Kazimierz Telesfor Kostanecki

(25 XII 1863 Myszaków, poznańskie – 11 I 1940 Sachsenhausen)

cytolog, lekarz anatom

rodzina

wywodził się z rodziny ziemiańskiej

syn Jana Nepomucena (1810 - 1874), powstańca styczniowego i Michaliny Dobrowolskiej

rodzeństwo: Stanisław (1860 – 1910), profesor chemii; Jan Mikołaj (1861 – 1942), rolnik, żona Stefania Łucja Janasz; Antoni Paweł (1866 – 1941), profesor ekonomii, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, żona Anna Geyer

19 VI 1900 poślubił Joannę Marię Bloch (1870 - zginęła 11 listopada 1937 w katastrofie samolotu pasażerskiego Lockheed L-10 Electra pod Piasecznem)

dzieci: Jan (1902 – 11 XI 1937), ekonomista, docent UJ; Michał Antoni (1904 – 1945), architekt, publicysta

biogram

            Po trzyletniej edukacji w gimnazjum realnym w Poznaniu kontynuuje naukę w gimnazjum filologicznym św. Marii Magdaleny, a następnie rozpoczyna studia w Berlinie. Początkowo studiuje historię sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Berlińskiego, z pasją poszerza zainteresowania sztuką.

             Zamiłowanie do malarstwa i rzeźby będzie mu towarzyszyć do końca życia. W przyszłości jego krakowskie mieszkanie stanie się małym muzeum z cennymi kolekcjami obrazów i rzeźb, a przyjaciółmi zostaną tacy mistrzowie pędzla i dłuta, jak Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski (od niego w prezencie ślubnym dostał fryz, którego fragmentem jest obraz Róże), Julian Fałat, Teodor Axentowicz, Wojciech Weiss czy Ludwik Puget.

            Po roku studiów filozoficznych zapisuje się na Wydział Lekarski Uniwersytetu w Berlinie, jego głównym przedmiotem zainteresowań jest anatomia człowieka. Wykładowcą anatomii jest znany anatom prof. Waldeyer-Hartz i w jego katedrze jeszcze jako student znalazł zatrudnienie jako wolontariusz. Po uzyskaniu stopnia doktora medycyny i chirurgii przeprowadza się do Wrocławia, aby podjąć pracę w zakładzie fizjologii u prof. Heidenhaina. Po roku wyjeżdża do Giessen i na tamtejszym uniwersytecie obejmuje posadę prosektora w zakładzie anatomii prof. Bonneta.

            Jako uznany naukowiec wrócił na ziemie polskie, osiadł w Krakowie, gdzie otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego anatomii porównawczej na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i uczelni tej pozostał wierny do końca życia.

             Był świetnym pedagogiem, wspaniałym mówcą i wykładowcą, niezrównanym mistrzem języka polskiego, niemieckiego i francuskiego, spod jego ręki wyszło wielu znakomitych naukowców, spośród których kilkunastu zajęło katedry na uniwersytetach polskich.

            Według W. Bujaka: „był człowiekiem o wytwornych ruchach, ubiorze i obejściu, punktualnym dżentelmenem w każdym calu, darzył miłością dzieci i kwiaty, hodował róże, kolekcjonował cenne rzeźby i obrazy, ubierał się bardzo wykwintnie, był wielkim filantropem”. Chętnie bywał w Jamie Michalikowej na występach „Zielonego Balonika”, gdzie miał wielu przyjaciół. W jego mieszkaniu spotykali się znani krakowscy uczeni, pisarze, malarze.

            Zajmował się anatomią i fizjologią mięśniówki gardła, podniebienia, trąbki słuchowej, wadami rozwojowymi, embriologią jaj jeżowców, prowadził badania porównawcze nad jelitem ślepym, narządem moczowo-płciowym oraz rozwojem otrzewnej i jej fałdów. Opublikował blisko 70 prac o trwałej wartości naukowej w językach polskim, angielskim, francuskim i niemieckim.

            Zasłużył się dla Polskiej Akademii Umiejętności, gdzie piastował wiele funkcji: był sekretarzem generalnym, dyrektorem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, delegatem PAU do Conseil International des Recherches w Londynie.

            Jako kurator Bratniej Pomocy Medyków Uniwersytetu Jagiellońskiego, przyczynił się do budowy Domu Medyków w Krakowie.

             Działał czynnie i był członkiem honorowym wielu towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych. Sześciokrotnie otrzymał tytuł doktora honoris causa, od uniwersytetów w Aberdeen, Glasgow, Genewie, Padwie i Wilnie oraz UJ.

            Był właścicielem imponującej kolekcji malarstwa polskiego, którą przed wojną złożył jako depozyt w Muzeum Narodowym w Krakowie.

             Został wraz z innymi aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau, osadzony w koszarach przy ul. Mazowieckiej w Krakowie, wywieziony do więzienia we Wrocławiu, przeniesiony do KL Sachsenhausen, gdzie zmarł na skutek owrzodzenia nóg.

             Miejscem spoczynku jest cmentarz Powązkowski (kwatera 198, rząd V, miejsce 18/19).

            Jego imieniem nazwano ulicę w XII dzielnicy Prokocim-Bieżanów (Rżąka) biegnącą łukiem od ul. Wielickiej do ul. Obronnej.

wybrane publikacje:

1887 – Die Pharyngeale Tubenmündung und ihr Verhältnis zum Nasenrachenraum

1888 – Zur Kenntniss der Tubenmuskulatur un dihrer Fascien

1890 – tekst rozprawy doktorskiej Beitrage zur vergleichenden Anatomie der Tuben Gaumenmusculatur

1891 – Zur Morphologie der Tubengaumenmuskulatur

1926 - blisko 300 stronicowa monografia Le caecum des vertébrés (y compris appendice vermiculaire”):

morphologie et signification fonctionnelle

kalendarium

1884 - studiował historię sztuki

1885 - studiował medycynę na uniwersytecie w Berlinie

1886 - otrzymuje złoty medal za pracę konkursową na temat szczegółów anatomii trąbki słuchowej

1890 – uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii i przeniósł się do Wrocławia

1891 - przeniósł się do Giessen

1892 – osiadł w Krakowie

1892 – 1894 - profesor anatomii porównawczej

1893 - korzystając z funduszów dotacji rządowej, udał się na kilkumiesięczne badania naukowe do Morskiej Stacji Zoologicznej w Neapolu

1894 - zostaje profesorem zwyczajnym i obejmuje po profesorze Teichmannie zakład anatomii na Wydziale Lekarskim.

1894 – 1935 – profesor anatomii opisowej UJ

1896 V 12 – został członkiem korespondentem AU

1897 - 1898 i 1906 – 1907 - dziekan Wydziału Lekarskiego

1901 – 1902 – prezes Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego

1902 III 13 - został członkiem czynnym AU (od 1919 PAU)

1909 - 1920 - kurator Bratniej Pomocy Medyków UJ, przyczynił się do powiększenia funduszu na budowę Domu Medyków

1913 - 1916 - rektor UJ

1914 – 1918 - pełnił funkcję wiceprezydenta Krakowa

1923 V 2 – odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta

1924 - otrzymał tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego

1927 – 1928 – wiceprezes PAU

1929 – 1935 - prezes Akademii

1929 – 1934 - delegat PAU do Conseil International des Recherches w Londynie

1931 XI 9 - odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta

1933 – został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego

1935 - przeszedł na emeryturę

1936 XI 11 – odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi

1939 - ponownie podjął obowiązki kierownika Katedry Anatomii

1939 XI 6 - aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau

źródła:

Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969

Lewicki Robert, Bracia Kostaneccy. Związki z Ziemią Zagórowską, Zagórów 1993
Kohmann Stanisław, Kazimierz Kostanecki [w:] Złota Księga Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.600-lecie Odnowienia Akademii Krakowskiej, Kraków 2000
Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969

Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974

Internet: informacje o K. Kostaneckim: http://www.khm.cm-uj.krakow.pl/anatom.html