Karol Robert Andegaweński
(1288 Neapol – 16 lipca 1342 Wyszehrad)
król węgierski od 1308 roku
rodzina
syn Karola Martela (1271-1295), króla węgierskiego i Klemencji Habsburżanki(1270?- po 1293), córki króla Rudolfa I Habsburga
rodzeństwo: Beatrycze (1290-1343), mąż Jan II Vienne; Klemencja (1293-1328), mąż Ludwik X Kapetyng
żony:
1. ślub w 1306 Maria księżniczka Piastówna-Śląska (1280-1317)
2. ślub 18 XI 1318 Beatrycze Luksemburska (1305-1319)
3. ślub 6 VII 1320 Elżbieta Łokietkówna (1305-1380), córka Władysława Łokietka i Jadwigi
dzieci: Karol (1320-1321); Władysław (1324-1329?); Ludwik I Wielki (1326-1382), król polski i król węgierski; Andrzej (1327-1345); Stefan (1332-1354)
biogram
Zapoczątkował węgierską linię Andegawenów. Po wygaśnięciu dynastii Arpadów wygrał batalię o objęcie tronu węgierski będący przedmiotem starań Przemyślidów (król Czech Wacław II) i Wittelsbachów (książę dolnobawarski Otton). Poza liczną rzeszą zwolenników na Węgrzech miał również gorące poparcie kurii rzymskiej, a legat papieski Gentile znacząco przyczynił się do pozyskania Karolowi zwolenników. Walczył o władzę przez dwa lata z opozycją węgierską, złożoną głównie z mieszczan pochodzenia niemieckiego.
Ten energiczny władca w czasie swoich trzydziestodwuletnich rządów dał się poznać jako zręczny polityk i reformator. Do jego wielkich sukcesów należy rozbicie oligarchii magnackiej, której wpływy umocniły się już za panowania Arpadów, a zwłaszcza w okresie bezkrólewia i doprowadziły do anarchii w państwie, a także ustanowienie silnej władzy monarszej (Karol Robert nie zwołał ani jednego sejmu!).
Początkowo oparł się na papiestwie i spokrewnionych z nim Habsburgach, z którymi wkrótce zerwał i zbliżył się do Polski. Na zjeździe w Wyszehradzie doszło do umowy na przeżycie między Kazimierzem Wielkim a Karolem Robertem, co kilka lat później, za panowania jego syna Ludwika, doprowadziło do unii personalnej węgiersko-polskiej.
Dbał o rozwój kraju: wprowadził złotą monetę (floreny węgierskie), popierał rozwój rzemiosła i handlu, wprowadził stały podatek gruntowy, popierał rozwój górnictwa, zreformował siły zbrojne. Doprowadził on do upadku starych rodów możnowładczych i wykreował nowe. Zreformował administrację, stworzył nową strukturę urzędniczą, a dotychczasowi urzędnicy stali się funkcjonariuszami państwowymi. W wojsku wprowadził tzw. system banderyjny, który zobowiązywał do służby wojskowej w zależności od obszaru posiadanej ziemi. Panowie, którzy mogli wystawić pięciuset rycerzy mieli prawo do własnej chorągwi (banderium) i budowy zamku.
Wybudował 20 km od stolicy Węgier Budy, w Wyszehradzie, nowy wspaniały pałac o 350 komnatach i salach balowych. Dziś jest on w ruinie, ale wówczas tętnił życiem, zaludniony przez tłumy dworzan i gości z Francji, Włoch, Niemiec, Polski i innych krajów, Madziarów oczywiście nie licząc. Zorganizował na nowo dwór, na którego czele postawił marszałka, czerpiąc wzory z Francji i Neapolu Obowiązywał francuski ceremoniał, bizantyjski przepych i włoska moda. Sławny włoski poeta Dante umieścił nawet Karola Roberta w swoim arcydziele Boska komedia i to w trzeciej części - Raju, choć miał jeszcze do wyboru Piekło (wiadomo, czym wybrukowane) i Czyściec.
Zawarł formalny sojusz z Władysławem Łokietkiem, poparty małżeństwem z Elżbietą Łokietkówną. Synowi Ludwikowi zapewnił sukcesję w Polsce po Kazimierzu Wielkim, z którym utrzymywał przyjazne stosunki.
Został pochowany w katedrze w Székesfehérvár, tradycyjnym miejscu pochówku dynastii Arpadów.
kalendarium
1300 – pojawił się na Węgrzech popierany przez papieża Bonifacego VIII
1301 I 14 – zmarł bez męskiego potomka ostatni z Arpadów Andrzej III
1308 – sejm budziński wybrał go prawie jednomyślnie na monarchę
1309 VI 15 – odbyła się jego koronacja, ale nie koroną św. Stefana, która znajdowała się w rękach opozycji co wywołało zarzuty nieprawomocności tego aktu
1310 VIII 27 – na jego skronie została włożona korona św. Stefana
1339 – na zjeździe w Wyszehradzie doszło do umowy między Kazimierzem Wielkim a Karolem Robertem, na mocy której Karol Robert miał wraz ze swoimi synami dziedziczyć koronę polską
źródła:
Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków, 2005
Jerzy Besala, Małżeństwa królewskie – Piastowie, Warszawa 2013
Jan Dąbrowski, Elżbieta Łokietkówna 1305-1380, Kraków 1914
Stanisław Sroka, Genealogia Andegawenów węgierskich
Stanisław Szczur, Krzysztof Ożóg, Piastowie. Leksykon biograficzny,Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 05.10.2020