Grzegorz Paweł z Brzezin
Gregorius Pauli, Paweł Zagrobelny
(około 1525 Brzeziny – 1591 Raków lub Pińczów)
działacz i pisarz ariański
rodzina
syn Mikołaja, mieszczanina o przezwisku Zagrobelny
biogram
Po uzyskaniu tytułu magistra nauk wyzwolonych na Uniwersytecie Krakowskim studiował na luterańskim uniwersytecie w Królewcu, gdzie zetknął się z ideami luteranizmu i kalwinizmu.
Po powrocie do Polski został kierownikiem Szkoły Marii Magdaleny w Poznaniu, którą musiał opuścić jako zwolennik kalwinizmu.
Krótko studiował jeszcze w Wittenberdze, a po powrocie do Brzezin został działaczem reformacji, nawiązał kontakty z braćmi czeskimi, a następnie pod patronatem Stanisława Łaskiego z Brzezin rozpoczął działalność misyjną w Małopolsce.Wybrany pastorem kierował jako kalwin, a potem arianin zborem w Krakowie.
Głosił równość, braterstwo, tolerancję, wolność sumienia, rozdział kościoła od państwa i całkowity prymat Pisma Świętego w każdej dziedzinie życia. Był bezwarunkowym pacyfistą (podobnie jak Marcin Czechowic).W sferze religijnej negował nieśmiertelność duszy i twierdził, że nie może ona istnieć poza ciałem. Zaprzeczał istnieniu Trójcy Świętej; Jezus miał być tylko człowiekiem doskonałym, cudownie urodzonym dla zbawienia ludzkości, a po zmartwychwstaniu uczynionym Bogiem przez ludzi z powodu świętości życia. Duch Święty to tylko uosobienie "mocy bożej".
wybrane publikacje:
1564 - O różnicach teraźniejszych
około 1568 - Rozdział Starego Testamentu od Nowego
około 1568 - rozprawa teologiczna O prawdziwej śmierci, zmartwychwstaniu i żywocie wiecznym Jezusa Krystusa
kalendarium
1540 - zapisany na Uniwersytet Krakowski
1547 - 1549 - studiował na uniwersytecie w Królewcu filologię i teologię
1549 – powrócił do Polski, został rektorem szkoły przy katolickim kościele św. Marii Magdaleny w Poznaniu
1550 - zaczął otwarcie propagować Reformację
1552 – rozpoczął sporadycznie odprawiać domowe nabożeństwa ewangelickie w podkrakowskich miejscowościach (Wola Justowska i Chełm) dla mieszkańców Krakowa
1554 – opuścił Brzeziny, rozpoczął działalność w Małopolsce jako kaznodzieja protestancki
1557 VIII - na synodzie w Pińczowie wybrano go pastorem zboru w Krakowie i kaznodzieją krakowskim
1557 VIII 17 - przeprowadził w ogrodzie Bonerowskim pierwsze publiczne nabożeństwo w Krakowie
1560 - zwalczał działalność Franciszka Stankara, stając jednocześnie po stronie antytrynitarza włoskiego Jerzego Blandraty
1562 - zwrócił się do teologów szwajcarskich z Janem Kalwinem na czele z dramatycznym apelem: Tymczasem napominam Was i przestrzegam abyście zwracali uwagę na chwałę Bożą, na prostotę i czystość Słowa Bożego; nie patrzcie na to, co inni napisali i jak wiele musieliby odwołać (...) Nie oglądajcie się na wrogów, na zamieszanie. Niech się wali świat, byleby ostała się chwała Boga i prawda Syna Jego, której bronimy (...) Strzeżcie się, abyście się nie stali winni rozlania krwi przez utwierdzanie przeciwników, bo krew rozlana będzie wołać do nieba
1565 - odegrał zasadniczą rolę na rozłamowym synodzie ariańsko - kalwińskim w Piotrkowie Trybunalskim
1566 - był prześladowany, musiał się ukrywać i uszedł z Krakowa
1568 - 1569 - został radykalnym unitarianinem
1569 - osiedlił się w Rakowie koło Opatowa
1574 - zredagował wspólnie z Jerzym Szomanem pierwszy katechizm ariański