Tadeusz Komorowski
Bór, Gajowy, Korczak, Lawina, Prawdzic, Znicz
(1 czerwca 1895 Chorobrów koło Brzeżan – 24 sierpnia 1966 Bletchley, Wielka Brytania)
wojskowy, generał
rodzina
z rodziny ziemiańskiej, syn Mieczysława herbu Korczak (1860 – 1926) i Wandy z Zaleskich herbu Prawdzic (1863 – 1955)
rodzeństwo: Jadwiga, Władysław
2 IV 1930 w Wiedniu poślubił: Irena Pelagia Maria de Lamezan-Salins (1904 – 1968)
dzieci: Adam (1942 - ), żona Brigit Anne Mcgilicuddy (1945 - ); Jerzy (1944 - ), obciążony zespołem Downa
biogram
Tadeusz Bór Komorowski (1895 - 1966)
Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie wstąpił do armii austriackiej i rozpoczął studia w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt. Podczas I wojny światowej jako podporucznik austriackiej kawalerii dowodził plutonem początkowo na froncie rosyjskim, a później włoskim, uzyskał stopień porucznika.
Wstąpił do Wojska Polskiego, pełnił służbę w 9 Pułku Ułanów Małopolskich, w szeregach tego pułku wziął udział w wojnie z Ukraińcami, a później w wojnie z bolszewikami. Objął dowództwo 12 Pułku Ułanów Podolskich, został ranny w bitwie pod Komarowem, w której rozgromiono Konną Armię Budionnego. Za udział w walkach został odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po wyleczeniu został zastępcą dowódcy 9 pułku ułanów w Żółkwi, instruktorem jazdy konnej w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu oraz zastępcą dowódcy 8 Pułku Ułanów im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Krakowie.
Reprezentant Polski w jeździectwie, między innymi na igrzyskach olimpijskich w Paryżu, kierował polską drużyną Wszechstronnego Konkursu Konia Wierzchowego na igrzyskach w Berlinie, w czasie których zdobyła srebrny medal.
W czasie kampanii wrześniowej był dowódcą Ośrodka Zapasowego Zgrupowania Kawalerii w Garwolinie i zastępcą dowódcy Brygady Kawalerii pułkownika Adama Zakrzewskiego w składzie Armii „Lublin”.
Po kampanii wrześniowej uniknął niewoli i przedostał się do Krakowa, gdzie został współzałożycielem konspiracyjnej organizacji wojskowej „Kaerge” (od pierwszych liter nazwisk jej przywódców: Komorowskiego, pułkownika Klemensa Rudnickiego i pułkownika Edwarda Godlewskiego) obejmującej swoim zasięgiem tereny Krakowskiego, Kieleckiego i Śląska. W Krakowie używał pseudonimów „Korczak” i „Prawdzic”, zamieszkał na terenie szpitala oo. Bonifratrów. Zatrudniony fikcyjnie jako sprzedawca materiałów piśmiennych w sklepie przy ul. Zwierzynieckiej 14, został zatrzymany przez Gestapo, ale zdołał zbiec. Ukrywał się w okolicach Krakowa, a po rozwiązaniu Komendy Obszaru Kraków-Śląsk wyjechał do Warszawy.
Został zastępcą Komendanta Głównego ZWZ-AK. Po aresztowaniu przez gestapo generała „Grota” Roweckiego objął pod pseudonimem „Bór”, potem „Znicz” stanowisko dowódcy AK i komendanta Sił Zbrojnych w Kraju. Wydał rozkaz do akcji „Burza”. Przebył cały szlak bojowy Komendy Głównej Armii Krajowej. Siłami powstańczymi dowodził generał „Monter”, natomiast generał „Bór” Komorowski nadal dowodził całością sił AK w kraju. Wydał rozkaz wzywający wszystkie oddziały AK do marszu na pomoc walczącej Warszawie. Przez Prezydenta RP, Władysława Raczkiewicza, mianowany został Naczelnym Wodzem.
Po podpisaniu „Układu o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie” został jeńcem w niewoli niemieckiej. Uwolniony z obozu jenieckiego przez wojska amerykańskie, udał się na emigrację do Londynu, osiadł w Wielkiej Brytanii. Zmarł nagle na atak serca w trakcie polowania, pochowany został na cmentarzu Gunnersbury w Londynie.
W 50 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, prochy generała przywiózł do Polski jego syn. Generał spoczywa w kwaterze Komendy Głównej AK na warszawskich Powązkach.
publikacje:
1951 – Armia podziemna (wydanie poza cenzurą 1983)
2006 – Powstanie warszawskie (wydanie pośmiertne)
kalendarium
1905 - 1913 – uczył się w VIII Gimnazjum we Lwowie
1913 IX – rozpoczął służbę w armii austriackiej
1913 – 1915 III – studiował w Akademii Wojskowej w Wiedniu, ukończył ją w stopniu podporucznika
1918 XI 15 – został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu porucznika
1918 XII – 1919 V – walczył w rejonie Mościska – Krysowice
od stycznia 1919 – dowodził dywizjonem 9 pułku ułanów
1920 VII – na początku miesiąca dowodził zbiorczym szwadronem 9 Pułku Ułanów w rejonie Łucka
1920 VIII 20 – objął dowództwo 12 Pułku Ułanów Podolskich
1920 VIII 31 – został ranny w bitwie pod Komarowem
1920 X – ponownie w 9. pułku ułanów jako zastępca dowódcy
1921 XI – dowodził szwadronem zapasowym 9. pułku ułanów
1922 VIII – instruktor na kursie doszkalania chorążych i podchorążych w Oficerskiej Szkole Artylerii i Inżynierii w Warszawie
1923 XII – odkomenderowany w skład grupy olimpijskiej do Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu
1924 – wziął udział w VIII Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu
1924 VIII – przydzielony do 8 pułku ułanów
1926 VII 15 – 1928 - komendant Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii we Lwowie
1927 XII – zastępca dowódcy 9. pułku ułanów
1928 XI – 1938 X – dowódca 9. pułku ułanów
1929 - po poważnej kontuzji w czasie zawodów konnych przez kilka miesięcy leczył się w Wiedniu i w Egipcie
1935 XII – 1936 VIII – odkomenderowany do kierowania grupą przygotowawczą przed Igrzyskami Olimpijskimi w Berlinie, ekipa zdobyła srebrny medal
1938 X – komendant Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu
1939 VIII – dowódca Ośrodka Zapasowego Mazowieckiej i Pomorskiej Brygady Kawalerii w Grudziądzu
od 3 września 1939 – dowodził osłoną Wisły na odcinku od Góry Kalwarii do Dęblina
1939 IX 23 – przybył do Krakowa
1939 XI – współzałożyciel Organizacji Wojskowej Krakowa „Kaerge”
1940 II – 1941 VII - komendant Obszaru OV ZWZ Kraków-Śląsk
1940 V – otrzymał awans na stopień generała brygady
1941 IV 20 – zatrzymany przez gestapo, zdołał zbiec
1941 VII – 1943 VII - zastępca Komendanta Głównego ZWZ-AK
1943 VII – 1944 X - dowódca AK i komendant Sił Zbrojnych w Kraju
1944 – podjął decyzję o rozpoczęciu 1 sierpnia Powstania Warszawskiego
1944 IX 30 - mianowany Naczelnym Wodzem, pełnił obowiązki 28 V 1945 - 8 XI 1946
1944 X – 1945 V - w niewoli niemieckiej
1947 – 1949 - premier Rządu RP na Uchodźstwie
od 1956 - członek Rady Trzech
1991 – Kraków jego imieniem nazwał aleję biegnącą przez III, XIV i XV dzielnicę Prądnik Czerwony, Czyżyny i Mistrzejowice, a łączącą ul. Lublańską z ul. gen. Leopolda Okulickiego
1994 – sprowadzono jego prochy do Polski
1995 – odznaczony Orderem Orła Białego
źródła:
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000