Dzisiejsza data:

(1186 lub 1187 – 23 listopada 1227 Marcinkowo koło Gąsawy (wielkopolskie))

książę sandomierski i krakowski


rodzina

z dynastii Piastów

syn Kazimierza II Sprawiedliwego i Heleny, córki Konrada II, księcia panującego w morawskim Znojmie

Leszek Biały                Leszek Biały

Leszek Biały

Lata panowania po 1202 - 1227

brat Kazimierza, Bolesława, Konrada Mazowieckiego i nieznanej z imienia siostry, żony księcia ruskiego Wsiewołoda

poślubił: 1207 Grzymisława (zmarła między 14 czerwca a 24 grudnia 1258), córka Ingwara, księcia łuckiego
dzieci:
            1. błogosławiona Salomea, (1211 lub 1212 – 10 XI 1268),
żona królewicza węgierskiego Kolomana, późniejsza mniszka
            2. Bolesław V Wstydliwy, (21 VI 1226 – 7 XII 1279), książę krakowski i sandomierski


biogram

           Początkowo nic nie wskazywało na to, że będąc trzecim synem Kazimierza, może stać się jego następcom w Krakowie. Tragedie rodzinne, które nie oszczędziły jego braci (Kazimierz zmarł w wieku niemowlęcym, Bolesław stracił życie w dramatycznych okolicznościach według jednego przekazu ugryziony przez żmiję, która zsunęła się z drzewa ścinanego przez drwali, według innej wersji przywalony przez ścinane drzewo) spowodowały, że następstwo tronu zostało związane właśnie z nim. Co prawda w chwili śmierci Kazimierza żył jeszcze jego starszy brat Mieszko Stary, któremu zgodnie z wiekiem i testamentem Bolesława Krzywoustego należała się godność seniora oraz na Śląsku żyli synowie Władysława Wygnańca, oczywiste jednak było, że panowie krakowscy i wyższe duchowieństwo nie zgodzą się na rządzącego twardą ręką Mieszka, bezwzględnie ściągającego podatki ani na nieznanych sobie książąt śląskich.

           Tak więc po nagłej śmierci Kazimierza zapomniano o zasadzie senioratu i oddano tron siedmioletniemu wówczas Leszkowi, a rządy w jego imieniu sprawować mieli do czasu uzyskania pełnoletniości regenci: matka Leszka, Helena, biskup krakowski Pełka oraz wojewoda Mikołaj.

           Dzięki poparciu arcybiskupa Henryka Kietlicza, otrzymał od Innocentego III bullę protekcyjną, co zaowocowało wielkimi przywilejami dla kościoła.
           Uczestniczył w zjazdach w Borzykowej oraz Wolborzu, gdzie wydano przywileje ekonomiczne i sądownicze dla kościoła polskiego: wolny wybór biskupa i urzędów kościelnych, niezależne sądownictwo nad osobami duchownymi, wprowadzenie celibatu, ostatecznie zniesienie "ius spolli".
Zawarł przymierze z Henrykiem Brodatym. Przymierze z Władysławem Laskonogim ("piastowskie trójprzymierze") w sprawie dziedziczenia (tzw. układ na przeżycie) umożliwiło Leszkowi wyprawę na Pomorze Gdańskie i zmuszenie Świętopełka do płacenia trybutu. Zamiast udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej uczestniczył w krucjacie książąt polskich do Prus.
           Walczył z Węgrami (bez powodzenia) o wpływy na Rusi.
           Ogłosił ordynację górniczą oraz założył klasztor dominikanów w Krakowie.
           Zamordowany podczas zjazdu książąt piastowskich w Gąsawie.
           Pochowany na Wawelu.
Ma swoją ulicę w Grębałowie (Dzielnica XVII), łączącą się i biegnącą równolegle do ulicy Bolesława Wstydliwego.


kalendarium

1194 - po śmierci ojca rządy regencyjne w księstwie krakowskim sprawowali w jego imieniu matka Helena, biskup Pełka i wojewoda Mikołaj
1199/1200 - wskutek podziału ojcowizny przypadła mu ziemia sandomierska
1207 - ożeniony z Grzymisławą, córką Ingwara, księcia łuckiego
1207 - otrzymał bullę protekcyjną od papieża Innocentego III
1210 - uczestnik zjazdu w Borzykowej
1215 - uczestnik zjazdu w Wolborzu
1217 - zawarł przymierze z Henrykiem Brodatym
1223 - uczestniczył w krucjacie książąt polskich do Prus
1225 - utrzymał tron krakowski wobec najazdu Henryka I Brodatego


literatura

           Tymczasem książę Lestek wzrastał w latach i mądrości, chłopcem jeszcze będąc zaprawiał się pilnie w łowach. Rychło nabrał w tym sporej wprawy i rwał się do władania bronią. A chociaż nie był jeszcze nawet giermkiem, a cóż dopiero rycerzem, okazywał zawczasu chwalebne znamiona rycerskości.
(Mistrza Wincentego Kadłubka Kronika Polska, tłumaczenie K. Abgarowicz, B. Kürbis, Warszawa 1974)

źródła

Balzer Oswald, Genealogia Piastów, Kraków 2005;

Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań-Wrocław 2001