Stanisław Lem
(12 IX 1921 Lwów – 27 III 2006 Kraków)
pisarz, filozof, futurolog, eseista, najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej
rodzina
syn Samuela Lehma, laryngologa, i Sabiny z domu Woller
żona Barbara Leśniak, lekarz radiolog
syn Tomasz
biogram
Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, w rodzinnym mieszkaniu przy ulicy Brajerowskiej 4. Był uczniem II Gimnazjum im. Karola Szajnochy.
Po wybuchu wojny i zajęciu Lwowa przez Sowietów z obawy przed wcieleniem do Armii Czerwonej rozpoczął studia na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym (papiery złożone przez niego na Politechnikę Lwowską, zostały odrzucone przez nowe władze uczelni ze względu na burżuazyjne pochodzenie kandydata).
Nauka została przerwana po wkroczeniu do Lwowa armii niemieckiej i zamknięciu wszystkich lwowskich uczelni. Dzięki doskonale podrobionym dokumentom znalazł pracę jako pomocnik mechanika i spawacz w garażach niemieckiej firmy Rohstofferfassung zajmującej się odzyskiem metali, miedzy innymi ze zniszczonego sprzętu wojskowego. Jego zajęcie docenił ruch oporu, którego członkom przekazywał wykradzione z rozbitych wozów bojowych amunicję i materiały wybuchowe.
Gdy do Lwowa ponownie weszła Armia Czerwona wrócił na studia medyczne. Nie chcąc przyjąć obywatelstwa radzieckiego, repatriował się wraz z całą rodziną do Krakowa, zamieszkał przy ulicy Bonerowskiej.
Podjął przerwane studia medyczne na UJ, wspierając rodzinę publikacjami w prasie. Nie złożył końcowych egzaminów, pozostając przy absolutorium, żeby uniknąć powołania do wojska.
Podjął pracę w Konserwatorium Naukoznawczym Asystentów UJ, prowadzonym przez doktora Mieczysława Choynowskiego. Zajmował się segregowaniem książek przychodzących z USA w ramach pomocy UNRRA, dzięki czemu miał dostęp do zagranicznej literatury. Po latach, w wywiadach, określi Choynowskiego mianem swojego intelektualnego mentora.
Jego książkowym debiutem i od razu bestsellerem stała się powieść o losie wyprawy na Wenus „Astronauci”. Jego utwory zaczęły być tłumaczone na język rosyjski i niemiecki, coraz częściej zaczęły trafiać na Zachód, a ich angielskie przekłady uczyniły go najpopularniejszym nie anglojęzycznym pisarzem nurtu fantastyki naukowej. Na podstawie jego prozy powstawały filmy („Milcząca Gwiazda”, „Przekładaniec” Andrzeja Wajdy z Bogumiłem Kobielą w roli głównej oraz „Solaris” Andrieja Tarkowskiego, w sumie ponad 20 obrazów).
Po ogłoszeniu w Polsce stanu wojennego wraz z cała rodziną osiedlili się w Wiedniu, a po 5 latach wrócili do Polski.
Był zapalonym narciarzem, w każdą zimę wyjeżdżał do Zakopanego i wraz z żoną szusował na stoku Kasprowego Wiercha.
Był koneserem marcepanu i chałwy, z których nie chciał zrezygnować nawet wtedy, gdy zachorował na cukrzycę. Pod koniec życia podupadł na zdrowiu, kilka razy był hospitalizowany, zmarł w szpitalu klinicznym Collegium Medicum UJ.
Zgodnie z jego wolą urna z prochami złożona została na Cmentarzu Salwatorskim.
wybrane dzieła:
1951 - Astronauci
1955 – Czas nieutracony
1957 – Dialogi i Dzienniki gwiazdowe
1959 – Eden i Śledztwo
1961 – Pamiętnik znaleziony w wannie, Powrót z gwiazd i Solaris
1964 – Niezwyciężony i Summa Technologiae
1965 – Cyberiada
1966 – Wysoki zamek
1968 – Opowieści o pilocie Pirxie oraz Głos Pana
1970 – Doskonała próżnia
1973 – Wielkość urojona
1976 – Katar
1982 – Wizja lokalna
1987 – Fiasko i Pokój na Ziemi
2006 – pośmiertnie Rasa drapieżców
kalendarium
1932 – rozpoczął naukę w II Państwowym Gimnazjum im. K. Szajnochy we Lwowie
1939 – zdał egzamin maturalny
1940 – 1941 – rozpoczął studia na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym
1942 – 1943 - pracował jako pomocnik mechanika i spawacz
1944 – pojął przerwane studia medyczne
1946 XII – jako repatriant wyjeżdża z rodziną do Krakowa
1946 - 1948 – kontynuował studia na Wydziale Medycznym UJ
1946 – debiutował nowelą „Człowiek z Marsa” drukowaną w odcinkach w „Nowym Świecie Przygód”
1946 – 1948 – wspierał rodzinę publikując pierwsze utwory na łamach „Kuźnicy”, „Odry”, „Żołnierza Polskiego” i „Co Tydzień Powieść” oraz w „Tygodniku Powszechnym”
1948 – 1950 – pracował jako młodszy asystent w Konserwatorium Naukoznawczym Asystentów UJ
1948 – rozpoczął pisanie pierwszej powieści „Szpital Przemienienia”
1951 – wydał swoją pierwszą książkę „Astronauci”
1954 – poślubił Barbarę Leśniak, studentkę medycyny, która została późnej lekarzem radiologiem
1955 – odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi
1957 – został laureatem Nagrody Literackiej Miasta Krakowa za całokształt twórczości ze szczególnym uwzględnieniem „Czasu nieutraconego”
1958 – przeprowadził się do jednorodzinnego domu w Klinach Borkowskich (Kraków)
1959 – odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
1968 – urodził się syn Tomasz
1970 – został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
1972 – w ZSRR Andriej Tarkowski sfilmował powieść „Solaris”
1972 – został członkiem Komisji PAN „Polska 2000”
1973 – otrzymał honorowe członkostwo Science Fiction Writers of America
1978 – rozpoczął budowę nowego, większego domu przy ulicy Narvik w Klinach
1982 – wyjechał na roczne stypendium do Wissenschaftskolleg w Berlinie Zachodnim
1983 – 1988 – wraz z rodziną przebywał na emigracji w Wiedniu
1994 – został członkiem PAU
1996 – został odznaczony Orderem Orła Białego
1997 – otrzymał honorowe obywatelstwo Krakowa
1998 – otrzymał doktorat honoris causa UJ
1999 III – otrzymał Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za „Bombę megabitową”
2005 – nagrodzony został złotym medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis