Teofil Aleksander Lenartowicz
(28 II 1822 Warszawa – 2 III 1893 Florencja
poeta i rzeźbiarz
rodzina
pochodził ze zubożałej szlachty, herbu Pobóg, syn Karola, przedsiębiorcy budowlanego, i Marii Kwasieborskiej herbu Cholewa
poślubił Zofię Szymanowską herbu Młodzian, przyrodnią siostrę żony Adama Mickiewicza
mieli syna Jana
biogram
Po ukończeniu w Warszawie szkoły obwodowej pracował zarobkowo jako kancelista w sądownictwie. Związał się ze środowiskiem Cyganerii Warszawskiej oraz Entuzjastów i Entuzjastek i prawdopodobnie wtedy zaczął działać w organizacjach spiskowych. Debiutował jako poeta w czasopiśmie „Nadwiślanin”, współredagował „Dzwon Literacki” i publikował w „Bibliotece Warszawskiej”. Współpracował z Oskarem Kolbergiem i Romanem Zmorskim. Przyjechał do Krakowa i tu działał na rzecz powstania. Z ramienia Towarzystwa Naukowej pomocy wykładał historię Polski w szkole dla ludności żydowskiej na Kazimierzu, a w uniwersytecki audytorium na Wesołej prowadził wykłady dla rzemieślników. Wydał także pierwsze tomiki wierszy Polska ziemia w obrazkach, Cztery obrazy).
Potem wyjechał do Brukseli, Paryża, gdzie zetknął się z A. Mickiewiczem, Cyprianem Kamilem Norwidem, następnie udał się do Włoch, gdzie osiadł na stałe.
W kościele Paulinów na Skałce znajdują się neobarokowe stalle z płaskorzeźbami (drewniane repliki) jego autorstwa przedstawiającymi oblężenie Jasnej Góry przez Szwedów i ks. A. Kordeckiego przed Janem II Kazimierzem (oryginalne kompozycje z cyklu poświęconego obronie Częstochowy znajdują się w klasztorze na Jasnej Górze).
Tworzył wiersze patriotyczne i religijne, poematy historyczne oraz liryki oparte na folklorze mazowieckim, a także rzeźby portretowe, nagrobki.
Jego prace były wielokrotnie wystawiane w Krakowie, na fasadzie kamienicy Bujwidowskiej (ul. Lubicz 34) znajdowało się niegdyś jego popiersie wykonane przez M. Korpala, w Muzeum Narodowym w Krakowie przechowywana jest kolekcja rzeźb i rysunków artysty, w Bibliotece Jagiellońskiej zbiór rysunków.
Prochy poety sprowadzono do Polski, został pochowany w Krypcie Zasłużonych w kościele Na Skałce (projekt sarkofagu Karol Knaus, medalion Jan Tombiński).
Jego imieniem nazwano jedną z ulic Krakowa.
wybrane prace:
wiersze:
1865 – Marcin Borelowski–Lelewel
1867 – Branka
zbiory:
1848 – Polska ziemia w obrazkach
1855 – Lirenka
poematy:
1857 – Gladiatorowie
1859 – Bitwa racławicka
kalendarium
1837 – ukończył w Warszawie tzw. szkołę obwodową
1840 – związał się ze środowiskiem artystycznym Warszawy
1841 – debiutował jako poeta
1842 – przyjechał na krótko do Krakowa
1843 VIII – zagrożony aresztowaniem wyjechał z Warszawy do Poznania
1844 – powrócił do Warszawy
1848 VI – 1849 IV – przebywał w Krakowie
1848 X 16 - przemawiał podczas manifestacji na kopcu Kościuszki
1851 – emigrował
1855 - zamieszkał na stałe we Włoszech
1873, 1876, 1877, 1885, 1888, 1889 – wystawiał swoje prace w Krakowie
1875 VII 20 - IX – przebywał w Krakowie
1879 – 1883 – wykładał historię literatury słowiańskiej na Uniwersytecie w Bolonii i tam otrzymał tytuł profesora
1894 – Kraków nadał jego imię ulicy w I dzielnicy Stare Miasto, która przecina al. Juliusza Słowackiego biegnąc przez Piasek i Nową Wieś