Walery Jan Kanty Eljasz-Radzikowski

(12 września 1841 Kraków – 22 marca 1905 Kraków)

malarz, ilustrator

rodzina

syn Wojciecha, malarza, i Tekli z Krzyżanowskich, brat Władysława i Marii, ojciec Stanisława Wojciecha

jego dziad Wojciech był konfederatem barskim i wówczas ukrywając się zmienił nazwisko rodowe Radzikowski na Eljasz, Walery wrócił do nazwiska rodowego dodając drugie nazwisko Eljasz, stąd brzmi ono Eljasz-Radzikowski

biogram

           Studiował w Krakowie u Władysława Łuszczkiewicza i w Monachium u Hansa Anschütza, Moritza von Schwinda i Franza Adama. Współpracował wówczas z Rządem Narodowym udzielając pomocy ochotnikom udającym się do powstania styczniowego. Później podróżował krótko po Europie.
           Po powrocie do Krakowa pracował jako nauczyciel rysunków.

           Malował kompozycje historyczne, sceny rodzajowe i obrazy nawiązujące do dzieł literatury narodowej, ilustrował poematy Antoniego Malczewskiego i Wincentego Pola. Wykonał freski w kościele w Chochołowie i malarstwo ołtarzowe dla katedry w Przemyślu, kościołów w Skawinie, Dzikowie i polskiej parafii w Cincinnati w USA. Opracował poczet królów polskich, ilustrował wiele wydawnictw polskich i zagranicznych, publikował artykuły między innymi w "Kłosach", "Bluszczu", "Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego" i w "Tygodniku Ilustrowanym". Opublikował wiele opracowań poświęconych górom, turystyce, etnografii i zabytkom regionu. Projektował kostiumy do przedstawień teatralnych, a także dekoracje dla Teatru Miejskiego w Krakowie.
           Był wielkim miłośnikiem Tatr, współzałożycielem i działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego. Kierował budową schronisk, opracował przewodnik po Tatrach, organizował przewodnictwo i straż ochrony przyrody, wytyczał szlaki, (np. z Liliowego na Zawory), pierwszy też je malował (1887 rok ścieżka z Jaszczurówki przez Polanę Waksmundzką do Roztoki). Działał w komisji do spraw nazewnictwa, zainicjował budowę Szkoły Snycerskiej, redagowanie gazet zakopiańskich i "Pamiętnika TT”. Malował pejzaże tatrzańskie i wykonywał panoramiczne cykle widoków tatrzańskich z oznaczonymi szczytami, przełęczami i dolinami. Należał do pionierów krajobrazowej fotografii artystycznej.

           Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (Kwatera O zachodnia, grobowiec rodziny Nyczów).
           W Tatrach nazwano jego imieniem jedną ze skał w Dolinie Miętusiej, a Węgierskie Towarzystwo Karpackie turni obok Baranich Rogów nad Doliną Pięciu Stawów nadało nazwę szczyt Eljasza, w Krakowie ulica jego imienia ciągnie się przez IV i VI dzielnicę Prądnik Biały i Bronowice – niemal od stacji kolejowej Łobzów, mija Azory, rondo obok motelu „Krak”, Bronowice Małe i dobiega do ul. Pasternik.
wybrane prace:

1862 - album litografii Ubiory ludu w dawnej Polsce
1864 - Długosz jako nauczyciel synów Kazimierza Jagiellończyka
1866 - Klucznik Gerwazy

1866 – Stopka królowej Jadwigi
1870 - Zagroda w Tatrach
1870 - Ilustrowany przewodnik do Tatr i Pienin (6 wydań, ostatnie w 1900 roku)
1878 - Pan Twardowski i diabeł
1883 - Wjazd Jana III do oswobodzonego Wiednia

1894 – Targ góralski
1897-1906 - album Ubiory w Polsce i u sąsiadów

1898 – opracowanie Konik Zwierzyniecki

1902 - przewodnik Kraków dawny i dzisiejszy

kalendarium

1856-1862 - studiował w krakowskiej SSP
1862-1865 - studiował w Monachium
1865-1866 - podróżował po Belgii, Niemczech, Francji, Szwajcarii i Włoszech
1872-1891 - uczył rysunku w gimnazjum św. Anny, jego uczniem był Stanisław Wyspiański 
od 1877 - uczył rysunku także w żeńskim seminarium nauczycielskim
1873 - współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego
1877 - jako pierwszy z gości zakopiańskich postawił dom letniskowy przy Krupówkach, potem wybudował drugi zwany "Eljaszówką" na Starej Polanie;

źródła

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000 

Krystyna Zbijewska Orzeł w kurniku Warszawa 1980