Dzisiejsza data:

Karol Irzykowski

(23 I 1873 Błaszkowa koło Jasła – 2 XI 1944 Żyrardów)

krytyk literacki, pisarz, szachista

rodzina

pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, syn Czesława i Julianny Ławrowskiej herbu Sas

rodzeństwo: Alfred (1870), żona Helena Maciągowska; Helena

poślubił 17 IV 1910 Gnoińską

dzieci: Barbara, Anna, Zofia, mąż Jan Olszewski

biogram

           Do gimnazjum uczęszczał w Brzeżanach, Złoczowie i we Lwowie. Studiował germanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, pod kierunkiem R. M. Wernera, który był wydawcą i komentatorem twórczości F. Hebbla. Z powodu utraty majątku przez ojca, zmuszony był przerwać studia i zaczął pracować jako nauczyciel w gimnazjum w Brzeżanach.
          Następnie osiedlił się we Lwowie, gdzie pracował jako stenograf i sprawozdawca sądowy i parlamentarny, prowadził między innymi stenogram wykładów i odczytów wygłaszanych przez S. Brzozowskiego. Współpracował z Lwowskimi gazetami, głównie z „Przeglądem Społecznym, Politycznym i Literackim”.
           Przeniósł się do Krakowa i podjął pracę w rządowej agencji prasowej (jako stenograf-korespondent) oraz redakcji dziennika „Nowa Reforma”.
           Po I wojnie światowej przeniósł się do Warszawy, gdzie był kierownikiem biura stenogramów w Sejmie, prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką i publicystyczną, współpracował ze "Skamandrem", "Wiadomościami Literackimi", pisywał recenzje teatralne między innymi w „Robotniku” i „Pionie”.
         W czasie okupacji brał udział w warszawskim konspiracyjnym życiu literackim. W Powstaniu Warszawskim uległy zniszczeniu rękopisy prac, które wówczas przygotowywał.
Na skutek ran odniesionych w powstaniu zmarł w szpitalu w Żyrardowie.

            Był jednym z najwybitniejszych krytyków literackich XX wieku. Drogę twórczą rozpoczął jako prozaik, prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką i publicystyczną, interesował się również kinematografem od początku jego istnienia, pisywał także recenzje filmowe.
         Ma dwa groby: w Żyrardowie oraz w Krakowie (cmentarz Rakowicki, kwatera XVIII, rząd zachodni, miejsce 3, po prawej Ippoldów).
wybrane utwory:
1903 - opublikował eksperymentalną powieść psychologiczną Pałuba wydana wraz z opowiadaniem Sny Maryi Dunin
1913 - zbiór studiów Czyn i Słowo. Glossy sceptyka
1924 - pierwsza polska teoria filmu Dziesiąta muza
1929 - prowadził polemikę z Teorią Czystej Formy Stanisława Ignacego Witkiewicza w Walka o treść
1933 - pamflet wymierzony w Tadeusza Boya-Żeleńskiego Beniaminek

kalendarium

1889 - 1893 - studiował germanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1894 - podjął pracę jako nauczyciel w gimnazjum w Brzeżanach
1898 - osiedlił się we Lwowie
1908 - zamieszkał w Krakowie
1919 - 1933 - w Warszawie był kierownikiem biura stenogramów w Sejmie
1924 - 1934 - ukazywały się jego recenzje teatralne w „Robotniku” oraz w „Wiadomościach Literackich” i „Pionie”
1933 - został powołany do pierwszego składu Polskiej Akademii Literatury
1981 - dzięki staraniom córek, prochy pisarza ekshumowano, przeniesiono na Cmentarz Rakowicki w Krakowie i złożono w grobie rodzinnym

źródła:

Barbara Winklowa, Karol Irzykowski. Życie i twórczość, t. I-III, Kraków 1987-1994