Jerzy Sebastian Lubomirski
(20 I 1616 – 31 I 1667 Wrocław)
marszałek wielki, hetman polny koronny, przywódca rokoszu
rodzina
herbu Szreniawa bez Krzyża
syn Stanisława, hrabiego na Wiśniczu, wojewody krakowskiego, i Zofii z Ostrogskich, wojewodzianki wołyńskiej
rodzeństwo:
Konstancja (około 1620 - 1646) - żona Franciszka Czarnkowskiego, kasztelan poznański
Krystyna (około 1620 - 1667) - żona Albrechta Stanisława Radziwiłła, książę na Ołyce i Nieświeżu, kanclerz litewski i pamiętnikarz
Aleksander Michał ( - I 1677) - starosta grybowski, sandomierski, i zatorski, podczaszy królowej, koniuszy koronny, starosta bydgoski, wojewoda krakowski
Konstanty Jacek ( - 19 IX 1663) - starosta białocerkiewski, krajczy koronny, podczaszy koronny, starosta golubski, rotmistrz królewski
poślubił:
1 - Konstancja z Bobrku Ligęzianka (1616 - 1648) - kasztelanka sandomierska, dziedziczka Rzeszowa dzieci:
Stanisław Herakliusz (1642 V 25 - 1702 I 16/17) - podstoli koronny, marszałek nadworny i wielki
Aleksander Michał (zmarł 1675) - starosta sądecki, starosta perejasławski
Hieronim Augustyn (około 1647 - 1706 IV 20) - chorąży wielki koronny, podskarbi nadworny, wojewoda i kasztelan krakowski, hetman polny, hetman wielki koronny
Krystyna - żona Feliksa Potockiego kasztelana krakowskiego, nadzwyczaj świątobliwa i dobroczynna
2 - Barbara ze Szczekarzowic Tarłówna - kasztelanka wiślicka, wdowa po Janie Aleksandrze Daniłowiczu, staroście olsztyńskim, dziedziczka Janowca
dzieci:
Franciszek Sebastian (zmarł 1699) - starosta olsztyński, rotmistrz pancerny
Jerzy Dominik (około 1665 - 1727) - wojewoda krakowski
Anna - (zmarła 1701) - poślubiona najpierw Franciszkowi Sapiesze, koniuszemu litewskiemu, a następnie księciu Dominikowi Radziwiłłowi, kanclerzowi litewskiemu
biogram
Studiował w Akademii Krakowskiej, następnie studiował i podróżował po Niemczech, Niderlandach, Anglii i Francji, gdzie przyjął go na audiencji sam kardynał Richelieu. Następnie odwiedził Hiszpanię, gdzie z kolei był na audiencji na dworze królewskim. Na końcu odwiedził Włochy. W czasie tych podróży poznawał sztukę fortyfikacyjną, uczył się retoryki, gramatyki, matematyki, języków i nawiązywał kontakty z zagranicznymi możnymi
Jako człowiek znakomicie wykształcony był świetnym mówcą, pisarzem i tłumaczem. Był magnatem o dużych ambicjach politycznych; pełnił urząd wojewody krakowskiego, marszałka wielkiego koronnego, hetmana polnego koronnego.
W czasie „potopu” był stronnikiem Jana Kazimierza i jako jeden z nielicznych magnatów nie poddał się Szwedom i poderwał szlachtę małopolską do walki z najeźdźcą. Mężnie stawał pod Warką, po czym poróżnił się ze Stefanem Czarnieckim co do metod prowadzenia dalszej walki. Odznaczył się w zwycięskiej bitwie pod Czarnym Ostrowiem. Po kapitulacji sojusznika Szwedów - Rakoczego, w odwet za zniszczenia dokonane w Polsce, najechał Siedmiogród.
Przeciwnik sojuszu Polski z Francją, stanął na czele stronnictwa wrogiego Marii Ludwice. Głosił sojusz z Wiedniem i Rzymem. Przeciwny polityce Jana Kazimierza zmierzającej do wzmocnienia władzy królewskiej, bronił „złotej wolności”. Oskarżony przez króla o zdradę stanu, wyrokiem sądu sejmowego został pozbawiony urzędów i skazany na banicję. Pośmiertnie został zrehabilitowany.
Wsławił się również jako mecenas polskiej kultury, przyczyniając się między innymi do rozbudowy janowieckiego zamku, sprowadzając do Janowca znanego architekta Tylmana z Gameren i odbudowując zamek po zniszczeniach szwedzkich. Zasłużył się również dla miejscowej ludności nadając jej przywileje.
Był hrabią na Wiśniczu i Jarosławiu oraz właścicielem 18 miast, 313 wsi i 163 folwarków (nie licząc własności częściowych) w województwach: krakowskim, sandomierskim, ruskim i wołyńskim.
Zmarł po ataku apopleksji, uroczyście pochowany w Wiśniczu.
wybrane prace
1695 - przełożył Guariniego Wiernego pasterza (2. wyd. 1722)
1666 - napisał pismo polityczne Jawnej niewinności manifest
kalendarium
1622 - otrzymał od ojca starostwo dobczyckie i tenutę Lipnicką, które miały zabezpieczyć go finansowo
1626 - wysłano go do Kolegium Nowodworskiego przy Akademii Krakowskiej
1628 - otrzymał tenutę tymbarską
1629 - wyruszył ze starszym bratem Aleksandrem kształcić się za granicę na uczelnię jezuitów w Ingolstadt
1631 - pobierali nauki na Uniwersytecie w Lowanium w Niderlandach Hiszpańskich
1633 - przebywali na Uniwersytecie w Lejdzie
1634 - otrzymał starostwo spiskie
1636 - powrócił do kraju
1636 - ojciec scedował na niego prawa do starostwa grodowego sądeckiego
1636 IX - zapoczątkował swoją karierę polityczną, gdy został wybrany marszałkiem sejmiku deputackiego, który wybierał deputata z województwa do Trybunału Koronnego
1636 XII - został wybrany posłem na Sejm Walny
1638 - wziął ślub z 22-letnią córką wojewody sandomierskiego Konstancją Ligęzianką
1638 - otrzymał urzędy wojewody i starosty generalnego Krakowa
1643 II 1 - III 29 - został marszałkiem sejmu zwyczajnego w Warszawie
1644 - na sejmie wystąpił przeciw królewskim planom wojny z Turcją
1648 IX 23 - walczył z Kozakami pod Piławcami
1649 VIII 15 - walczył z Kozakami pod Zborowem
1650 - z okazji roku jubileuszowego odbył pielgrzymkę do Rzymu
1650 I 3 - został marszałkiem nadwornym koronnym
1650 II 19 - został marszałkiem wielkim koronnym
1651 - zwyciężył Kozaków w bitwie pod Beresteczkiem
1653 - był jednym z dowódców w bitwie pod Suczawą
1653 - pod Żwańcem był jednym z negocjatorów ugody z chanem
1654 - zawarł drugie małżeństwo, z Barbarą z Tarłów, wdową po staroście olsztyńskim
1654 - 1667 - był właścicielem zamku w Janowcu
1656 VI 7 - wraz z regimentarzem Stefanem Czarnieckim rozbił pod Warką korpus posiłkowy margrabiego Fryderyka von Baden - Durchla
1656 IX 25 - 1657 II 08 - brał udział w oblężeniu Krakowa próbując odbić miasto z rąk Szwedów
1657 III - 1664 - pełnił urząd hetmana polnego
1657 VII - odznaczył się w zwycięskiej bitwie pod Czarnym Ostrowiem
1657 XI 10 - uzyskał zgodę Kurii Generalnej Zakonu oo. Pijarów w Rzymie na osiedlenie pijarów w Rzeszowie
1658 - kierował oblężeniem Torunia
1659 VIII 28 - doprowadził do zdobycia Grudziądza
1660 - zmusił Rosjan do kapitulacji pod Cudnowem
1664 XII 29 - za zdradę stanu postawiony przed sądem sejmowym (na sejmie zwyczajnym w Warszawie 26 XI 1664 - 7 I 1665) został skazany, bez należytych dowodów, na banicję i pozbawienie urzędów
1665 IV - przybył na Spisz, do Lubowli, prowadząc około 800 ludzi zwerbowanych za zgodą cesarza Leopolda I
1665 IX 4 - pokonał wojska królewskie pod Częstochową
1665 - zerwał sejm (przez Piotra Telefusa i Władysława Łosia)
1666 - zerwał sejm (przez Kaspra Miaskowskiego i Teodora Łukomskiego)
1666 VII 13 - zwyciężył wojska królewskie w bitwie pod Mątwami
1666 VII 31 - została zawarta ugoda pod Łęgonicami
1666 VIII 30 - zawarł ostateczną ugodę z królem
1667 V 23 - odbyły się w Wiśniczu oficjalnie uroczystości pogrzebowe
1669 V 2 - VI 19 - sejm elekcyjny w Warszawie przeprowadził jego pełną rehabilitację
źródła
Witold Kłaczewski, Jerzy Sebastian Lubomirski, Wrocław 2002, wyd. Ossolineum