Dzisiejsza data:

Wacław Krzyżanowski

(22 stycznia 1881 Warszawa – 12 marca 1954 Kraków)

architekt

rodzina

syn Mikołaja Wacława i Teofili Kamieńskiej

poślubił Walerię Helenę Jentys; dzieci: Helena (1911–2012), mąż Daniel Gołogórski; Maria (1913–1980), mąż 1° architekt Andrzej Leonard Nitsch,  2° dr med. Janusz Odrowąż Pieniążek  

biogram

           Ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, następnie uczył się w École des Beaux-Arts oraz École des Arts Décoratifs w Paryżu. Praktykował u I. Sowińskiego w Wiedniu, następnie pracował w biurze budowlanym Józefa Pakiesa w Krakowie. Został profesorem w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych, gdzie wykładał także w czasie II wojny światowej, prowadził własne biuro architektoniczne.

           Członek wielu towarzystw i organizacji społecznych między innymi Koła Architektów, Rady Głównej Opiekuńczej, Rady Krajowej YMCA, Zarządu Okręgu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych.

           W początkowym okresie twórczości projektował (wraz z J. Pakiesem) budowle o cechach klasycyzmu bądź klasycyzującego modernizmu, między innymi Bursa Akademicka przy ul. Garbarskiej, Zakład św. Jadwigi dla dziewcząt, nowa część gmachu PAU, domy przy ul. Szpitalnej 32, Basztowej 1, alei Słowackiego 44-48 oraz modernistyczną willa Natansona przy ul. Studenckiej 3.

           Samodzielną działalność rozwinął w okresie międzywojennym. Twórca wielu monumentalnych gmachów użyteczności publicznej, w tym obiektów sakralnych, willi oraz osiedli mieszkaniowych projektowanych początkowo w nurcie klasycznym, między innymi Bursa Młodzieży Rękodzielniczej im. J. Kuznowicza, gmach Izby Skarbowej, Akademii Górniczej (ze S. Odrzywolskim), następnie w jego pracach dominować zaczął funkcjonalizm i konstruktywizm, między innymi dom studencki Żaczek, gmach YMCA, Biblioteka Jagiellońska, Szpital im. G. Narutowicza, kościół Św. Stanisława Kostki na Dębnikach, Bank Rolny (ukończony według zmienionego projektu). W dekoracji licznych willi nawiązywał do tradycji rodzimej, między innymi część domów osiedla profesorskiego w Nowej Wsi, dwór Potockich na Olszy, willa własna przy ul. H. Sienkiewicza 25.

           Autor licznych realizacji poza Krakowem, zaprojektował także wiele tablic pamiątkowych i ołtarzy.

           Pisał prace teoretyczne na temat architektury, konserwacji i ochrony zabytków, które publikował między innymi w „Architekcie", „Czasie", „Krytyce".

           Jeden z najwybitniejszych krakowskich architektów 1 połowy XX wieku, wywarł duży wpływ na architekturę Krakowa.

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera 25, rząd wschodni, po prawej Filochowskich).

wybrane prace:

1908–1909 - Bursa Akademicka przy ul. Garbarskiej

1908–1909 – dom przy ul. Szpitalnej 32

1909–1910 – dom przy ul. Basztowej 1

1909–1910 - modernistyczną willa Natansona przy ul. Studenckiej 3

1911–1912 - Zakład św. Jadwigi dla dziewcząt

1912–1913 - nowa część gmachu PAU

1913–1914 - dom przy alei Słowackiego 44-48

1920–1927 – część domów osiedla profesorskiego w Nowej Wsi

1922–1930 - Bursa Młodzieży Rękodzielniczej im. J. Kuznowicza

1923–1925 - gmach Izby Skarbowej

1923–1926 – kościół i plebania w Chmielowie

1923–1938 - gmach Akademii Górniczej (ze S. Odrzywolskim)

1924–1936 - dom studencki Żaczek

1925 – willa dra. E. Rosenhaucha ul. Lea 10

1925 - dwór Potockich na Olszy

1925–1927 - gmach YMCA

1927–1928 – Wojewódzki Szpital Okulistyczny w Witkowicach

1928–1934 - Szpital im. G. Narutowicza

1931 – zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu

1931–1939 - Biblioteka Jagiellońska

1932–1938 - kościół Św. Stanisława Kostki na Dębnikach

1933 – kościół w Brzezinach

1938–1953 - Bank Rolny (ukończony według zmienionego projektu)

kalendarium

1904 - ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej

1910–1912 – sekretarz Koła Architektów

1912–1914 – prezes Koła Architektów

1914 – zakończył pracować w biurze budowlanym J. Pakiesa w Krakowie

1919 - inspektor odbudowy kraju

1920 – został dyrektorem robót publicznych dla odbudowy w Krakowie (członek Rady Państwowej dla Odbudowy Polski)

1921 - profesor w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych

1931–1936 – członek Rady Krajowej YMCA

1933–1934 – członek Zarządu Okręgu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych

1935 – członek krakowskiej loży wolnomularskiej Przesąd Zwyciężony

1943 – zakończył wykłady w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych

źródła:

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 29.06.2019

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2008