Roman Witold Ingarden

(5 II 1893 Kraków – 5 VI 1970 Kraków)

filozof i estetyk

rodzina

pochodził z rodziny mieszczańskiej, syn Romana Kajetana (1852-1926), inżyniera hydrotechnika, projektanta i budowniczego krakowskiego wodociągu, i Witosławy z Radwańskich (1854-1931), nauczycielki

rodzeństwo: Maria (1883–1892), Jadwiga (1888–1942)

w 1919 poślubił Marię Adelę Józefę Pol (1889 – 1978), okulistkę

dzieci: Roman Stanisław (1920–2011), żona Regina Maria Urbanowicz; Jerzy Kazimierz (1921–1949); Janusz Stefan (1923–2005), żona Marta Bińkowska

biogram

           Rozpoczął studia filozoficzne we Lwowie, które poszerzone o matematykę, fizykę i psychologię kontynuował w Getyndze i Fryburgu, gdzie obronił doktorat, napisany pod kierunkiem Edmunda Husserla. Po powrocie do Polski przez krótki okres był prywatnym nauczycielem synów hrabiny Anny Tarnowskiej w Końskich, następnie pracował jako nauczyciel w szkołach różnego typu (Lublin, Lwów, Toruń, Warszawa). Podczas okupacji brał udział w tajnym nauczaniu akademickim, po wojnie rozpoczął wykłady na UJ.

           Stworzył w Krakowie najsilniejszy ośrodek polskiej fenomenologii, postulował odrzucenie pojęciowej spekulacji filozoficznej „powrót do rzeczy i wgląd w ich istotę", stworzył własną teorię literatury, opublikował ponad 200 prac naukowych. Współpracownik „Przeglądu Warszawskiego”, redaktor pism „Studia Philosophica” i „Kwartalnika Filozoficznego”.

           Nazwano go wirtuozem analizy, wyczulonym na subtelności zjawisk i pojęć, uznany za jednego z najwybitniejszych filozofów czasów najnowszych. Członek PAU, licznych towarzystw naukowych, laureat wielu nagród i odznaczeń.

           Poza filozofią interesował się także muzyką i malarstwem. Miał wielu przyjaciół do których należał również kardynał Karol Wojtyła, który odprowadzał potem profesora na wieczny spoczynek na Cmentarzu Rakowickim (kwatera HB rząd wschodni, grobowiec rodzinny).

           Kraków upamiętnił profesora nadając jego imię ulicy (dawnej ulicy Mieczysława Karasia) w V dzielnicy Łobzów, biegnącej od al. Adama Mickiewicza do parku dr. Henryka Jordana.

wybrane publikacje:

1930Psycho-fizjologiczna teoria poznania i jej krytyka

1931 - Das literarische Kunstwerk

1937 - O poznawaniu dzieła literackiego

1938Człowiek i czas

1947–1948 - Spór o istnienie świata t. 1-2, (t. 3 wyd. niemieckie 1974, wyd. polskie 1981)

1957–1958 - Studia z estetyki t. 1-2 (t. 3 1970)

1971 - U podstaw teorii poznania cz. I

kalendarium

1909 – ukończył klasę skrzypiec w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie

1911 - rozpoczął studia filozoficzne we Lwowie

1913–1916 - kontynuował studia w Getyndze

1914 X – V 1915 – studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza, który wówczas znajdował się w Wiedniu

1916–1917 – studiował we Fryburgu

1918 - obronił doktorat, napisany pod kierunkiem E. Husserla, powrócił do Polski

1918–1921 - uczył matematyki, propedeutyki filozofii, logiki oraz teorii poznania w szkołach o rozmaitym profilu najpierw w Lublinie, potem w Warszawie

1921–1925 – pracował jako nauczyciel, głównie matematyki, w Państwowym Gimnazjum w Toruniu kontynuując pracę naukową

1924 - uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie

1925 – przeniósł się do Lwowa, jako docent prowadził zajęcia w uniwersytecie, a także pracował w gimnazjum jako nauczyciel

1927–1928 – wyjechał do Niemiec i Paryża

1933-1941 - kierownik Katedry Filozofii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie

1934 – brał udział w kongresie filozoficznym w Pradze

1937 - brał udział w kongresie filozoficznym, a także II Międzynarodowym Kongresie Estetyki i Nauki o Sztuce w Paryżu

1940 I – VI 1941- profesor w Katedrze Germanistyki Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Franki (przemianowany UJK)

1942 I – VI 1944 – uczył matematyki w Państwowej Technicznej Szkole Zawodowej

1944 VI – II 1945 – przebywał w Pieskowej Skale

1945 I – profesor Zygmunt Zawirski, dziekan Wydziału Humanistycznego, zaprosił go oficjalnie do Uniwersytetu Jagiellońskiego

1945 - został członkiem korespondentem PAU

1946 VI – został profesorem zwyczajnym UJ

1946 – udział w kongresie filozoficznym w Rzymie

1947 – laureat Nagrody PAU

1947 - udział w kongresie filozoficznym w Brukseli i w Paryżu

1948 - udział w kongresie filozoficznym w Amsterdamie

1949 - został członkiem czynnym PAU

1950 - odsunięty od zajęć dydaktycznych z powodów politycznych

1957 I 25 – przywrócony do pracy na UJ

1957 – IX 1957 – pracował w Katedry Logiki

1957–1963 - kierownik Katedry Filozofii

1957 – kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski

1959–1960 – prowadził wykłady w USA

1963 – przeszedł na emeryturę

1965 – laureat Nagrody Fundacji Jurzykowskich

1967 – prowadził wykłady na uniwersytecie w Oslo

1968 – laureat Nagrody im. Herdera Uniwersytetu Wiedeńskiego

1991 – jego imię nadano ulicy w dzielnicy Łobzów

bibliografia:

Maria Gołaszewska, Roman Ingarden. Człowiek i dzieło, Kraków 1993

Zofia Majewska, Książeczka o Ingardenie. Szkic biograficzny, Lublin 1995

Bogdan Ogrodnik, Ingarden, Warszawa 2000

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000