Stolica państwa pierwszych Piastów
Rok 1040 wyznacza moment, kiedy Kraków przejmuje stołeczną rolę w państwie, którą sprawował faktycznie do 1609 roku, protokolarnie i ceremonialnie do roku 1791, a tytularnie sprawuje do dnia dzisiejszego.
Kazimierz, rządząc z Krakowa, przeprowadził wiele reform w funkcjonowaniu państwa, które przyniosły mu zaszczytny przydomek – Odnowiciel.
Fot.12. Kazimierz I Odnowiciel (1034/1038, 1039–1058), mal. Jan Matejko
Jego syn Bolesław Śmiały,
Fot. 13. Bolesław Śmiały (1058-1079), mal. Jan Matejko
koronował się w roku 1076, być może w krakowskiej katedrze. Jego obiecujące i pełne sukcesów panowanie przerwały gwałtowne wydarzenia, znane w historii pod nazwą „sprawy św. Stanisława”.