Walery Goetel

(14 IV 1889 Sucha Beskidzka – 6 XI 1972 Kraków)

geolog, ekolog, taternik

rodzina

syn Walentego, kolejarza, i Julii z Köhlerów
brat Ferdynanda (1890 – 1960) - prozaika, dramatopisarza, publicysty

poślubił w 1913 w Warszawie Maria Marta Bronisława Skłodowska (1892 – 1976)

córka Wanda (1916 – 1991), 1. mąż N. Kański, 2. N. Chrząstowski

biogram

           Autor wielu prac geologicznych i paleontologicznych dotyczących głównie Tatr. Był organizatorem badań i systematycznych zdjęć geologicznych w Tatrach. Badacz budowy geologicznej Tatr, współtwórca przygranicznych parków narodowych w Tatrach, Pieninach i na Babiej Górze. Prowadził badania z dziedziny stratygrafii, geologii regionalnej, tektoniki oraz z zakresu naukowych podstaw ochrony przyrody. Twórca nowej gałęzi nauki Sozologii, która łączy w sobie problematykę ochrony przyrody z racjonalnym użytkowaniem jej zasobów.
           Odbył wiele podróży naukowych (po krajach europejskich, Kaukazie, Islandii, Afryce, Azji Zachodniej i Południowej). Prowadził ożywioną działalność na polu organizacji turystyki górskiej, był także taternikiem. Był znawcą folkloru i języka góralskiego.
           Często pełnił funkcje przewodniczącego, członka zarządu, honorowego członka, eksperta, kierownika itp. między innymi: Prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Tatrzańskiego, Członek Prezydium Asocjacji Słowackich Towarzystw Turystycznych, Członek Rzeczywisty PAN, Członek Honorowy Towarzystwa Geologicznego w Wiedniu, Członek Amerykańskiego Towarzystwa Geograficznego, Członek Zagraniczny Węgierskiego Towarzystwa Geologicznego, Przewodniczący Komitetu: Nauk Geologicznych PAN, Ochrony Wód PAN, Ochrony Przyrody i jej Zasobów PAN, Przewodniczący Komisji Wodnej i Surowcowej PAN, Przewodniczący Towarzystwa Polsko-Austryjackiego, Współorganizator Akademickiego Związku Sportowego (AZS).
            Wyróżniony wieloma odznaczeniami i nagrodami, miedzy innymi otrzymał: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Polonia Restituta, Sztandar Pracy I Klasy, Krzyż Grunwaldzki II Klasy, Złoty Krzyż Zasługi (cztery razy), Komandoria Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja), Komandoria Orderu Sawy (Jugosławia), Komandoria Orderu Corona d` Italia (Włochy), Krzyż Oficerski Legii Honorowej (Francja), Medal Van Tienhofena (najwyższe odznaczenie od Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i jej Zasobów), poza tym 50 odznak i wyróżnień organizacji sportowych i turystycznych i 25 odznaczeń od instytucji naukowych krajowych i zagranicznych.
           Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim (kwatera LXVII, rząd północny, miejsce 1). Władze miejskie nadały jego imię ulicy w V dzielnicy Łobzów (Czarna Wieś) prostopadłej do ulicy Daniela Chodowieckiego. Jego imię nosi także schronisko na Ornaku.

wybrane publikacje:

1917Piętro retyckie i dolny lias serii reglowej

1922 - O Jaworzynę
1925 - Szkic przebiegu sprawy Jaworzyny
1925 - Spór o Jaworzynę a Park Narodowy Tatrzański
1936 - Zagadnienia regionalizmu górskiego w Polsce
1957O ochronę zasobów wodnych

1969 - Ochrona przyrody a technika
1969 - Stanisław Staszic
1971 - Racjonalna gospodarka zasobami przyrody

Plan 5-letni rozbudowy nauk geologiczno-poszukiwawczych w Polsce

kalendarium

1906 - dokonał pierwszego zimowego przejścia Babiej Góry od strony Zawoi i zjazdu narciarskiego do Jabłonki

1907 - ukończył gimnazjum im. Nowodworskiego w Krakowie
1907 - 1910 - studiował geologię i paleontologię na UJ
1910 - 1912 - kontynuuje studia na Uniwersytecie w Wiedniu
1912 - uczestniczy w wyprawie na Kaukaz
1913 - uzyskuje stopień doktora na podstawie rozprawy na temat utworów retyckich serii reglowej Tatr
1913 - 1914 - pełni obowiązki zastępcy asystenta w Gabinecie Geologicznym UJ
1915 - 1920 VI 30 - pełni obowiązki asystenta rzeczywistego
1917 - wykłada geologię na UJ
1918 - habilituje się na UJ przedstawiając pracę na temat: Die rhatische Stufe und der unerste Lias der subtatrischen Zone in der Tatra
1918 VI - uzyskuje tytuł tzw. docenta prywatnego, zatwierdzonego przez ministerstwo w Wiedniu
1919 - 1920 - członek komitetu plebiscytowego na Spiszu i Orawie
1920 - zostaje mianowany przez Naczelnika Państwa profesorem nadzwyczajnym geologii i paleontologii
1920 - 1925 - kieruje Katedrą Geologii i Paleontologii Akademii Górniczej
1921 - 1927 - komisarz rządu RP ds. delimitacji granicy polsko - czechosłowackiej
1923 - uzyskuje tytuł profesora zwyczajnego
1923 - bierze udział w Kongresie Geologicznym w Brukseli
1924 - bierze udział w Kongresie Geologicznym w Egipcie
1924 - 1938 - jest kuratorem Stowarzyszenia Studentów Akademii Górniczej
1925 - 1926 - kieruje Katedrą Geologii Ogólnej
1927 - bierze udział w ekspedycji geologicznej na centralną Islandię
1928 - bierze udział w wycieczce naukowej do Francji
1928 - 1949 - redaktor "Wierchów"

1929 – twórca Pienińskiego Parku Narodowego
1929 - bierze udział w Kongresie Geologicznym w Hiszpanii
1929 - obejmuje stanowisko prodziekana Wydziału Górniczego Akademii Górniczej
1930 VI 2 - 1934 - obejmuje stanowisko dziekana Wydziału Górniczego AG
1931 - 1939 - członek Prezydium Asocjacji Słowackich Towarzystw Turystycznych
1935 - 1939 - prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Tatrzańskiego

1936 - twórca Tatrzańskiego Parku Narodowego
1938 - obejmuje stanowisko prorektora
1939 - obejmuje stanowisko rektora
1940 - z Jego inicjatywy została otwarta Techniczna Szkoła Górniczo-Hutniczo-Miernicza w Krakowie, której był dyrektorem do 1945 roku
1944 - wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego
1945 - 1949 - obejmuje stanowisko rektora
1945 X - brał udział w Międzynarodowej Konferencji Wielkiej Trójki w Poczdamie jako ekspert
1946 - 1957 - był członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Demokratycznego
1946 - 1951 - był posłem do Krajowej Rady Narodowej
1950 - otrzymuje tytuł doktora honoris causa Akademii Górniczej w Ostrawie
1950 - 1972 - przewodniczący komitetu redakcyjnego "Wierchów"
1952 - powołany został Wydział Geologiczno - Poszukiwawczy AG w ramach którego kierował zespołem Katedr tj. Geologii Ogólnej I i II oraz Geologii na UJ
1953 - 1962 - zastępca kierownika w Zakładzie Ochrony Przyrody PAN
1953 - obejmuje przewodnictwo Stowarzyszenia Wychowanków AG
1953 - 1961 - profesor Tatrzańskiej Stacji Naukowej
1955 - został członkiem honorowym Stowarzyszenia Wychowanków AG
1958 - wygłasza referat na Światowym Kongresie Komitetów Obrońców Pokoju w Sztokholmie o problematyce surowców mineralnych i jej związku z walką o pokój
1959 - na XXXII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Geologicznego w Zakopanem zostaje powołany na członka honorowego tego Towarzystwa
1959 - odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
1960 - otrzymuje tytuł doktora honoris causa AGH
1963 - organizuje seminarium pt. "Zagadnienia Ochrony Zasobów Przyrody i Zabezpieczenia Trwałości Użytkowania Zasobów"
1970 - otrzymuje tytuł doktora honoris causa na Politechnice Krakowskiej

1988 – w Domu Technika NOT przy ulicy Floriana Straszewskiego umieszczono tablicę upamiętniającą profesora

źródła:

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Jerzy Twarogowski Walery Goetel (14.IV.1889 - 6.XI.1972), Poczet wielkich geologów