Stanisław Grabski
Mazur, Zborowicz
(5 kwietnia 1871 Borów nad Bzurą – 6 maja 1949 Sulejówek)
polityk, ekonomista, publicysta
rodzina
z rodziny ziemiańskiej, syn Feliksa (1828 – 1894) i Stanisławy z Mittelstaedtów (1845 – 1918)
Stanisław Grabski (1871 - 1949)
rodzeństwo: Jadwiga (1859 – 1941), mąż Stefan Dobrzyniecki; Kazimiera; Maria (1864 – 1902), mąż Włodzimierz Domański; Zofia (1872 – 1952), historyk, działaczka społeczno-polityczna, mąż 1. Dymitr Kirkor, 2. Józef Kiedroń, polityk, minister przemysłu i handlu; Władysław (1874 – 1938), minister skarbu, polityk, ekonomista, żona Katarzyna Lewandowska; Halina (1876 – 1945), mąż Piotr Józef Brzeziński
poślubił:
-
1895 Ludmiła Jaksa-Rożen (1875 – 1915), dzieci: Feliksa (1897 – 1979), mąż Henryk Stanisław 'Wolski' Glass; Ludmiła; Janina; Stanisław, zginął w czasie wojny w 1920, odznaczony Orderem Virtuti Militari; Zbigniew (1907 – 1943), harcmistrz, do 1941 był więźniem w ZSRR, zginął w wyniku wypadku w wojsku;
-
1916 Zofia Smolik (1893 – 1965), dzieci: Anna (1919 – 2012), rzeźbiarka; Stanisława Halina (1922 – 2008), teolog, publicystka, prezes warszawskiego KIK-u
biogram
Uczył się w V Gimnazjum w Warszawie, później studiował na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, kontynuował naukę w Berlinie i w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu. Przeprowadził habilitację na UJ, po uzyskaniu pozwolenia na zamieszkanie w Austrii, o co wystarano się przez namiestnika Pinińskiego, dopiero po poparciu Henryka Sienkiewicza, podjął wykłady na UJ, oprócz tego uczył ekonomii na kursach Baranieckiego. Brał udział w pracach Krakowskiego Towarzystwa Rolniczego. Był czynny w zakładaniu spółek mleczarskich w okolicznych wsiach.
Działał w ruchu socjalistycznym, redagował „Gazetę Robotniczą”, następnie zbliżył się do Ligi Narodowej, został dokooptowany do jej Komitetu Centralnego. W wyborach do sejmu ustawodawczego uzyskał mandat z Krakowa, z jego inicjatywy został utworzony Związek Ludowo-Narodowy. Po przewrocie majowym wycofał się z czynnego życia politycznego. W czasie II wojny światowej dotarł do Londynu, popierał Sikorskiego, a następnie Mikołajczyka. Po powrocie do kraju został jednym z zastępców prezydenta Krajowej Rady Narodowej, po jej rozwiązaniu objął katedrę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
wybrane publikacje:
1892 – Przyczynek do programu socjaldemokracji polskiej
1903 – Zarys rozwoju idei społeczno-gospodarczych w Polsce
1927 – 1929 – Ekonomia społeczna
1946 – Na nowej drodze dziejowej
1989 – Pamiętniki (wydane pośmiertnie)
kalendarium
1890 – członek Związku Robotników Polskich
1891 IX – wyjechał do Berlina na studia
1892 XI – uczestnik zjazdu socjalistów polskich w Paryżu
1901 – jesienią zamieszkał w Krakowie
1903/1904 – podjął wykłady na Wydziale Filozoficznym UJ
1905 – osiadł we Lwowie
1905 – w Lidze Narodowej
1907 – wiceprezes Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji
1910 – 1939 – profesor ekonomii Uniwersytetu Lwowskiego
1914 – jako przedstawiciel narodowych demokratów był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego
1917 VII – został członkiem Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie
1917 – 1919 – członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu
1919 – 1927 – poseł na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego
1923 i 1925 – 1926 – minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego
1926 – po przewrocie majowym wycofał się z życia politycznego
1939 – 1941 – aresztowany przez NKWD i więziony w obozie
1941 – wyjechał do Londynu
1945 – wraz z Mikołajczykiem powrócił do Polski
1945 – 1947 – wiceprezes Krajowej Rady Narodowej
źródła:
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005