Karol Maksymilian Knaus

(24 X 1846 Plaza koło Chrzanowa – 15 III 1904 Kraków)

architekt, budowniczy

rodzina

jedyny syn Karola, urzędnika Towarzystwa Ubezpieczeń w Wiedniu, i Marianny Schöne

poślubił Annę Meyer

biogram

           W siódmym roku życia utracił oboje rodziców i został oddany do terminu u ślusarza, w pół roku później, w jeszcze cięższe warunki do pruskiej fabryki kafli. Uciekł stamtąd do Kociesza, osady w górach za Suchą, gdzie przy budowie tartaku znalazł robotę jako zwykły pomocnik murarski. Wkrótce objął kierownictwo budowy i po jej ukończeniu pozostał jako maszynista i pisarz przy nowym tartaku.
           Został rysownikiem w biurze technicznym w fabryce Zieleniewskiego, a następnie dostał się do biura inżyniera cywilnego Walerego Kołodziejskiego. Każdą wolną chwilę wykorzystywał w celu dalszego kształcenia się. Rozpoczął współpracę z Borkowskim, Stryjeńskim i Prylińskim. Złożył egzamin na budowniczego, objął posadę w Budownictwie Miejskim.
           Należał do wszystkich ważniejszych komisji i komitetów takich jak budowy nowego teatru, budowy wodociągów, dla których wykonał szereg projektów z zakresu architektonicznego (między innymi projekt fasady zbiornika pod kopcem Kościuszki i kilka projektów na ozdobne studnie i wodotryski na plantach). Zasłynął z gorącej obrony przed zasłonięciem Wawelu grożącym temu najcenniejszemu zabytkowi przez zamierzone przez Radę miasta stawianie wysokich domów czynszowych od strony Grobli. Wydał wtedy broszurę „Nie dajmy zasłaniać Wawelu!" i doprowadził do pomyślnego wyniku.
           Został zaproszony przez ks. kardynała Dunajewskiego do pracy w komitecie restauracji kaplicy Zygmuntowskiej. Rozpoczął restaurację klasztoru i kościoła na Skałce. W ciągu lat odnowił wnętrze i fasadę, odbudował piękne schody zewnętrzne i zupełnie odnowił sadzawkę św. Stanisława. Zaprojektował też bramę wjazdową, wykonaną przez J. Góreckiego. Według jego projektu wykonano też pomnik X. Kordeckiego i stalle, gdzie umieszczono płaskorzeźby według pomysłu Teofila Lenartowicza, jego wreszcie dziełem jest dzisiejszy wygląd Grobu Zasłużonych na Skałce: jest też twórcą pięciu tam ustawionych sarkofagów: Lenartowicza, Asnyka, Siemieńskiego, Pola i Siemiradzkiego.
           Brał udział w konkursach architektonicznych (uzyskał między innymi II - gą nagrodę na Kasę Oszczędności w Stanisławowie; II - gą nagrodę na pałac Sztuk Pięknych w Krakowie, jedną z trzech równorzędnych pierwszych nagród na Muzeum techniczno - przemysłowe w Krakowie). Zaprojektował na zlecenie arcyksięcia Karola Stefana tablicę pamiątkową z piękną ornamentyką z emblematów rycerskich na pamiątkę przebywania w zamku w Żywcu króla Jana Kazimierza po abdykacji.
           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

kalendarium

1860 - został oddany do terminu u ślusarza, pół roku później pracował w pruskiej fabryce kafli
1862 - 1866 - pracował w administracji prywatnego majątku
1867 - 1872 - pracował pod kierunkiem A. Krzeczkowskiego przy budowie dworców w Chrzanowie i Jaworznie
1872 - 1873 - pracował jako rysownik w biurze technicznym w fabryce L. Zieleniewskiego
1874 - 1875 - pracował w biurze inżyniera cywilnego Walerego Kołodziejskiego inicjatora krakowskich wodociągów, gdzie dostał wkrótce od swego szefa polecenie wykonania planów i kierowania budową klasztoru PP. Niepokalanek w Jarosławiu
1876 - 1878 - pracował u architekta T. Prylińskiego przy restauracji Sukiennic
1877 - poślubił Annę Meyer
1879 - pracował przy przebudowie gmachu Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń „Florianka”
1879 - otrzymał uprawnienia budowlane
1880 - obejmuje kierownictwo budowy krakowskiej Kasy Oszczędności (według planu architekta Borkowskiego z Wiednia), w którym to gmachu klatka schodowa, jest jego oryginalnym pomysłem
1880 - 1901 - publikował artykuły w „Przeglądzie Technicznym"
1883 - restaurował stary zamek w Suchej dla Branickich
1884 - rozbudował (wraz z T. Stryjeńskim, S. Krzyżanowskim, J. Matusińskim i T. Prylińskim budynek przy ulicy Basztowej 9
1884 - został po raz pierwszy wybranym do Rady miejskiej krakowskiej
1885 - 1886 - samodzielnie zrealizował wieżę romańską w kościele w Bieżanowie Starym
1886 - przebudował dom parafialny przy kościele św. Anny
1887 - wykonał plebanię oraz dwie neoromantyczne kaplice boczne przy kościele w Bieżanowie Starym
1887 - zaprojektował i wykonał gotycką sygnaturkę na kościele oo. Franciszkanów
1888 - rozpoczął restaurację klasztoru i kościoła na Skałce
1888 - współpracował z T. Stryjeńskim przy budowie gmachu Poczty Głównej
1888 - współpracował z T. Prylińskim przy budowie kasyna wojskowego i kliniki chirurgicznej
1889 - objął posadę starszego inspektora i zastępcy dyrektora w Budownictwie Miejskim
1889 - zrealizował gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół"
1891 - przebudował pałac w Prokocimiu dla E. Jerzmanowskiego
1891 - przebudował kamienicę przy ulicy Floriańskiej 35
1891 - zaprojektował i wybudował Kasę Oszczędności w Nowym Sączu
1893 - zrealizował chór w kościele św. Katarzyny
1893 XII 7 - otrzymał gorące podziękowania z Krakowskiego Towarzystwa Technicznego za obronę Wawelu przed zasłonięciem wysokimi budynkami czynszowymi, które Rada Miasta planowała postawić od strony Grobli
1893 - projektował chór i jeden pinakel dla kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu
1898 - prowadził restauracyę klasztoru oo. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej
1899 - restaurował kościół oo. Bernardynów w Dukli
1899 - przystąpił do restauracji kościoła Bożego Ciała na Kazimierzu
1902 - 1903 - publikował artykuły w „Architekcie"