Łęg

Nazwa Łęg, dawniej Lank, Lang, Łąg ma charakter nazwy topograficznej i oznacza podmokłe obniżenie terenu, zarośla na błotnistych łąkach.

           Wieś była położona 5 km na wschód od centrum Krakowa. Graniczyła od południowego zachodu z Głębinowem, od zachodu z Dąbiem, od północy z Czyżynami i od wschodu z Mogiłą. Zabudowa wsi była skupiona i miała charakter tzw. szeregówki holenderskiej i rozciągała się wzdłuż dzisiejszych ulic Sołtysowskiej i Podbipięty. Tereny te stanowiły od dawna bagnistą równinę, porośniętą niskimi zaroślami. Równina ta powstała jako efekt działalności Wisły, która na tym odcinku wielokrotnie zmieniała swój bieg tworząc liczne zakręty, w miejscu których powstawały następnie starorzecza, stanowiące o atrakcyjności osiedleńczej okolic.

           Przynależność parafialna wsi Łęg na przestrzeni wieków była zmienna. W drugiej połowie XV wieku Łęg należał do podmiejskiej parafii pod wezwaniem św. Mikołaja. W pierwszej połowie XVII wieku przynależała do parafii pod wezwaniem św. Bartłomieja w Mogile. W XVIII wieku wieś została podzielona na części podlegające parafii: pod wezwaniem św. Mikołaja, pod wezwaniem św. Barłomieja w Mogile oraz niewielka część została przyporządkowana kazimierskiej parafii pod wezwaniem św. Jakuba. Obecnie dawne tereny wsi Łęg należą do erygowanej w 1951 parafii pod wezwaniem św. Tadeusza Judy w Czyżynach.

           Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach w roku 1277 jako Lank w dokumencie księcia Bolesława Wstydliwego, w którym wymienione są wsie należące do cysterskiego klasztoru w Koprzywnicy. Z dokumentu wynika, iż Łęg stanowił pierwotnie własność rycerską rodu Bogoriów, a w 1185 został nadany przez Mikołaja Bogorię powstającemu właśnie klasztorowi cysterskiemu w Koprzywnicy. W 1324 Cystersi mogilscy dokonali zamiany z klasztorem w Koprzywnicy nabywając osadę Praczów. Tereny te zostały zapewne przyłączone do wsi, a klasztor koprzywnicki w ten sposób skumulował w swych rękach znaczny obszar nadwiślański.

           U schyłku XIV wieku Łęg zamierzała kupić Rada Miasta Krakowa. Według Jana Długosza transakcja taka doszła do skutku, ale zaskarżyli ją Cystersi mogilscy dowodząc w sądzie swojego prawa do pierwokupu wsi. W 1389 Konrad, opat Cystersów koprzywnickich przekazał za zgodą zgromadzenia wieś Cystersom mogilskim na ręce tamtejszego opata Piotra Lipko.

           Do przejęcia wsi przez opactwo w Mogile dochodzi jednak kilka lat później. Z całą pewnością moment definitywnego przejęcia Łęgu przez Cystersów z Mogiły przeciągało też miasto Kraków, które usiłowało dowieść swoich praw do wsi. Ostatecznie sprawa została załatwiona dopiero przez opata mogilskiego Mikołaja II w 1394 roku. Wieś została zakupiona przez konwent mogilski za znaczną sumę 475 grzywien wraz z polami, łąkami, wodami (zapewne chodzi tu o stawy). W ciągu XV wieku odnotowane są w źródłach liczne spory własnościowe dotyczące przebiegu granic włości mogilskich i miejskich. W 1428, za rządów opata Pawła Paychbirnera, dochodzi do ugody w sprawach terytorialnych między miastem Kraków a klasztorem. Po tym fakcie spory przycichły, choć pojawiają się jeszcze w XVI, a nawet w XVII wieku. Jan Długosz opisując wieś w Liber Beneficiorum wymienia w niej jezioro o nazwie Nieciecza powstałe ze zmienionego biegu Wisły oraz młyn. We wsi nie było karczmy ani folwarku klasztornego. W relacji rejestru poborowego z 1629 wieś ma charakter osady rybackiej. W 1660 odnotowano w źródłach należący do Łęgu przysiółek Ogłęczyzna, który w tym roku klasztor nadał w dożywocie swemu zarządcy Janowi Frelichowi. W 1680 we wsi pracował duży młyn o dziesięciu kołach. W 1787 osadę zamieszkiwało 341 osób.

           Pod koniec XVIII wieku Łeg występuje jako przysiółek Czyżyn. W pierwszej połowie XIX wieku wieś wymieniana jest jako przyległość Mogiły. Do końca XIX wieku Łeg pojawia się jako własność zgromadzenia Cystersów w Mogile raz jako przysiółek Czyżyn raz samej Mogiły. W pierwszej połowie XX wieku odzyskała samodzielność i stopniowo zmieniła charakter zabudowy z wiejskiej na miejską. Coraz więcej osób znajduje zatrudnienie w Krakowie, stąd pochodziło wielu krakowskich dorożkarzy i furmanów.

           W okresie międzywojennym powstały plany budowy portu rzecznego w Łęgu i w znajdującym się po drugiej stronie Wisły Płaszowie. Tereny dawnej wsi zostały przeznaczone po zakończeniu drugiej wojny światowej jako jeden z strategicznych obszarów rozbudowy krakowskiego przemysłu. W 1968 rozpoczęto budowę dużej ciepłowni dla miasta Krakowa. W 1970 oddano do użytku pierwszy kocioł grzewczy, w 1977 przekazano do eksploatacji pierwszy blok energetyczny, czyli uruchomiono elektrociepłownię w Łęgu. Wspomniane przedsiębiorstwo jest głównym zakładem krakowskiego systemu ciepłowniczego.