Jakub z Sienna
(1413 – 4 października 1480 Łowicz)
arcybiskup gnieźnieński, dyplomata
rodzina
herbu Dębno, syn Dobiesława z Oleśnicy i Sienna, rycerza spod Grunwaldu, wojewody sandomierskiego, i Katarzyny, córki podskarbiego Dymitra z Bożegodaru (Goraja)
bratanek kardynała Z. Oleśnickiego
biogram
Studiował teologię i prawo w Rzymie, po czym za sprawą stryja biskupa Zbigniewa z Oleśnicy otrzymał kanonię krakowską i dostał się do kancelarii królewskiej. Jako sekretarz Władysława III Warneńczyka, następnie Kazimierza IV Jagiellończyka uczestniczył w misjach dyplomatycznych, między innymi na Węgry oraz do Rzymu, gdzie uzyskał nominację na protonotariusza apostolskiego (infułata).
Po śmierci kardynała Z. Oleśnickiego został wybrany administratorem diecezji krakowskiej, kumulował dla siebie wiele bogatych prebend.
Reprezentował króla na kongresie w Mantui zwołanym w sprawie krucjaty antytureckiej. Jego propozycja przeniesienia Krzyżaków na wyspę Tenedos, aby mogli walczyć z Turkami, spotkała się z przychylnością większości zebranych.
Został mianowany przez papieża Piusa II biskupem krakowskim. Wobec sprzeciwu Kazimierza IV Jagiellończyka, który nominował J. Gruszczyńskiego, a jego samego skazał na banicję, zmuszony został do rezygnacji z biskupstwa krakowskiego. Udał się do papieża, który przydzielił mu zamek i miasto Tivoli pod Rzymem z dochodami. Upokorzył się przed królem powrócił do kraju i objął biskupstwo kujawskie, a następnie po kilku latach arcybiskupstwo gnieźnieńskie, stając się współpracownikiem króla Kazimierza Jagiellończyka i poplecznikiem jego polityki dynastycznej, którą wspierał subsydiami kościelnymi. Wspierał politykę króla, którego reprezentował między innymi w Toruniu podczas rozmów z zakonem krzyżackim, kończących wojnę trzynastoletnią.
Należał do najbogatszych ludzi w królestwie, założył miasto Dębno, budował młyny, stawy rybne, popierał cechy rzemieślnicze, zatrudniał do kościołów mistrzów rzemiosła artystycznego. Był mecenasem sztuki i humanistą, finansował budowę i restaurację kościołów we Włocławku i Skierniewicach, zamków i grodów w Żninie, Włocławku, Wolborzu, skarbca w katedrze gnieźnieńskiej, gdzie wzniósł marmurowy grobowiec św. Wojciecha, w katedrach w Krakowie, Włocławku i Gnieźnie ufundował dębowe stalle i sprzęty liturgiczne o dużej wartości artystycznej. Swój bogaty księgozbiór, w tym kodeksy ozdobne przekazał Akademii Krakowskiej oraz bibliotekom katedralnym we Włocławku i Gnieźnie.
Należał do grona zasłużonych prymasów Polski, bo - jak pisał Jan Korytkowski: Umiał on przy swojej energii i wytrwałości połączyć szczęśliwie obowiązki swoje względem Kościoła z obowiązkami względem kraju tak dalece, że pierwsze nie działy się na koszt drugich i przeciwnie.
Pochowany w katedrze gnieźnieńskiej.
kalendarium
1435 – został kanonikiem krakowskim i sekretarzem Władysława III Warneńczyka
1442 – posłował na Węgry
1446 – otrzymał probostwo krakowskie
1448 – z ramienia Z. Oleśnickiego, starającego się o kapelusz kardynalski, posłował do Rzymu
1455 IV 10 – został wybrany administratorem diecezji krakowskiej
1457 – z ramienia kapituły królewskiej wziął udział w sejmie nowokorczyńskim
1459 – w imieniu króla Kazimierza IV Jagiellończyka posłował do papieża Piusa II, prosząc o zniesienie ekskomuniki ze Związku Pruskiego i jego polskich sojuszników, rzuconej niegdyś przez papieża Kaliksta III oraz o przeniesienie zakonu krzyżackiego na jedną z wysp Morza Egejskiego
1460 – wbrew woli króla został mianowany przez papieża biskupem krakowskim
1461 V 31 – przyjął święcenia biskupie w Pińczowie
1462 I 16 – król Kazimierz Jagiellończyk uzyskał bullę odbierającą Jakubowi biskupstwo krakowskie
1463 – udał się do papieża, który przydzielił mu zamek i miasto Tivoli
1464 – powrócił do kraju i przeszedł do obozu królewskiego
1465 III – objął biskupstwo włocławskie
1466 – zwołał synod łęczyński
1472 – pożyczył królowi 900 florenów węgierskich
1473 – reprezentował króla na zjeździe w Nysie
1474 – posłował na Węgry, gdzie był głównym negocjatorem pokoju z królem Węgier Maciejem Korwinem
1474 VI 8 – objął arcybiskupstwo gnieźnieńskie
1475 – pożyczył królowi 600 florenów
1475 – w Radomiu był świadkiem spisania punktów przedślubnych do małżeństwa między Jadwigą, córką królewską, a Jerzym książęciem bawarskim
1476 – towarzyszy królowi do Sochaczewa na objęcie tej ziemi, na mocy układów z Anną, księżną, wdową po Władysławie książęciu rawskim
1479 – pożyczył królowi 1 113 florenów
1479 - przygotował porozumienie z M. Tungenem, biskupem warmińskim, kończące tzw. wojnę popią
1479 – posłował do Ołomuńca, gdzie podpisano węgiersko–polski traktat pokojowy
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000
Jan Korytkowski Arcybiskupi gnieźnieńscy, Poznań 1888 - 1892
Słownik biograficzny arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski – ks. K. Śmigiel
Marceli Kosman: Między ołtarzem a tronem: poczet prymasów Polski. Poznań: Oficyna Wydawnicza G & P, 2000
czytaj więcej: