Bieńczyce  

           Nazwa Bieńczyce dawniej Benczice, Byenczycze, Binczyce ma charakter patronimiczny i pochodzi od nazwy osobowej Bieniek, która jest pochodną imienia Benedykt, Benedictus.

           Dawna wieś Bieńczyce była położona nad rzeką Dłubnią, 7 km na północny-wschód od centrum Krakowa, przy drodze, która prowadziła z Krakowa na Proszowice i Wiślicę. Graniczyła od północy z Mistrzejowicami, od północnego-wschodu z Zesławicami, od zachodu z Rakowicami, od południowego-zachodu z Czyżynami, od południa z Mogiłą oraz od wschodu z Krzesławicami. Zabudowa osady miała charakter zwarty, typu sakowo-rynkowego. Najstarsza zabudowa wsi powstała w rejonie dzisiejszych ulic Cienistej i Kaczeńcowej, w czasach późniejszych wzdłuż dzisiejszej ulicy Fatimskiej.

           Od czasów średniowiecza wieś Bieńczyce przynależała do parafii pod wezwaniem św. Małgorzaty w Raciborowicach. Na terenie Bieńczyc erygowano w 1952 parafię pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski, w 1986 została erygowana parafia pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, w 1999 została erygowana parafia pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia.

           Pierwsza wzmianka źródłowa o wsi wymienianej jako Benchiz pochodzi z 1224 roku.

           Przez wieki wieś stanowiła własność kościelną. Najpierw stanowiła własność kościoła św. Michała Archanioła na Skałce, a następnie prepozyta kolegiaty św. Floriana w Kleparzu. W 1. połowie XIV wieku była w posiadaniu prepozyta Prandoty, kanonika krakowskiego. W 1391 roku pojawia się pierwsza wiadomość wskazująca na istnienie we wsi młyna.

           Na początku XV wieku prepozytem kolegiaty św. Floriana był Mikołaj Trąba (1358-1422) wybitny mąż stanu, zaufany doradca królewski, podkanclerzy królestwa polskiego, późniejszy arcybiskup gnieźnieński. W 1414 wieś była w posiadaniu Dunina ze Skrzyńska (zm.1418) prepozyta kolegiaty, podkanclerzego Królestwa Polskiego. Według relacji Jana Długosza z lat 1470 - 1480 wieś stanowiła własność prepozytury kościoła św. Floriana. Ówczesnym prepozytem był Jakub z Koniecpola, kanonik krakowski. Wieś Bieńczyce liczyła 17 łanów kmiecych. We wsi znajdował się dwór prepozyta (w rejonie dzisiejszej ul. Kaczeńcowej) z dobrymi zabudowaniami, urodzajnymi rolami, ogrodami, sadami, łąkami. Duży folwark podzielony był na cztery pola, rola folwarczna za dworem nosiła nazwę Powabne. We wsi były 3 karczmy, 2 młyny na Dłubni. Dziesięcina snopowa z folwarku była płacona na rzecz klasztoru Paulinów na Skałce.

            W 2. połowie XV wieku prepozyt Jakub z Koniecpola zastawił Hińczy z Rogowa (zm.1473) kasztelanowi sandomierskiemu, podskarbiemu królewskiemu między innymi wieś Bieńczyce.

            W 2. połowie XVI wieku wieś posiadał ks. Stanisław Sokołowski (1537-1593) profesor Akademii Krakowskiej, dziekan Wydziału Filozoficznego, ceniony kaznodzieja, kanonik warszawski, autor wielu prac teologicznych.

            W rejestrze poborowym dóbr województwa krakowskiego z 1629 znajdujemy informację, że wieś należała do prepozytury kolegiaty przy kościele św. Floriana na Kleparzu. We wsi wzmiankowano 17 łanów ziemi. W 1680 prepozytem kolegiaty św. Floriana był w owym czasie ksiądz Szymon Stanisław Makowski (około 1612-1683) ceniony teolog, profesor i rektor Akademii Krakowskiej.

            W 1789 wieś stanowiła własność probostwa św. Floriana w Krakowie. Bieńczyce liczyły wówczas 71 domów, w tym dwór, 2 młyny, browar, karczmę. Wieś zamieszkiwało 484 osób.

            W 1870 wieś liczyła 573 mieszkańców. Obszar dworski w Bieńczycach należał do probostwa św. Floriana w Krakowie, liczył 215 morgów, zaś gromada posiadała 831 morgów. W 1873 został otworzony w Bieńczycach urząd pocztowy, naczelnikiem został Franciszek Michalski.

            W 2. połowie XIX wieku w pobliżu wsi została zlokalizowana bateria FB VI/1, która wchodziła w skład umocnień Twierdzy Kraków. W 1906 wzmiankowany jest młyn parowy Fogelstraucha i Wasserberga. W 1908 przy współudziale znanego działacza społecznego Franciszka Stefczyka (1861-1924) powstała w Bieńczycach wiejska spółdzielnia oszczędnościowo-pożyczkowa. Przez teren wsi na początku XX wieku przechodziła linia kolejowa Kraków – Kocmyrzów, tu także znajdowała się stacja kolejowa.

           Bieńczyce należały do grupy zamożnych wsi podkrakowskich, słynęły z obchodów dożynek.

           W 1931 wieś liczyła 139 budynków oraz 994 mieszkańców.

           W latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych oraz siedemdziesiątych XX wieku wzniesiono na terenie dawnych Bieńczyc zespół osiedli mieszkaniowych, które utworzyły zasadniczą część dzielnicy Nowa Huta.

 Zabytki:

            W miejscu dawnego dworu prepozytów zachowały się zabudowania dworskie z początku XX wieku.

            Na terenie Bieńczyc w 1967 - 1977 po wielu latach starań został wzniesiony według projektu Wojciecha Pietrzyka kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski. Kształt świątyni w zarysie przypomina arkę (łódź). Stąd używana nazwa kościoła Arka Pana.

            Wielki wkład w budowę świątyni włożył ks. Józef Gorzelny. We wnętrzu znajduje się wielka ekspresyjna rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (8-metrowa), dzieło wybitnego krakowskiego rzeźbiarza Bronisława Chromego. We wnętrzu świątyni można także zobaczyć figurę przedstawiającą św. Maksymiliana Kolbego oraz cykl drewnianych rzeźb, noszący nazwę Piety Polskiej, wykonany przez znanego artystę zakopiańskiego Antoniego Rząsę. W kościele bieńczyckim znajduje się również słynąca łaskami figura Matki Boskiej, przywieziona przez księdza Gorzelnego z sanktuarium w Fatimie. Figura została ukoronowana papieskimi koronami w 1992 roku.

            Na terenie Bieńczyc w latach 1998 – 2001 został wzniesiony kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa według projektu K. Ingardena i P. Gawora.