóch rowerów "samochód", wzbudzając sensację gdy przyjeżdżał nim na zajęcia. Konstruował różne "maszyny filmowe", wykorzystywane przy pracy nad filmami non-camerowymi. Jedną z nich był antoniszograf fazujący – urządzenie wydrapujące na taśmie filmowej serie klatek z płynnym przejściem między dwiema skrajnymi klatkami.
Zrealizował 36 filmów, z których większość była rysowana bezpośrednio na taśmie filmowej, (nawet dźwięk był niekiedy wydrapywany bezpośrednio na taśmie filmowej).
Jednak rzadko rysował filmy pisakami - większość filmów powstawała opracowaną przez niego techniką "wydrapywaną": na przeźroczystej taśmie filmowej 35 mm przy pomocy różnych skonstruowanych przez siebie urządzeń wydrapywał rysunki. Poczym smarował taśmę... bezbarwną pastą do butów. Pastę łatwo było zetrzeć z niezarysowanych rejonów, pozostawała tylko w rowkach wydrapanych igłą. Następnie, w tak przygotowany podkład wcierało się czarny pigment, za który służyła zwykła sadza (samodzielnie przez niego wyprodukowana nad świeczką). W końcu taśma trafiała do "Pracowni Koloru" - czyli do mojej mamy, która na podświetlanym stole, pod szkłem powiększającym kolorowała pędzelkiem i tuszem kolejne klatki filmu - wspominała Sabina córka autora.
Wielokrotnie nagradzany na festiwalach krajowych i zagranicznych, między innymi Złotym Lajkonikiem na festiwalu w Krakowie oraz Grand Prix festiwalu w Oberhausen.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LXXIII-12-10).
wybrane prace:
1967 - Fobia
1969 - W szponach seksu
1970 - Jak to się dzieje...
1970 - Jak nauka wyszła z lasu
1971 - Jak działa jamniczek
1971 - Tysiąc i jeden drobiazgów
1973 - Strachy na lachy
1973 - Te wspaniałe bąbelki w tych pulsujących limfocytach
1974 - Kilka praktycznych sposobów na przedłużenie sobie życia
1975 - Film o sztuce biurowej
1975 - Bajeczka międzyplanetarna
1976 - Film grozy
1977 - Katastrofa
1978 - Słońce – film bez kamery
1978 - Ludzie więdną jak liście
1978 - Dziadowski blues non-camera, czyli nogami do przodu
1978 - Co widzimy po zamknięciu oczu i zatkaniu sobie uszu
1979 - Ostry film zaangażowany
1980 - Pan Tadeusz. Księga I. Gospodarstwo
1980 - Dokument animowany non-camera czyli reżyser Krzysztof Gradowski o sobie
1981–1986 - Polska Kronika Non-camerowa, nr 1–12
1983 - Dodatkowe wole trawienne magistra Kiziołła
1984 - Oberhausen, Duisburg, Düsseldorf, Dortmund, Hanower, Hamburg, czyli non-camerowy reportaż z podróży po Republice Federalnej Niemiec
1985 - Czyżby wolny rynek w organizmie biologicznym? <r>
1986 - Światło w tunelu
kalendarium
1965 - ukończył krakowską ASP
1967 – był współzałożycielem krakowskiego Studia Filmów Animowanych
1968 – debiutował animowanym filmem Fobia
1969 - otrzymał nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym – Tours 1969 za film W szponach seksu
1971 – otrzymał I Nagrodę "Złote Koziołki" w grupie filmów animowanych na II Ogólnopolskim Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży – Poznań 1971 za film Jak nauka wyszła z lasu
1972 – został uhonorowany nagrodą główną "Brązowy Lajkonik" na XII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych – Kraków 1972 za film Jak działa jamniczek
1972 – otrzymał Międzynarodową Nagrodę Ewangelicką i Wyróżnienie Międzynarodowego Ekumenicznego Centrum Filmowego – MFF Mannheim 1972 za film Jak działa jamniczek
1972 – nagrodzony Srebrnym Feniksem – OPF "Człowiek i jego środowisko" – Katowice 1972 za film Jak działa jamniczek
1977 – w swoim manifeście artystycznym sformułował wizję filmu tworzonego bezpośrednio na taśmie filmowej i odtąd konsekwentnie realizował filmy tą techniką. Polegała ona na rezygnacji z użycia kamery - poszczególne klatki były rysowane, malowane, bądź wydrapywane na taśmie
1980 – otrzymał Grand Prix "Złoty Lajkonik" na XX OFFK i Brązowy Smok na XVII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych – Kraków 1980 za film Ostry film zaangażowany
1981 – dostał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki – za film Pan Tadeusz. Księga I. Gospodarstwo
1982 – otrzymał nagrodę główną "Brązowy Lajkonik" na XXII OFFK – Kraków 1982 za Polską Kronikę Non-Camerową nr 1
1984 – otrzymał wyróżnienie specjalne jury FICC w zestawie retrospektywnym SFA na XXX Festiwalu Filmów Krótkometrażowych – Oberhausen 1984 za Fobię, Kilka praktycznych sposobów na przedłużenie sobie życia oraz Dziadowski Blues non-camera, czyli nogami do przodu
1984 – wyróżniony nagrodą główną oraz nagrodą jury FIPRESCI na XXX Festiwalu Filmów Krótkometrażowych – Oberhausen 1984 za Polską Kronikę Non-Camerową nr 6
1986 – otrzymał nagrodę jury FICC na XXXII Festiwalu Filmów Krótkometrażowych – Oberhausen 1986 za film Światło w tunelu
1987 – otrzymał Nagrodę Szefa Kinematografii za Polską Kronikę Non-camerową nr 12 i Światło w tunelu
źródła:
https://www.charlie.pl/index.php?i=b&id=19 dostęp 16.09.2011
https://www.archiwumjulianaantonisza.pl dostęp 15.04.2019
https://culture.pl/pl/tworca/julian-jozef-antonisz-antoniszczak dostęp 15.04.2019