Karol Antoni Leon Lanckoroński
(4 X 1848 Wiedeń – 15 VII 1933 Wiedeń)
mecenas i kolekcjoner sztuki, archeolog, polityk
rodzina
syn Kazimierza (1802 – 1874), szambelana dworu carskiego i założyciela linii kolejowych w Austrii, i Leonii Wandy (1821 – 1893) z Potockich
brat Elżbiety (1844 – 1896), mąż Karol de Vaux;
poślubił:
8 IX 1878 – Maria Salm-Reifferscheid-Raitz (1859 – 1897), uznane za nieważne w 1882
17 VIII 1892 w Wiedniu: Franciszka Ksawera Attems-Gilleis (1861 – 1893), syn Antoni Maria Kazimierz (1893 – 1965)
14 VII 1897 w Grazu: Małgorzata Eleonore Lichnowska (1863 – 1957), dzieci: Karolina Maria (1898 – 2002), Adelajda Maria (1903 - 1980)
biogram
Całe życie spędził poza Polską, ale zawsze utrzymywał z nią żywe kontakty. Dbał o polskie wychowanie swoich dzieci, w sejmie austriackim zasiadał jako członek Koła Polskiego.
Ukończył studia na uniwersytecie wiedeńskim uzyskując stopień doktora praw. Posiadał majątki ziemskie we wschodnie Galicji, Kongresówce i Styrii, co pozwalało mu na finansowanie wypraw i rozbudowę kolekcji sztuki. W młodości odbył wiele podróży po prawie całej Europie oraz wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. Dużo podróżował po Włoszech i stał się wybitnym znawcą sztuki włoskiej. W Polsce jego zainteresowania koncentrowały się wokół odnowienia Wawelu. Pod koniec XIX wieku został członkiem komitetu odnowienia katedry wawelskiej, dla której ufundował sarkofag królowej Jadwigi, wykonany w 1902 przez Antoniego Madeyskiego, płytę pamiątkową Z. Oleśnickiego, fundował także cegiełki wawelskie. Swoimi wpływami i długotrwałymi działaniami przyczynił się do usunięcia wojska austriackiego z Wawelu.
Rodzinne zbiory sztuki powiększył współpracując z profesjonalnymi marszandami, historykami sztuki i archeologami. Kolekcję Lanckorońskich umieścił w specjalnie w tym celu wybudowanym pałacu na rogu Jacquingasse 16 i Landstrasser Gürtel w Wiedniu. Budynek został w 1945 trafiony przez bombę, jego ruiny rozebrano w 1960. Jedyny z jego wiedeńskich domów, który zachował się do dziś to budynek przy Wasagasse 6 w IX dzielnicy. Okazały portal kamienicy zdobią rzeźby personifikacji sztuk pięknych: muzyki, architektury, rzeźby i malarstwa. Części ocalałej po II wojnie światowej kolekcji zostały przez córkę Karola, Karolinę Lanckorońską, podarowane państwu polskiemu i znajdują się obecnie na zamkach królewskich w Warszawie i Krakowie.
wybrane publikacje:
1890 – Miasta Pamfili i Pizydii
1893 – dziennik podróży Naokoło ziemi 1888 – 1889
1903 - broszura Nieco o nowych robotach w katedrze na Wawelu
kalendarium
1866 – 1870 – odbył studia prawnicze na uniwersytecie w Wiedniu
1882 – wziął udział w wyprawie austriackiego archeologa Ottona Benndorfa do Lidii w Azji Mniejszej
1884 – zorganizował wyprawę do Pamfilli i Pizydii (Azja Mniejsza), w ekspedycji wzięli udział również Marian Sokołowski, profesor historii sztuki UJ oraz Jacek Malczewski zaprzyjaźniony z Karolem
1888 – 1889 – odbył podróż dookoła świata, zatrzymując się dłużej w Indiach i Japonii
1891 – został wybrany członkiem korespondentem AU
1892 – 1894 – wybudował w Wiedniu okazały pałac w stylu neobarokowym, dla pomieszczenia jego zbiorów sztuki
1907 – odbyła się uroczystość nadania mu doktoratu honoris causa UJ
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2008
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 12.07.2018