Jan August Kisielewski
August Olch
(8 II 1876 Rzeszów – 29 I 1918 Warszawa)
dramaturg, eseista, krytyk literacki i teatralny
rodzina
syn Augusta, zubożałego ziemianina, i Józefy z Szałajków
brat Zygmunta
biogram
Uczył się w gimnazjum w Rzeszowie, później w Tarnowie, skąd został relegowany za udział w tajnej organizacji młodzieżowej.
Wyjechał na rok do Wiednia, po powrocie osiadł w Krakowie i pracował jako kopista. W charakterze wolnego słuchacza uczęszczał na wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do organizacji socjalistycznej "Zjednoczenie".
Po premierach swoich sztuk wyjechał do Paryża z zamiarem starania o inscenizacje w tamtejszych teatrach. W Paryżu zachwycił się występującym tam wówczas japońskim zespołem teatralnym Kawakamiego.
Po powrocie do Krakowa założył pismo satyryczne "Liberum Veto". Pismo (przeniesione wkrótce do Lwowa) uprawiało nowoczesną satyrę polityczną i artystyczną, odznaczało się doskonałą szatą graficzną. Z tego środowiska narodził się legendarny "Zielony Balonik", pierwszy w Krakowie kabaret artystyczny. Wśród jego założycieli byli właśnie Kisielewski, malarz Stanisław Kuczborski i brat Tadeusza Żeleńskiego-Boya - Edward Żeleński.
Przeniósł się do Warszawy, pisywał do czasopism związanych z Narodową Demokracją.
Dość wcześnie zaczął zdradzać objawy choroby psychicznej, które nasiliły się tak, że uniemożliwiały mu pracę twórczą, ostatnie lata życia spędził w sanatoriach i szpitalach psychiatrycznych.
Uznanie zdobył jako autor dwóch dramatów: "W sieci" i "Karykatury". Sztuka "W sieci" składała się z dwu części: "W sieci" i "Ostatnie spotkanie". Część I wystawił Teatr Miejski w Krakowie pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego z imponującą obsadą: główne role grali Wanda Siemaszkowa i Ludwik Solski (Siemaszkowa grała rolę Szalonej Julki przez następne 22 lata we wszystkich liczących się realizacjach). Część II wystawił po raz pierwszy warszawski Teatr Rozmaitości. Obie części w jednym spektaklu pokazał Teatr Polski w Warszawie.
Po premierze krakowskiej sztuka natychmiast znalazła się na scenach w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Lwowie i Wilnie.
"Karykatury" miały premierę w Teatrze Rozmaitości w Warszawie. Wystawił je Pawlikowski w Krakowie z Konstancją Bednarzewską i Ludwikiem Solskim w rolach głównych. Również one pojawiły się natychmiast na scenach innych miast. Obie sztuki grywane były w Rosji i Czechach.
Był autorem wielu opublikowanych w czasopismach tekstów zebranych później w tomach "Panmuseion" i "Życie dramatu".
Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
dramaty:
1896 - Parias - nie zachował się
1896 - W sieci
1898 - Karykatury
1901 - Sonata
1903 - Komedia miłości i cnoty - powstał tylko jeden akt
eseje:
1902 - O teatrze japońskim
recenzje:
1906 - Panmusaion
1907 - Życie dramatu
kalendarium
1895 - rozpoczął pracę w kancelarii adwokackiej w Krakowie
1896 - przysłał dwa utwory: "Parias" i "W sieci" na konkurs na dramat ogłoszony przez "Kurier Warszawski". Pierwszy nie zainteresował komisji i nic o nim nie wiadomo: nieopublikowany nigdy manuskrypt spłonął podczas II wojny. Natomiast sztuka "W sieci" otrzymała jedno z pięciu wyróżnień i rekomendację do wystawienia w warszawskim Teatrze Rozmaitości
1898 - na konkurs Ignacego Paderewskiego przysłał sztukę "Karykatury" i uzyskał trzecią nagrodę
1899 I 31 - "W sieci" część I wystawił Teatr Miejski w Krakowie
1899 - "Karykatury" miały premierę w Teatrze Rozmaitości w Warszawie
1900 - 1903 - przebywał w Paryżu
1903 - warszawski Teatr Rozmaitości wystawił po raz pierwszy II część sztuki "W sieci"
1903 - 1905 - założył i był redaktorem pisma satyrycznego "Liberum Veto"
1905 - był współzałożycielem "Zielonego Balonika"
1906 - przeniósł się do Warszawy
1923 - Teatr Polski w Warszawie pokazał obie części "W sieci" w jednym spektaklu
1934 - jedną z najsłynniejszych realizacji sztuki "W sieci" był spektakl w teatrze Nowe Ateneum reżyserowany przez Leona Schillera
1958 - powojenne realizacje "W sieci" we wrocławskim Teatrze Kameralnym i Teatrze Polskim w Poznaniu (pod tytułem "Szalona Julka" w reżyserii Izabelli Cywińskiej)