Józef Karol Jan Nepomucen Kotarbiński
(27 XI 1849 Czemierniki, Lubelskie – 20 X 1928 Warszawa)
aktor, dyrektor teatru, krytyk literacki i teatralny
rodzina
syn Józefa (1825 - 1895) i Teofili Hermanowskiej
brat Miłosza (1854 – 1944), malarz, pedagog, kompozytor, żona Ewa Adolfa Koskowska
poślubił:
-
1875 Gabriela Marianna Dzieszuk (1854 – 1882)
-
17 X 1884 Lucyna Kleczeńska (1858 – 1941), dzieci: Alina Kotarbińska (1886 - 1890)
biogram
Studiował na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Szkoły Głównej w Warszawie (od 1869 Cesarski Uniwersytet Warszawski, jeszcze na studiach rozpoczął publikować recenzje teatralne, później publikował też szkice i studia historycznoliterackie i filozoficzne w prasie warszawskiej. Występował w Warszawskich Teatrach Rządowych, a także przebywał na gościnnych występach w Krakowie. Grał i reżyserował również w Poznaniu, Częstochowie i Lwowie.
Był bliskim współpracownikiem Tadeusza Pawlikowskiego, gdy był dyrektorem Teatru Miejskiego w Krakowie utrzymał teatr na bardzo wysokim poziomie. Występował głównie w repertuarze tragicznym, grał między innymi role tytułowe w Hamlecie W. Shakespeare'a, Fauście J.W. Goethego, Wojewoda w Mazepie oraz Regimentarz w Śnie srebrnym Salomei J. Słowackiego, Senator w Dziadach A. Mickiewicza. Uważany za twórcę polskiego repertuaru narodowego, wprowadził na scenę krakowską arcydzieła polskiego dramatu romantycznego, a także utwory dramatyczne S. Wyspiańskiego. Sięgał po klasykę europejską (J.W. Goethe, V. Hugo. F. Schiller, W. Shakespeare, Sofokles), wystawiał współczesne dramaty polskie i obce, między innymi utwory W. Perzyńskiego, T. Rittnera, G. Zapolskiej, a także G. Hauptmanna, H. Ibsena, G.B. Shawa, O. Wilde'a.
Był profesorem w warszawskiej Szkole Derynga i w klasie Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym.
Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie wraz z żoną Lucyną (kwatera C-IV-11/12).
prapremiery w Krakowie:
1899 – Kordian J. Słowackiego
1900 - Sen srebrny Salomei J. Słowackiego
1901 - Ksiądz Marek J. Słowackiego
1901 - Dziady A. Mickiewicza
1901 - Wesele S. Wyspiańskiego
1903 - Wyzwolenie i Bolesław Śmiały S. Wyspiańskiego
wybrane publikacje:
1909 - Pogrobowiec romantyzmu (o S. Wyspiańskim)
1924 - Z dziejów dramatów i komedii w teatrze warszawskim
1929 - W służbie sztuki i poezji
kalendarium
1866 - 1871 - studiował na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Szkoły Głównej w Warszawie
1867 - publikował pierwsze recenzje teatralne
1877 IX 7 – zadebiutował w Teatrze Letnim w Warszawie, grając w Mazepie J. Słowackiego
1877 – 1893 – występował w Warszawskich Teatrach Rządowych
1887, 1889 i 1890 - przebywał na gościnnych występach w Krakowie
1891 – 1893 – reżyser i kierownik artystyczny w Warszawskich Teatrach Rządowych
1893 – 1905 – występował w Krakowie
1893 – 1894 – także główny reżyser
1899 V 18 – 1905 – dyrektor Teatru Miejskiego w Krakowie
1905 – 1926 – występował w Warszawie
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000