Cyprian Godebski
(30 X 1835 Mery –sur Cher we Francji – 25 XI 1909 Paryż)
rzeźbiarz
rodzina
syn Franciszka Ksawerego, historyka, działacza emigracyjnego, kustosza Ossolineum, i Ludwiki Dezyderii z Rymińskich
wnuk Cypriana Kamila, legionisty i poety
żonaty:
-
Zofia, córka belgijskiego wiolonczelisty Adrien-François Servais, córka Maria Zofia Olga Zenajda, Misia Sert – patronka artystów
-
Matylda, rzeźbiarka, z domu Rosen de la Frenaye
biogram
Początkowe nauki pobierał w Szkole Polskiej Narodowej w Batignolles koło Paryża (której współzałożycielem był jego ojciec), następnie kształcił się przez pięć lat w pracowni rzeźbiarskiej Francoisa Jouffroy. Pracował jako nauczyciel rysunku, był rysownikiem w biurach budowlanych, pracował jako robotnik kamieniarski przy odnawianiu Luwru, wykonał popiersia T. Czackiego i S. Konarskiego ustawione na fasadzie Szkoły w Batignolles.
Wyjechał do Lwowa, gdzie wykonywał rzeźby monumentalne i dekoracyjne dla gmachu inwalidów wojskowych oraz pierwsze pomniki nagrobne i popiersia wybitnych lwowskich literatów i artystów (między innymi Wincentego Pola, Karola Mikuliego, Nowakowskiego oraz protektora A. Gołuchowskiego). W ciągu trzech lat wykonał monumentalne posągi symbolizujące Austrię i Galicję, posągi marszałków austriackich (wewnątrz budynku) i dwunastu apostołów (w kaplicy).
Jego pierwszym pomnikiem nagrobnym był pomnik Honoraty Borzęckiej na Cmentarzu Łyczakowskim, utrzymany w bardzo modnym w Europie w połowie XIX wieku stylu eklektycznym (neogotyckim). Na wysokim postumencie ozdobionym ostrołukowym fryzem i zwieńczonym silnie wystającym gzymsem, spoczywa postać półleżącej kobiety w powłóczystej sukni. Z wyrazem cierpienia i smutku na twarzy, lewą ręką jest ona wsparta na kamiennym wezgłowiu, w prawej zaś ręce trzyma wiązkę kwiatów. Pole grobowe wraz z pomnikiem otoczone jest ażurową, kamienną balustradą, ozdobioną pseudogotyckimi maswerkami.
Wyjechał następnie do Wiednia, gdzie wykonał posągi generałów Laudona i Lacy, Lady Stahremberg i pomnik upamiętniający pułk Hartmana do wiedeńskiego Arsenału. Realizował również liczne zamówienia prywatne, między innymi popiersia.
W czasie powstania styczniowego przebywał w Krakowie, potem w Belgii. W Brukseli wyrzeźbił posągi do ratusza (Sprawiedliwość i Prawdę) i popiersia muzyków do konserwatorium. Zwyciężył w konkursie na pomnik gen. Jose San Martina, bojownika o wolność krajów Ameryki Południowej (ustawiony w Limie).
Nominowany na profesora ASP, przeniósł się do Petersburga, gdzie wykonywał zamówienia kół dworskich: popiersia rodziny Aleksandra II i polityków oraz pomnik w Sewastopolu upamiętniający wojnę krymską.
Przeniósł się do Warszawy, gdzie wspólnie z drugą żoną Matyldą prowadzili salon literacko artystyczny.
Osiadł na stałe w Paryżu, został członkiem Francuskiej Akademii Narodowej.
Wystawiał na Salonach w Paryżu, Monachium i Warszawie. Jego rzeźby zdobią między innymi kościoły paryskie, kasyno i teatr w Monte Carlo, groby: Théophile Gautiera (cmentarz Montmartre), Hectora Berlioza (cmentarz Pere Lachaise), L. Mierosławskiego (cmentarz Montparnasse).
Tworzył w stylu akademickim, głównie rzeźby monumentalne, pomniki, posągi, grupy o tematyce mitologicznej i symbolicznej, a także rzeźby portretowe.
W Krakowie znajduje się pomnik M. Kopernika ustawiony na dziedzińcu Collegium Maius, przeniesiony na Planty, pomnik A. Fredry przed Teatrem im. J. Słowackiego, figura św. Antoniego Padewskiego w kościele św. Floriana, tablica ku czci J. Matejki z popiersiem artysty w kościele Mariackim. Wziął udział w konkursie na pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie, jego projekt zajął pierwsze miejsce, do realizacji jednak nie doszło (wybrano projekt T. Rygiera).
Miasto Carrara we Włoszech mianowało go swym Obywatelem Honorowym za założenie tam przytułku dla robotników pracujących w tamtejszej kopalni marmuru.
Jego imię nosi jedna z ulic w Nowej Hucie w XVII dzielnicy Grębałów, w Łuczanowicach łączy ulicę Glinik z ulicą Aleksandra Orłowskiego.
wybrane prace:
1865 - płaskorzeźba Gioaccino Rossini, Villa Servais, Halle
1866 – 1869 - pomnik Wyzwolenia w Limie - stolicy Peru
1869 - statua François Servais, wiolonczelista i kompozytor, Grand'Place Halle
1870 - statuetki "de Waarheid" i "de Gerechtigheid, hal Stare miasto w Halle
1881 - grupa Lubieżność i niewinność zwana też Satyr i Nimfa lub Kuszenie
1882 - Amor żebrzący
1884 - medalion Hector Berlioz, cmentarz Montmartre, Paris
1888 - Geniusz i siła brutalna
1894 - Marzenia o sławie
1898 – pomnik Adama Mickiewicza, Warszawa, (Społeczny Komitet budowy zapłacił rzeźbiarzowi za wykonanie 50 tysięcy rubli)
1899 – pomnik Mikołaja Kopernika obok Collegium Novum, Kraków
1900 – popiersie Aleksandra Fredry przed Teatrem im. J. Słowackiego, Kraków
1904 - posąg "Notre-Dame-des-Naufragés, Point-du-Raz
kalendarium
1853 – wstąpił do pracowni rzeźbiarskiej Francoisa Jouffroy.
1857 - debiutował w Salonie paryskim wystawiając marmurowe popiersie admirała L. Fr. R. de La Susse
1858 – 1861 – przebywał i tworzył we Lwowie
1859 – rozpoczął prace nad monumentalną dekoracją rzeźbiarską gmachu inwalidów wojskowych
1861 - przeniósł się do Wiednia, gdzie realizował zamówienia dworu cesarskiego
1863 I – przebywał w Krakowie
1863 – zamieszkał w Paryżu
1869 - 1874 - pełnił funkcję profesora akademii sztuk pięknych w Petersburgu
1872 – przebywał w Warszawie
1874 – 1875 – wspólnie z żoną Matyldą prowadzili w Warszawie salon literacko - artystyczny, drukował także felietony Listy o sztuce na łamach „Gazety Polskiej”
1876 – powrócił na stałe do Paryża
1877- został mianowany członkiem francuskiej Akademii Narodowej
1888 – jego projekt zajął pierwsze miejsce w konkursie na pomnik Adama Mickiewicza
1889 – został oficerem Legii Honorowej
1897 – został pierwszym prezesem Koła Artystyczno - Literackiego w Paryżu
1900 VI 7 – podczas uroczystych obchodów 500 - lecia odnowienia Uniwersytetu na dziedzińcu Collegium Maius odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika jego dłuta