Fryderyk Jagiellończyk
(27 IV 1468 Kraków – 14 III 1503 Kraków)
kardynał - prymas, arcybiskup gnieźnieński i biskup krakowski
rodzina
dziewiąte dziecko, a szósty z kolei i najmłodszy syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki
rodzeństwo
Władysław II (1 III 1456 - 13 III 1516), król Czech i Węgier
Jadwiga (21 IX 1457 - 18 II 1502), żona Jerzego Bogatego, księcia bawarskiego na Landshut
Kazimierz Jagiellończyk (3 X 1458 - 4 III 1484), święty
Jan Olbracht (27 XII 1459 - 17 VI 1501), król Polski
Aleksander (5 VIII 1461 - 19 VIII 1506), król Polski
Zofia (6 V 1464 - 5 X 1512), żona Fryderyka, elektora brandenburskiego i matka wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna
Elżbieta (9 V 1465 - 9 V 1466)
Zygmunt I Stary
(1 I 1467 - 1 IV 1548), król Polski
Elżbieta (13 V 1472 - po 1480)
Anna (12 III 1476 - 12 VIII 1503), żona Bogusława X księcia pomorskiego
Barbara (15 VII 1478 - 15 II 1534), żona Jerzego Brodatego, księcia saskiego
Elżbieta (około 1483 - 16 II 1517), żona Fryderyka II, księcia legnickiego
biogram
Przeznaczony został przez ojca do stanu duchownego dla utrwalenia wpływów Jagiellonów w kościele polskim.
Wychowanek J. Długosza i zapewne Kallimacha, później pobierał nauki od prof. Akademii Krakowskiej Jana Wellsa, Stanisława Szydłowieckiego i Jana Baruchowskiego (Boruchowskiego), doktora prawa kanonicznego. Dobrze władał łaciną i językiem niemieckim.
Jeszcze bez święceń otrzymał infułę, pod naciskiem ojca został obrany biskupem krakowskim, w związku z czym przyjął wówczas 4 niższe święcenia duchowne i objął rządy w diecezji. Z woli ojca kandydował na biskupa warmińskiego dla związania Warmii z Rzeczpospolitą. Starania te pokrzyżowała kapituła warmińska wybierając kontrkandydata Łukasza Watzenrodego.
Przygotowywał elekcję króla Jana Olbrachta i następnie - króla Aleksandra Jagiellończyka. Uzyskał biskupstwo gnieźnieńskie i tytuł kardynała. Skupiał w swym ręku rządy w diecezji gnieźnieńskiej i krakowskiej.
Nadał miastu Kielce herb: złotą koronę w polu czerwonym, a pod koroną litery "C.K." (Civitas Kielcensis - Miasto Kielce). Jako kanclerz Akademii Krakowskiej tworzył prebendy dla uposażenia jej profesorów, przyczynił się także do odbudowy gmachu uniwersyteckiego, erygował kolegiatę Wszystkich Świętych w Krakowie. Był współfundatorem złotego relikwiarza na głowę św. Stanisława w Katedrze Wawelskiej. Odnowił katedry w Gnieźnie i Krakowie. Był opiekunem parafii, kościołów, szpitali. Szerzył kult świętych, dążył do ujednolicenia liturgii, wydał nowe mszały, brewiarze i rubrycele, księgi kościelne drukował w Norymberdze. Uczestniczył w sądownictwie kościelnym w Krakowie i odbudowie gmachu uniwersytetu, zorganizował 6 synodów diecezjalnych (wszystkie w Gnieźnie) oraz 6 prowincjonalnych.
Pochowany jest w Katedrze Wawelskiej w środkowym występie schodów prowadzących do ołtarza. Jego grobowiec ozdabia brązowa płyta z wizerunkiem św. Stanisława wykonana w warsztacie P. Vischera z Norymbergii.
kalendarium
1468 VIII 5 - ochrzczony w katedrze krakowskiej przez biskupa Jana Lutkowica
1488 IV 13 - po śmierci biskupa Jana Rzeszewskiego, kapituła krakowska wybrała go na biskupa
1488 V 2 - wybór został potwierdzony przez papieża
1488 IV 20 - w Piotrkowie przyjął pierwsze święcenia - mniejsze - z rąk Uriela Górki, biskupa poznańskiego
1489 I 3 - w Niepołomicach wyznaczył proboszcza sieradzkiego Stanisława Malińskiego swym pełnomocnikiem, uprawnionym do złożenia przysięgi na wierność papieżowi
1489 I 24 - objął diecezję
1490 III 24 - wydał dokument podnoszący kościół Wszystkich Świętych do rangi kolegiaty
1492 VIII 17 - z oddziałem zaciężnych (wystarał się o pożyczkę 6 000 florenów od miasta Krakowa i dokonał za nią zaciągu jazdy węgierskiej) przybył do Piotrkowa i osiadł na zamku, który miał być miejscem elekcji
1492 VIII 27 - na sejmie elekcyjnym, któremu przewodniczył Fryderyk, jednogłośnie na króla wybrano Jana Olbrachta
1493 III 23 - 25 - przyjął w Bodzentynie święcenia wyższe
1493 IV 24 - kapituła gnieźnieńska, po wystąpieniu Jana Olbrachta, wybrała go jednogłośnie na prymasa i metropolitę
1493 IX 20 - papież zatwierdził go na arcybiskupstwie jednocześnie wynosząc go do godności kardynała z tytułem kościoła św. Łucji na Siedmiu Słońcach
1493 X 2 - papież Aleksander VI przekazał królowi Janowi Olbrachtowi, na ręce będącego w Rzymie Michała Prażmowskiego, kanonika płockiego, bullę z zawiadomieniem o otrzymaniu przez Fryderyka arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, o dożywotnim zatrzymaniu Krakowa oraz o mianowaniu go kardynałem
1493 XII 22 - w Krakowie odbyła się konsekracja Fryderyka na tron arcybiskupi
1494 i około 1500 - wydał nowe mszały dla Krakowa
1494 VIII 30 - otworzył obrady pierwszego synodu diecezjalnego w Gnieźnie, na którym przeprowadził uchwałę podatkową o przekazaniu 1/4 czynszów kościelnych na obronę państwa
1494 - IX 9 - opuścił Gniezno i udał się do Radomia by uczestniczyć wraz z królem w zjeździe senatu
1495 IV 20 - w Radomiu, w drodze powrotnej Fryderyka z Litwy do Polski, odbyło się uroczyste wręczenie królewiczowi przysłanych z Rzymu insygniów kardynalskich
1496 VI 27 - zwołał synod diecezjalny w Gnieźnie
1496 - zwołał synod prowincjonalny w Łęczycy
1497 VI - polecił kapitule odbyć synod diecezjalny
1497 VII - wziął udział w synodzie prowincjonalnym w Kłodawie
1498 I 4 - spotkał się w swej rezydencji w Łowiczu z powracającym z nieudanej wyprawy wojennej królem
1498 VI - na posiedzeniu kapituły w Gnieźnie ustanowił dwóch inkwizytorów, którzy mieli czuwać nad moralnością duchownych i w razie stwierdzenia przewinień w tej dziedzinie wytaczać śledztwa w celu ukarania winnych
1499 II 4 - zwołał synod diecezjalny w Gnieźnie
1499 II 18 - zwołał synod prowincjonalny w Łęczycy, gdzie ponownie usiłował skłonić duchowieństwo do płacenia podatku na rzecz państwa
1501 III 29 - zwołał synod diecezjalny w Gnieźnie
1501 V 21 - zwołał synod w Łęczycy
1501 VII 28 - przewodniczył w Krakowie uroczystościom pogrzebowym Jana Olbrachta
1501 IX 14 - otworzył w Piotrkowie sejm elekcyjny
1501 X 3 - zadbał o przeprowadzenie elekcji na korzyść Aleksandra
1501 XII 12 - w katedrze na Wawelu koronował Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski
1503 IV 5 - odbył się jego uroczysty pogrzeb w Katedrze Wawelskiej
1510 - król Zygmunt Stary, rodzony brat Fryderyka polecił zbudować nagrobek z brązu
źródła
Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 2, Średniowiecze, Warszawa 1987
Duczmal Małgorzata, Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996