Dzisiejsza data:

(1811 X 22 Riding koło Sopron – 1886 VII 31 Bayreuth)

najwybitniejszy węgierski kompozytor i pianista


 rodzina

syn Adama, i Marie Anna Lager

dzieci z Marie d'Agoult:

Blandine (1835 XII 18 – 1862 IX 11)

Cosima (1837 XII 25 Bellagio – 1930 IV 1 Bayreuth), w 1857 wyszła za mąż za pianistę i dyrygenta niemieckiego Hansa von Bulow, 1871 poślubiła Richarda Wagnera

Daniel (1839 V 9 – 1859 XII 13)


życiorys

         Pierwsze kroki edukacji muzycznej stawiał pod okiem ojca, następnie pobierał prywatne lekcje (grę na fortepianie u C. Czernego oraz kompozycję u A. Salieriego) w Wiedniu, później wyjechał do Paryża.

W przerwach w koncertowaniu, pobierał lekcje kompozycji od Ferdynanda Paera, twórcy włoskich oper i Antona Reicha, kompozytora i teoretyka muzyki.

Koncertował w całej Europie, od Lizbony po Moskwę, od Dublina po Istambuł, co pozwoliło mu zdobyć prawdziwy rozgłos światowy.

Prócz niezwykłych osiągnięć jako pianista i dyrygent, nauczał ponad 400 uczniów, skomponował ponad 350 dzieł i napisał lub współpracował przy pisaniu przynajmniej 8 książek. Pozostawił pokaźny zbiór korespondencji, a także ponad 200 parafraz utworów innych kompozytorów na fortepian. Był jednym z inicjatorów użycia nowych dźwięków harmonicznych w XIX wieku, przede wszystkim skomplikowanych akordów. Badał nowe techniki muzyczne, zajmował się wariacjami tematycznymi.

Jego najważniejsze utwory to: 12 poematów symfonicznych, koncerty fortepianowe „Es-dur” i „A-dur”, symfonie „Faustowska” i „Dantejska” oraz „Sonata h-moll” na fortepian.

Przez całe życie był wielkim przyjacielem Polaków i Polski. Był zaprzyjaźniony między innymi z Fryderykiem Chopinem, Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim, Julianem Ursynem Niemcewiczem, Henrykiem Wieniawskim, Juliuszem Kossakiem, Janem Ruckgaberem.

Był nauczycielem Karola Tausiga, Juliusza Zarębskiego, Józefa Wieniawskiego, Emila Łapczyńskiego, Ludwika Marka, Aleksandra Michałowskiego, Marii Majewskiej, hr. Władysława Tarnowskiego.

Umożliwił Moniuszce publikację jego polonezów fortepianowych, Noskowskiego zachęcał do rozwijania talentu twórczego, a Janowi Gallowi - wspaniałemu autorowi pieśni i dzieł chóralnych, dzisiaj niesłusznie zapomnianemu - udzielał lekcji kompozycji i pomógł w znalezieniu zatrudnienia w Weimarze.

Znał biernie język polski, co pozwalało mu zrozumieć poezję Mickiewicza, Słowackiego i Norwida, czytaną mu przez jego długoletnią towarzyszkę życia, Polkę, Karolinę z Iwanowskich Sayn-Wittgenstein.

Współczuł Polakom, których Państwo rozdarte było przez trzech zaborców, i napisał wspaniałą kompozycję, "Salve Polonia", (opartą na zakazanych wówczas przez zaborców dwóch melodiach: pieśni religijno-patriotycznej "Boże, coś Polskę" oraz "Mazurka Dąbrowskiego"), wyrażającą tęsknotę Polaków do wolności.


 wybrane kompozycje

na orkiestrę:

1849 - Tasso

1850 - Co słychać w górach

1854 - Mazepa

1854 - Preludia

1856 - Hungaria

1882 - Von der Wiege bis zum Grabe

na fortepian i orkiestrę:

1839 – 1861koncert A-dur

1849koncert Es-dur

1849 - Danse macabre

1852 - Fantazja węgierska

na fortepian:

3 etiudy koncertowe:

1848 - Etiuda As-dur, La leggierezza, Il sospiro

1849 - Consolations

 1851 - 6 etiud wg Paganiniego (między innymi popularna La Campanella)

1851 - Études d’exécution transcendante 12 utworów

1848 – 1853 - cykl Lata pielgrzymstwa — Rok pierwszy: Szwajcaria 9 utworów

1858 - Rok drugi: Włochy 7 utworów

1859 - Wenecja i Neapol

1867 – 1877 - Rok trzeci 7 utworów


 kalendarium

1819 – debiutował jako pianista

1822 – rozpoczął naukę w Wiedniu u C. Czernego (gra fortepianowa) i A. Salieriego (kompozycja)

1824 - w Manchesterze odbyła się premiera jego pierwszej opery, Don Sanche

1833 - spotkał się z Chopinem, dzięki któremu poznał Marie d'Agoult

1833 – 1844 – związany był z powieściopisarką Marie d’Agoult

1835 - przeprowadził się do Szwajcarii; na świat przychodzi pierwsze z jego trojga dzieci

1837 - powrócił do Wiednia

1839 – 1847 - odbył wiele triumfalnych tournée po Europie, dając najczęściej recitale fortepianowe

1843 - koncertował w Polsce (Poznaniu, Krakowie i Warszawie)

1843 III 26 – koncertował w Krakowie w Sali Knotza

1847 – Juliusz Kossak wykonał we Lwowie portret ołówkowy Liszta z natury

1848 – wraz z Karoliną von Sayn-Wittgenstein przybył na stałe do Weimaru

1848 – 1859 - pracował w Weimarze jako dyrygent i kierownik opery, wystawiając wiele współczesnych dzieł, głównie R. Wagnera

1861 - przeniósł się do Rzymu

1865 – przyjął niższe święcenia kapłańskie

1875 - został dyrektorem nowo powstałej akademii muzycznej w Budapeszcie

1886 - odbył ostatnią podróż z Rzymu przez Budapeszt, Liège, Paryż, Londyn, Antwerpię do Bayreuth