August Emil Fieldorf

pseudonimy: Nil, Maj, Weller

(20 III 1895 Kraków – 24 II 1953 Warszawa)

generał, uczestnik konspiracji

rodzina

syn Andrzeja, maszynisty kolejowego, i Agnieszki ze Szwandów

poślubił w 1919 Janinę Kobylińską

dzieci: Krystyna (1922 - 1979), Maria (1925 - 2010)

biogram

           Urodził się w domu przy ulicy Lubicz 32, w Krakowie ukończył szkołę męską im. św. Mikołaja, a następnie Państwowe Męskie Seminarium Nauczycielskie. Został członkiem Związku Strzeleckiego, potem wstąpił do I Brygady Legionów Polskich, następnie został oficerem Wojska Polskiego.
           Był uczestnikiem walk o Wilno i wojny bolszewickiej.
           Po kampanii wrześniowej 1939 roku przedostał się do Francji, następnie do Wielkiej Brytanii.
           Przybył do kraju jako pierwszy emisariusz Naczelnego Wodza i rządu Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie.
           Początkowo działał w warszawskim Związku Walki Zbrojnej, później w Wilnie i Białymstoku, został mianowany dowódcą Kedywu KG AK. Wydał rozkaz likwidacji generała SS w Warszawie Franza Kutschery. Wyrok śmierci wykonał, podczas Akcji Kutschera przeprowadzonej w centrum Warszawy, Oddział Dywersji AK "Pegaz" z kompanii "Agat" Szarych Szeregów AK. Na krótko przed upadkiem powstania warszawskiego, rozkazem Naczelnego Wodza Kazimierza Sosnkowskiego został awansowany na stopień generała brygady i mianowany na stanowisko Naczelnego Komendanta organizacji NIE, kadrowego odłamu Armii Krajowej przygotowanego do działań w warunkach sowieckiej okupacji.
           Został aresztowany przez NKWD w Milanówku pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki i nierozpoznany został zesłany do obozu pracy na Uralu. Po odbyciu kary, powrócił do Polski i osiedlił się pod fałszywym nazwiskiem w Białej Podlaskiej. Nie powrócił już do pracy konspiracyjnej. Przebywał następnie w Warszawie i Krakowie, a w końcu osiadł w Łodzi.
          Ujawnił się, został aresztowany przez UB i skazany na karę śmierci na podstawie fałszywych oskarżeń wyrokiem nielegalnego sądu (tzw. sekcji tajnej).  Wyrok został wykonany w więzieniu na Mokotowie, pochowany został w nieznanym miejscu. W 1958 roku został zrehabilitowany.
          Jego imię nosi ulica na Białym Prądniku, poświęcono mu trzy tablice pamiątkowe: na budynku w którym się urodził, siedzibie Fundacji Muzeum Historii AK przy ulicy Bosackiej 13 oraz w kościele Kapucynów.

kalendarium

1910 - wstąpił do Strzelca
1912 - został pełnoprawnym członkiem Związku Strzeleckiego
1914 VIII 6 - zgłosił się na ochotnika do formowanej I Brygady Legionów
1916 - został awansowany do stopnia sierżanta
1916 - został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V kl. (za męstwo w walce pod Hulewiczami)
1917 - skierowany został do szkoły oficerskiej
1917 - po odmowie złożenia przysięgi państwom centralnym wcielony do armii austriackiej i skierowany na front włoski
1917 IX - służył na odcinku "Zara Nord" w Tyrolu południowym
1918 IX - zgłosił się do Polskiej Organizacji Wojskowej w Krakowie, służył w oddziale dowodzonym przez ppor. Eugeniusza Wyrwińskiego "Koguta"
1918 X 31 - bierze udział w rozbrajaniu garnizonu w Krakowie
1919 IV - został mianowany podporucznikiem i dowódcą kompanii karabinów maszynowych, bierze udział w walkach o Wilno
1919 X 18 - w Wilnie kapelan pułkowy, ksiądz Franciszek Tyczkowski, udziela w kościele podominikańskim ślubu Janinie Kobylińskiej z podporucznikiem Augustem Emilem Fieldorfem
1919 - 1921 - uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w I Pułku Piechoty Legionów
1919 - został odznaczony Krzyżem Walecznych za walki o Wilno
1919 - został odznaczony Krzyżem Walecznych za walki pod Dyneburgiem
1920 - został odznaczony Krzyżem Walecznych za walki pod Białymstokiem oraz pod Staworowem
1922 - został mianowany kapitanem
1922 - wraz z 1 Dywizją Piechoty Legionów został przeniesiony do Wilna
1922 VII 25 - urodziła się córka Krystyna
1923 - ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Warszawie
1925 III 20 - urodziła się druga córka, Maria
1928 - został awansowany na majora i przeniesiony do służby w 1 Pułku Piechoty Legionów na stanowisku dowódcy batalionu
1931 - 1932 - pracował w ambasadzie RP w Paryżu
1935 - został przeniesiony na stanowisko dowódcy samodzielnego Batalionu KOP "Troki" w Pułku KOP "Wilno"
1936 - został awansowany do stopnia podpułkownika
1938 - 1939 - dowodził 51. Pułkiem Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego - w Brzeżanach
1939 IX - przeszedł cały szlak bojowy 12 Dywizji Piechoty jako dowódca 51 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych
1939 IX 8/9 - po rozbiciu Pułku w bitwie pod Iłżą, przebił się w cywilnym ubraniu do Krakowa
1939 X - spróbował przedostać się do Francji, jednak został zatrzymany na granicy słowackiej i internowany, po kilku tygodniach uciekł i przedostał się do Francji
1940 V - po ukończeniu kursów sztabowych został awansowany na pułkownika
1940 IX 9 - przybył do kraju jako pierwszy emisariusz Naczelnego Wodza i rządu RP na uchodźstwie
1940 - 1942 - był inspektorem Komendy Głównej ZWZ na Obszar Krakowsko - Śląski, następnie komendantem Obszaru Białystok
1942 - 1944 - był organizatorem i pierwszym komendantem Kedywu Komendy Głównej AK
1943 - 1944 - był członkiem Kierownictwa Walki Podziemnej
1944 IX 28 - został awansowany na stopień generała brygady i mianowany na stanowisko naczelnego komendanta organizacji NIE, kadrowego odłamu Armii Krajowej przygotowanego do działań w warunkach sowieckiej okupacji
1944 IX 28 - został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (IV klasy) za pracę konspiracyjną
1944 X - został zastępcą ostatniego dowódcy AK gen. L. Okulickiego
1945 III 7 - został aresztowany przez NKWD w Milanówku pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki i nierozpoznany został zesłany do obozu pracy na Uralu
1947 X - powrócił do Polski i osiedlił się pod fałszywym nazwiskiem w Białej Podlaskiej
1948 II - w odpowiedzi na obietnicę amnestii zgłosił się do Rejonowej Komendy Uzupełnień w Łodzi i ujawnił podając prawdziwe imię i nazwisko oraz stopień generała brygady
1948 - został odznaczony w Londynie Medalem Wojska - Polska Swemu Obrońcy
1950 XI 10 - został aresztowany w Łodzi przez UB. Przewieziony do Warszawy i osadzony w areszcie śledczym MBP na ul. Koszykowej. Później przewieziony do więzienia przy ul. Rakowieckiej. Pomimo tortur odmówił współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa
1952 IV 16 - po sfingowanym procesie został skazany w Sądzie Wojewódzkim dla miasta stołecznego Warszawy przez sędzię Marię Gurowską na karę śmierci przez powieszenie
1952 X 20 - Sąd Najwyższy w składzie: Emil Merz, Gustaw Auscaler i Igor Andrejew, zatwierdził wyrok
1953 II 24 - wyrok wykonano
1967 - został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej (nr. 6, Londyn, pośmiertnie)
1989 - został zrehabilitowany
1989 - na fasadzie budynku, w którym się urodził, została odsłonięta tablica pamiątkowa (autorstwa Bronisława Chromego)
1991 - imię generała otrzymała ulica (dawna ulica Aleksandra Zawadzkiego) w dzielnicy Prądnik Biały, biegnąca od ulicy Krowoderskich Zuchów do ulicy Prądnickiej
2006 VII 30 - prezydent Kaczyński odznaczył go Orderem Orła Białego
2008 II 29 - Sejm 6 kadencji na swoim 9 posiedzeniu uczcił pamięć generała Augusta Emila Fieldorfa "Nila"

źródła:

Maria Fieldorf i Leszek Zachuta: Żołnierska droga Generała „Nila”, Mówią wieki, nr. 10, 1987

Stanisław Marat i Jacek Snopkiewicz: Zbrodnia, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1989

Wojciech Borzobohaty: Jodła, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988