Mikołaj Horthy

Miklós Horthy de Nagybánya

(18 VI 1868 Kenderes koło Debreczyna, Węgry – 9 II 1957 Estoril, Portugalia)

polityk węgierski, kontradmirał

biogram

           Od najmłodszych lat przygotowywany był do kariery wojskowej, ukończył Akademię Morską w Fiume (obecnie Rijeka). W okresie I wojny światowej walczył na Adriatyku, kilkakrotnie pokonał flotę włoską i został ranny w czasie bitwy morskiej w cieśninie Otranto. Za dokonane czyny otrzymał Order Marii Teresy - najwyższe odznaczenie wojskowe nadawane w armii habsburskiej.
           Po wojnie powrócił do kraju i zorganizował kontrrewolucję przeciwko lewicowemu rządowi Béli Kuny. Utworzył na terenie Szegedu tzw. armię narodową, na jej czele pokonał komunistów i w aureoli zwycięzcy wjechał do Budapesztu na białym koniu. Wkrótce został zarządzającym dowództwem wojskowym Węgier, a następnie Zgromadzenie Narodowe wybrało go regentem kraju. Reżim Horthy'ego zamienił Węgry w pierwszą po I-ej wojnie dyktaturę prawicową w Europie, systematycznie eliminując polityczną opozycję.
           W latach 30 jego rząd, wspierany silnym poczuciem nacjonalizmu wśród narodu, zażądał rewizji postanowień Traktatu z Trianon z 1920 roku.
Węgry domagały się zwrotu zaanektowanych terytoriów stanowiących część Czechosłowacji, Rumuni i Jugosławii, gdzie zamieszkiwało łącznie ponad trzy miliony Węgrów. Węgry bezskutecznie zabiegały o pomoc u mocarstw zachodnich, uzyskały taką od Hitlera i Mussoliniego. Do Węgier przyłączono Słowację, zamieszkiwaną przez dużą część populacji węgierskiej, a następnie część Rumunii, w zamian Horthy zgodził się wziąć udział w II wojnie światowej po stronie nazistów.
           W przeddzień II wojny światowej przez dwa dni goszczono go niezwykle uroczyście w Krakowie, celem zaproszenia go do Polski była próba wybadania stanowiska Węgier wobec poczynań Niemiec (w tym kwestii Gdańska). Podejmowany był na Wawelu przez I. Mościckiego i E. Rydza-Śmigłego. Wpisał się do Księgi Królewskiej na karcie wykonanej przez Władysława Zakrzewskiego. Delegacja Towarzystwa Polsko - Węgierskiego wręczyła mu w prezencie renesansową karabelę, a "IKC" zamieścił artykuł wstępny w języku polskim i węgierskim.
           Po wybuchu II wojny światowej, pod naciskiem Niemiec, wypowiedział wojnę ZSRR i wysłał węgierskie oddziały wojskowe na front wschodni. Po klęsce wrześniowej Polski nadal uznawał państwo polskie, na terenie Węgier były polskie placówki dyplomatyczne, a szeroki strumień uchodźców do armii polskiej we Francji (teoretycznie wroga Węgier) płynął nieprzerwanie.
           Przeczuwając przegraną III Rzeszy, próbował zawrzeć pokój z zachodnimi aliantami. Spotkało się to z ostrą reakcją Hitlera, Niemcy wkroczyły na terytorium Węgier okupując je. Horthy zdecydował się wówczas utworzyć proniemiecki rząd i nie zaryzykował otwartego starcia z wojskiem nazistowskim.
           Po wejściu Armii Czerwonej na ziemie węgierskie, dyktator usiłował prowadzić rozmowy z dowódcami radzieckimi, których celem było poddanie się Węgier. Gdy naziści odkryli te plany, Horthy został aresztowany i wywieziony do Niemiec. Przetrzymywano go w Bawarii, gdzie wyzwolony został przez wojska amerykańskie, jednak wolność odzyskał dopiero po wojnie.
           Zmarł na emigracji w Portugalii.

napisał

Życie dla Węgier autobiografia

kalendarium

1911 - 1913 - był adiutantem cesarza Franciszka Józefa
1914 - 1918 - walczył na Adriatyku, wykazując duże zdolności przywódcze
1917 VIII 2 - 1918 III 1 - jako admirał dowodził flotą Adriatyku
1919 XI 16 - w aureoli zwycięzcy wjechał do Budapesztu
1920 III 1 - parlament ogłosił Węgry monarchią a jego regentem, dając mu w ten sposób prawną sankcję władzy
1921 - odmówił przekazania władzy królowi Karolowi, planując osadzenie na tronie syna Istvana
1938 XI 2 - Węgry otrzymały południową część Słowacji oraz zachodnią część Rusi Podkarpackiej
1939 II 5 - 6 - przebywał w Krakowie
1939 III - Węgrzy zajęli pozostałą część Rusi Podkarpackiej uzyskując w ten sposób granicę z Polską
1939 IX - odmówił przepuszczenia Wehrmachtu przez terytorium Węgier przeciwko Polsce, czego domagali się Niemcy i nakazał zaminowanie tuneli kolejowych i ich wysadzenie w przypadku próby przedarcia się Niemców siłą
1939 IX - 1940 XI - rząd Horthyego, przychylnie nastawiony do Polski, udzielał schronienia polskim uchodźcom, mimo nacisków niemieckich zezwalał na oficjalne funkcjonowanie poselstwa polskiego w Budapeszcie i przyjmował posła polskiego Leona Orłowskiego. Z Węgier do Francji, przy czynnym udziale polskiego poselstwa i potajemnej aprobacie władz węgierskich, ewakuowano do maja 1940 około 35 tysięcy żołnierzy Wojska Polskiego, oficjalnie internowanych we wrześniu 1939

do 19 marca 1944 - do czasu niemieckiej wojskowej okupacji Węgier - w Budapeszcie działała główna ekspozytura wywiadu polskiego w Europie Środkowej, prowadząca łączność kurierską z okupowanym krajem, polskie szkoły i instytucje kulturalne
1940 VIII 30 - do Węgier przyłączono północną część rumuńskiego Siedmiogrodu
1941 VI 27 - Węgry zaangażowały się w wojnę z ZSRR po stronie Niemiec, wysyłając na front kilku dywizyjną 2. Armię (która została prawie całkowicie rozbita nad Donem w styczniu-lutym 1943 roku) 1944 III 18 - wyjechał do Berlina i spotkał się z Hitlerem w jego kwatrze głównej
1944 III 19 - korzystając z przebywania Horthy'ego w Berlinie jednostki niemieckie, w tym specjalne oddziały Waffen SS dowodzone przez SS-Obersturmbannführera Ottona Skorzeny`ego, ruszyły na Budapeszt
1944 X 11 - rząd podpisał tajne zawieszenie broni z ZSRR
1944 X 15 - Horthy ogłosił wycofanie się Węgier z wojny
1944 X 20 - wojska 2. Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Rodiona Malinowskiego zdobyły Debreczyn we wschodnich Węgrzech
1944 X 29 - rozpoczęło się uderzenie Armii Czerwonej na Budapeszt
1944 X - na teren Węgier weszła Armia Czerwona
1944 - internowany przez Niemców i przewieziony do Bawarii, gdzie został przejęty z ich rąk przez armię amerykańską i był przetrzymywany w niewoli
1945 - został zwolniony z amerykańskiej niewoli
1946 - wziął udział w procesie norymberskim jako świadek