Mistrzejowice
Nazwa Mistrzejowice, dawniej Mistrzowice ma charakter patronimiczny, pochodzi od słowa mistrz, stanowiła uposażenie w średniowieczu mistrza, magistra czyli przełożonego szkoły przy kościele katedralnym lub parafialnym.
Położenie
Wieś była położona nad rzeką Dłubnią, 8 km na północ od centrum Krakowa. Graniczyła od północy z Batowicami, od południa z Bieńczycami, od zachodu z Prądnikiem Czerwonym, od wschodu z Zesławicami. Zabudowa wsi miała charakter zwarty, typu rynkowego. Najstarsza zabudowa wsi powstała w rejonie dzisiejszej ulicy Szymona Marycjusza, gdzie znajdował się główny plac wsi oraz przy skrzyżowaniu ul. Mistrzejowickiej i Marycjusza.
Historia
Od czasów średniowiecza wieś przynależała do parafii pod wezwaniem św. Małgorzaty w Raciborowicach. W 1976 kardynał Karol Wojtyła erygował parafię pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego. W 1987 zostało utworzone duszpasterstwo pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a od 1990 parafia.
Mistrzejowice po raz pierwszy nazwa wzmiankowana jest w źródłach w 1270 jako Mistrevich. Wieś stanowiła własność kościelną, przez długi czas stanowiła uposażenie scholastyka katedralnego krakowskiego, czyli prałata kapituły, który sprawował nadzór nad szkołą katedralną.
W 1458 wieś była w posiadaniu Kaspra Rokenberka (Rokemberga) (zm.1462), doktora prawa, kanonika wrocławskiego, scholastyka krakowskiego, trzykrotnego rektora Uniwersytetu Krakowskiego. W 1464 król Kazimierz Jagiellończyk przeniósł wieś z prawa polskiego na prawo niemieckie magdeburskie. Według relacji Jana Długosza z lat 1470 - 1480 wieś należała do kapituły katedry krakowskiej. Znajdował się tu folwark scholastyka, 7 łanów kmiecych, młyn nad Dłubnią oraz karczma. Wieś stanowiła uposażenie Zbigniewa Oleśnickiego młodszego (zm. 1493), scholastyka krakowskiego, sekretarza króla Kazimierza Jagiellończyka, następnie podkanclerzego wielkiego koronnego, arcybiskupa gnieźnieńskiego. W 1529 wieś była w posiadaniu Mikołaja Bedleńskiego (zm.1540), scholastyka katedry krakowskiej, późniejszego wikariusza generalnego krakowskiego. W 1581 była w posiadaniu scholastyka ks. Marcina Rusieckiego. W rejestrze poborowym województwa krakowskiego z 1629 odnotowano, że Mistrzejowice były w posiadaniu Andrzeja Szyszkowskiego, scholastyka krakowskiego. W latach 1670 - 1682 wieś stanowiła uposażenie scholastyka krakowskiego Mikołaja Oborskiego (zm.1689), archidiakona krakowskiego, późniejszego biskupa sufragana krakowskiego. W 1789 wieś liczyła 109 mieszkańców, znajdowała się tu 19 zabudowań, w tym dwór oraz karczma.
W 1802 wieś przeszła na własność państwa, a następnie została sprzedana. W 1. połowie XIX wieku wieś należała do szlacheckiej rodziny Rudowskich, właścicielem wsi był między innymi Leon Rudowski (ok. 1786 - 1856) członek Izby Reprezentantów w okresie Rzeczpospolitej Krakowskiej. W 1870 właścicielem posiadłości dworskiej była Katarzyna z Rudowskich Mrozowska oraz jej małżonek Franciszek Mrozowski. Wieś liczyła 163 mieszkańców, znajdował się tu dwór oraz kapliczka ufundowana przez Mrozowskich w 1864 roku.
W 1890 obszar dworski liczył 302 morgi ziemi we wsi i stanowił własność Kaspra i Stefanii Ostrzeszowiczów. W 1931 wieś liczyła 37 budynków oraz 274 mieszkańców. W 1975 roku na terenie Mistrzejowic rozpoczęto zasiedlanie budynków na nowo powstałych osiedlach mieszkaniowych Bohaterów Września oraz osiedlu Piastów, w 1982 zakończono budowę.
Zabytki
Na terenie Mistrzejowic (rejon dzisiejszej ul. Wawelskiej) powstał w latach 1883 - 1885 fort "Batowice" (48). Był to jednowałowy fort artyleryjski, który należał do V grupy warownej twierdzy Kraków, obejmującej obszar pomiędzy Zielonkami a Mistrzejowicami. Obiekt jest klasycznym przykładem w pełni zachowanego dzieła fortyfikacji przełomu XIX /XX wieku.
Na zachód od wsi powstał w końcu lat dziewięćdziesiątych XIX wieku międzypolowy fort 48a „Mistrzejowice” (rejon dzisiejszej ul. Popielidów), według projektu Emila Gołogórskiego. Był to mały fort pancerny, który należał do V grupy warownej twierdzy Kraków, rozlokowanej pomiędzy Zielonkami a Mistrzejowicami. Obecnie znacznie zdewastowany.
Dzięki staraniom księdza Józefa Kurzei powstał w latach 1978 - 1983 w Mistrzejowicach kościół pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego, według projektu Józefa Dutkiewicza. Świątynia stanowi jedno z najciekawszych i największych rozwiązań współczesnej architektury sakralnej w Krakowie. We wnętrzu znajduje się wiele rzeźb wybitnego współczesnego artysty Gustawa Zemły, między innymi monumentalna rzeźba Ukrzyżowanego Chrystusa. W 1983 świątynie konsekrował papież Jan Paweł II, podczas swojej II pielgrzymki do ojczyzny.
W 1991 przed kościołem postawiono pomnik Jana Pawła II według projektu Gustawa Zemła.
W latach 1991 - 1993 na oś. Bohaterów Września został wzniesiony kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy, według projektu M. Janowskiego.