(Zula)
(? - 22 sierpnia 1071 Kraków)
biskup krakowski
biogram
Po śmierci arcybiskupa Arona diecezja krakowska pozostawała bez nowego pasterza przez dwa lata. Zaistniałą sytuację badacze tłumaczą trudnościami, jakie pojawiły się w związku z wyborem odpowiedniego kandydata na wolny tron biskupi. Na tronie zasiadał wtedy Bolesław II, nazwany później Szczodrym. Nowy władca po śmierci biskupa Arona podjął się zadania odnowienia arcybiskupstwa w Gnieźnie. W związku z tym nowy pasterz diecezji krakowskiej nie mógł zachować godności arcybiskupiej, którą piastował jego poprzednik. Ponadto nowy biskup miałby się zrzec w przyszłości wszelkich roszczeń do tego tytułu, zarówno w imieniu własnym, jak i swoich następców.
To obniżenie znaczenia katedry krakowskiej spotkało się z niejednoznacznym przyjęciem. Następstwem tego stał się problem ze znalezieniem odpowiedniego kandydata na biskupa, który spełniłby oczekiwania księcia. Ostatecznie tron biskupa diecezji krakowskiej zajął kapłan Suła.
Pierwsza wiadomość o Sule (o otrzymaniu przez niego święceń kapłańskich) to zapiska Rocznika Kapituły Krakowskiej. Prywatny charakter tej informacji pozwala przypuszczać, że Suła przed objęciem biskupstwa krakowskiego był autorem zapisów w tymże Roczniku.
Według badaczki Z. Kozłowskiej-Budkowej Suła - jako kopista katedralny dokonał kompilacji zapisów historycznych z tablic paschalnych: gnieźnieńskiej i poznańskiej oraz umieścił ją w Roczniku Rychezy, który stał się zaczątkiem Rocznika kapitulnego krakowskiego.
Po wyborze na tron biskupi przyjął Suła imię - Lambert. Na swojego patrona wybrał sobie biskupa Maastricht Landbrechta - męczennika, czczonego wówczas w wielu prowincjach i krajach Europy, którego doczesne szczątki spoczywały w Leodium (Liége). W Roczniku Kapituły Krakowskiej zamieszczona została informacja: Zula in episcopum Cracoviensem ordinatur et tunc cognominatus est Lambertus.
Wysuwano także przypuszczenie, że imię Lambert nosił biskup "Suła" czy "Suł" (Sulisław?) już wcześniej, być może nawet od momentu chrztu. Zauważono również fakt, iż owe imię występowało w książęcym rodzie Piastów (Lambert, syn Mieszka I, król Mieszko II Lambert).
Według wszelkiego prawdopodobieństwa w zapisce nekrologicznej w Kodeksie Gertrudy, córki Mieszka II, a siostry Kazimierza Odnowiciela, imię "Zul" wpisane współczesną ręką pod dniem 22 VIII odnosi się niewątpliwie do tego biskupa. W związku z tą okolicznością oraz zapiską w Kodeksie Gertrudy, wysuwano przypuszczenie, że był on spokrewniony z dynastią Piastów, która panowała w Polsce. Tak czy inaczej związki Suły z dworem książęcym musiały być bliskie, gdyż to właśnie jego osobę wyznaczył Bolesława II Szczodry na biskupa krakowskiego. Dzięki tej nominacji książę miał niewątpliwie wpływ na to, że nowy biskup nie będzie rościł praw do tytułu arcybiskupa.
Według przeważającej opinii, Bolesław Śmiały po śmierci Aarona przywrócił arcybiskupstwo w Gnieźnie i wynikłe stąd trudności w obsadzaniu zdegradowanej katedry krakowskiej usunęła dopiero nominacja Suły. W tzw. drugiej redakcji Katalogu biskupów krakowskich, spisanej w pierwszej połowie XV wieku przez Jana z Dąbrówki, profesora i rektora Uniwersytetu Krakowskiego, zamieszczona została informacja określająca Sułę jako tego biskupa, który zaniechał arcybiskupstwo (qui neglexit archiepiscopatum).
Lambert Suła jest powszechnie uznawany za autora Rocznika kapituły krakowskiej, a ten fakt świadczy o tym, iż był on jednym z najlepiej wykształconych biskupów krakowskich w XI wieku. Prawdopodobnie nauki pobierał w którejś ze szkół klasztornych (benedyktyńskich) wspólnie z księciem Kazimierzem I Odnowicielem, i stąd też być może bierze swój początek bliska znajomość z rodziną książęcą. Nim Suła został biskupem, był prawdopodobnie kapelanem książęcym.
Zachowane źródła, dotyczące rządów Lamberta Suły w diecezji krakowskiej, niewiele mówią o jego pracy pasterskiej. Zgodnie z wolą księcia poprzestał Suła na godności biskupa sufraganalnego w stosunku do metropolity. Nie ubiegał się o paliusz. Lambert Suła kontynuował zapoczątkowany przez biskupa Arona proces odbudowy zniszczonych struktur hierarchicznych Kościoła polskiego. Z latami jego rządów łączy się fakt założenia pierwszego najstarszego kościoła wiejskiego w Polsce - w miejscowości Kazimierza Mała koło Skalbmierza (obecnie diecezja kielecka). Biskupowi Sule przypisuje się także ukończenie Katedry św. Wacława konsekrowanej przed rokiem 1071.
Biskup Lambert Suła odegrał również niezaprzeczalnie ważną rolę w życiu i karierze kościelnej Stanisława ze Szczepanowa - swego następcy. Powierzył mu między innymi funkcję kanonika krakowskiego. Autor dzieła Żywot większy św. Stanisława, Wincenty z Kielc (lub z Kielczy), wspomina, że biskup Lambert słysząc o zdolnościach i cnotach, którymi już w młodości odznaczał się przyszły święty, uczynił go w Kościele krakowskim współbratem i kanonikiem.
Przypuszcza się, że pochowany został najpewniej w Krakowie w Katedrze Wawelskiej.
kalendarium
1037 – przyjął święcenia kapłańskie
1061 – objął biskupstwo krakowskie
źródła
Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do poł. wieku XII, Poznań 1962
Biliński P., Lambert, [w:] Żywoty biskupów krakowskich, Kraków 2000, s. 12
Encyklopedia Katolicka, t. 1, pod red. F. Gryglewica, R. Łukaszczyka, Z. Sułkowskiego, Lublin 1985, s. 425
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków 2000
Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, Kraków 1998-99, I-II
Kozłowska-Budkowa Z., Lambert II Suła, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVI, F. Kubacz, P. I. Legatowicz, s. 423
Prokop K. R. (S. Niewiarowski), Poczet Biskupów Krakowskich, Kraków 1999, s. 22-24