Dzisiejsza data:

Karol Frycz

(23 III 1877 Cieszkowy, kieleckie – 30 VIII 1963 Kraków)

scenograf, reżyser, malarz, grafik, historyk sztuki

rodzina

z rodziny ziemiańskiej, syn Kazimierza Józefa Fritscha (1845 – 1922) i Heleny z Trzetrzewińskich

rodzeństwo: Irena Anna, Bronisław Adam

biogram

           W tym zaczarowanym sześcianie jakim jest przestrzeń sceniczna, kochał się do niepamięci. Żywym jestestwem stawał się tu dlań każdy sprzęt, każdy szczegół maszynerii, każdy element, każda cząstka tej wytwórni iluzji – i z każdym tym elementem żył na koleżeńskiej stopie. Teatrowi oddał wszystkie swoje zdolności, swoje wyrobienie umysłowe, imponującą erudycję, wszystek swój zasób entuzjazmu. Należy przypuszczać, że historia polskiego teatru odpłaci mu się trwałą o nim pamięcią.

           Jeden z największych polskich plastyków teatralnych obok Wincentego Drabika i Andrzeja Pronaszki, reformator i współtwórca nowoczesnej scenografii polskiej.

          Uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie oraz w Bochni, gdzie zdał maturę. Studiował architekturę na politechnice w Monachium, historię sztuki na UJ oraz malarstwo w krakowskiej ASP pod kierunkiem S. Wyspiańskiego, J. Mehoffera i L. Wyczółkowskiego, scenografię w Wiedniu w Kunstgewerbeschule pod kierunkiem A. Rollera, następnie w Academie Julien w Paryżu i w szkole W. Morrisa w Londynie.

           Wykładał historię sztuki na Wyższych Kursach dla Kobiet, estetykę książkową i grafikę drukarską na kursach poligraficznych, był kierownikiem artystycznym drukarni Anczyców. Związany z kabaretem Zielony Balonik, z teatrzykiem Figliki. Członek kierownictwa Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, sekretarz Stowarzyszenia Artystów Polskich „Sztuka". Dużo podróżował po całym świecie, między innymi był attaché przy Komisji Polskiej na Syberii, radcą kulturalnym poselstwa polskiego w Tokio.

           Wiele lat swojego życia poświęcił teatrowi. W Warszawie był wykładowcą kostiumologii w Szkole Dramatycznej, scenografem, realizował między innymi scenografie dla Teatru Polskiego i Małego. Osiadł na stałe w Krakowie, wykładał malarstwo teatralne i dekoracyjne na krakowskiej ASP, gdzie stworzył pierwszą w Polsce Katedrę Sztuki Dekoracyjnej i Kostiumologii. Pełnił funkcję dyrektora Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie. W czasie I wojny świat. pracował nad renowacją zabytków Sandomierza.

           W pracach scenograficznych zrezygnował z uniwersalnych dekoracji płóciennych, wprowadził dekoracje trójwymiarowe i stylizowane kostiumy, tworzył syntetyczne kompozycje dalekie od schematycznego realizmu historycznego, wykorzystywał zdobycze nowoczesnego malarstwa sztalugowego, umiejętnie operował bogatą kolorystyką, wykorzystywał sceniczne oświetlenie - światło barwnych reflektorów współtworzyło głębię scenicznej przestrzeni. Mówi się, że w ciągu swego życia przygotował około 400 scenografii.

            Autor wielu prac z zakresu dekoracji wnętrz, między innymi projekt przebudowy Jamy Michalikowej, dekoracji malarskich w Sanatorium dr Dłuskiego w Zakopanem czy projektu mozaiki do kaplicy Jana III Sobieskiego w kościele na Kahlenbergu w Wiedniu, organizował i dekorował ceremonię pogrzebową S. Wyspiańskiego, jeden z autorów Teki Melpomeny, a także autor plakatu reklamującego wydawnictwo. Publikował artykuły z zakresu krytyki teatralnej, wspomnienia ze swych dalekich podróży.

           W czasie okupacji hitlerowskiej pracował w Muzeum Czapskich.

           Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC13, rząd 1, miejsce 6). Jego prace eksponowane są między innymi w Muzeum Narodowym oraz Muzeum Historycznym m. Krakowa. Jego imię otrzymała ulica w IV dzielnicy Prądnik Biały, w Toniach, w bok od ul. Władysław Łokietka.

wybrane prace:

w Krakowie opracował plastycznie między innymi:

1906 - Śluby panieńskie A. Fredry

1936 - Beatrix Cenci J. Słowackiego

1937 - Wesele Figara P. A. de Beaumarchais'go

1946 - Wesele S. Wyspiańskiego

1954 - Wiśniowy sad A. Czechowa

1967 - jego artykuły wydano w zbiorze O teatrze i sztuce

kalendarium

1896 – 1898 - studiował architekturę na politechnice w Monachium

1898 – 1902 – studiował historię sztuki na UJ oraz malarstwo w krakowskiej ASP

1902 – ukończył ASP ze złotym medalem

1903 – 1904 – studiował scenografię w Wiedniu

1904 – jeden z autorów Teki Melpomeny

1905 - związany z kabaretem Zielony Balonik

1905 – 1912 – członek kierownictwa Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana

1906 - 1907 – pracował z teatrzykiem Figliki

1907 - organizował i dekorował ceremonię pogrzebową S. Wyspiańskiego

1907 - został sekretarzem Stowarzyszenia Artystów Polskich „Sztuka"

1913 – zamieszkał w Warszawie

1913 IX – 1914 II – przebywał w Afryce

1919 – 1921 – był attaché przy Komisji Polskiej na Syberii

1930 – został profesorem krakowskiej ASP

1931 - stworzył w ASP pierwszą w Polsce Katedrę Sztuki Dekoracyjnej i Kostiumologii;

1933 - osiadł na stałe w Krakowie

1935 - 1939 oraz 1945 - 1946 - dyrektor Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (od 1957 dyrektor honorowy)

1952 – otrzymał nagrodę państwową I stopnia

1960 - laureat Nagrody m. Krakowa

źródła:

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 25.12.2017

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973