Aleksander Fredro
(20 VI 1793 Surochów koło Jarosławia – 15 VII 1876 Lwów)
komediopisarz, poeta, pamiętnikarz
rodzina
hrabia, syn Jacka, austriackiego hrabiego, i Marianny z Dembińskich
poślubił Zofię hr. Skarbkową, z domu Jabłonowską
dzieci:
syn Jan Aleksander - komediopisarz
córka Zofia - późniejsza hrabina Szeptycka, była matką między innymi biskupa Andrzeja Szeptyckiego i generała Stanisława
biogram
Odebrał powierzchowne wykształcenie domowe w ziemiańskim dworze.
Wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego, brał udział w wojnach napoleońskich, zbiegł z rosyjskiej niewoli. Powrócił do kraju i osiadł w rodzinnym majątku Bieńkowa Wisznia pod Lwowem. Był członkiem galicyjskiego Sejmu Stanowego, podczas Wiosny Ludów we Lwowie wszedł do Rady Narodowej. Następnie mieszkał wraz z rodziną w Paryżu, gdzie poznał A. Mickiewicza i kontaktował się z Hotelem Lambert.
Po powrocie osiadł na Chorążczyźnie we Lwowie. Odsunął się od czynnego życia publicznego, wybrany posłem na Sejm Krajowy po kilku miesiącach złożył mandat.
Uważany za najwybitniejszego polskiego komediopisarza, tworzył z wieloletnimi przerwami, odmawiając publikowania niektórych utworów w miarę ich powstawania, między innymi z powodu ataków krytyki. Napisał kilkadziesiąt utworów scenicznych: jednoaktówek i komedii wieloaktowych, fars, grotesek i wodewilów. Jego komedie obyczajowe zajmują się głównie życiem codziennym szlachty galicyjskiej w 1. połowie XIX wieku, kreując barwne i charakterystyczne typy sceniczne. Stał się mistrzem portretu psychologicznego. Jego utwory stanowią klasykę teatru polskiego. Był także autorem interesujących wspomnień, wierszy, bajek, aforyzmów.
Jego utwory były tłumaczone na wiele języków, między innymi na angielski, francuski, niemiecki, rosyjski, czeski, rumuński, węgierski, słowacki.
wybrane utwory:
1815 - debiut komediowy Intryga naprędce (wystawiona 1817)
1816 - debiut wierszem Kupido bankierem
1819 - Pan Geldhab (wystawiona 1821)
1821 - Mąż i żona (wystawiona 1822)
1822 - Cudzoziemszczyzna (wystawiona 1824)
1822 - Nowy Don Kiszot, czyli sto szaleństw (wodewil) (wystawiona 1824)
1823 - Pierwsza lepsza (wystawiona 1824)
1825 - Nikt mnie nie zna (wystawiona 1826)
1825 - Damy i Huzary (wystawiona 1825)
1826 - Gwałtu, co się dzieje! (wystawiona 1832)
1826 - 1832 - Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca (wystawiona 1833)
1832 - Pan Jowialski (wystawiona 1832)
1832 - 1833 - Zemsta (wystawiona 1834)
1833 - Ciotunia (wystawiona 1834)
1835 - Dożywocie (wystawiona 1835)
1844 - 1848? - pamiętnik Trzy po trzy (wydany 1877)
1852 - 1854 - Wielki człowiek do małych interesów (wystawiona 1877)
1854 - 1855 - Wychowanka
1857 - Dwie blizny
1859 - Pan Benet
1862 - Godzina litości
1869 - 1874 - wiersze liryczne i zbiór aforyzmów Zapiski starucha
1874 - Teraz
utwory przypisywane:
Baśń o trzech braciach i królewnie
XIII Księga Pana Tadeusza
najobszerniejsze wydanie:
1955 - 1980 - Pisma wszystkie (tom 1-15)
kalendarium
1809 - wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego
1812 - brał udział w kampanii moskiewskiej Napoleona, otrzymał wówczas Złoty Krzyż Virtuti Militari 1813 - 1814 - przebył całą kampanię napoleońską jako oficer ordynansowy w sztabie cesarza
1814 - został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej
1814 - wystąpił o dymisję z wojska
1815 - osiadł w rodzinnym majątku Bieńkowa Wisznia pod Lwowem
1828 XI 8 - ożenił się z hrabiną Z. Skarbkową
1829 - został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk
1832 - został członkiem galicyjskiego Sejmu Stanowego
1833 - 1842 - jako deputat Wydziału Stanowego opiekował się instytucjami naukowymi i zgłaszał projekty gospodarcze
1839 - został honorowym obywatelem miasta Lwowa
1848 - we Lwowie wszedł do Rady Narodowej
1850 - 1855 - wraz z rodziną mieszkał w Paryżu
1861 - został wybrany posłem na Sejm Krajowy
1873 - został członkiem Akademii Umiejętności
źródła
Aleksander Fredro w culture.pl