Elżbieta Bośniaczka

(około 1340 – przed 15 XI 1387 Nowy Grod, nad Adriatykiem)

królowa węgierska i tytularna królowa polska

rodzina

jedyna córka Stefana Kotromanicia, bana Bośni i Elżbiety Kujawskiej, córki Kazimierza III, księcia gniewkowskiego
żona Ludwika Węgierskiego
urodziła 4 córki: Marię, Katarzynę, zaręczona z Ludwikiem, księciem Orleanu; Marię, żona Zygmunta Luksemburczyka, królowa Węgier; i Jadwigę, żona Władysława Jagiełły, królowa Polski

biogram

           Sprowadzona na dwór swojej potężnej krewnej, Elżbiety, swoją słynną urodą zwróciła uwagę swojego kuzyna, Ludwika, króla Węgier. Ten postanowił poślubić kuzynkę i wystąpił o dyspensę do Innocentego VI (między narzeczonymi istniało pokrewieństwo czwartego stopnia).
Ludwik w myśl układu budzyńskiego koronował się na króla Polski, tymczasem Elżbieta pozostała na Węgrzech, niemniej zaczęła używać tytułu królowej Polski.
           Po śmierci regentki Elżbiety Łokietkówny i Ludwika Węgierskiego, Elżbieta Bośniaczka skupiła w swoim ręku pełnię władzy. Zmieniła postanowienia co do sukcesji tronu - Maria miała zostać władcą Węgier, a Jadwiga Polski. Ponadto zerwała zaręczyny obu swych córek - Marii z Zygmuntem Luksemburskim (w rezultacie nieskutecznie) i Jadwigi z Wilhelmem Habsburgiem. Spowodowało to zamieszanie na węgierskim tronie i królowa Maria i regentka Elżbieta zostały zdetronizowane.
           Królem Węgier został najstarszy żyjący potomek Andegawenów król Neapolu Karol III z Durazzo. W wyniku spisku Elżbiety Bośniaczki i palatyna Garai nowy król został wkrótce zamordowany.
           Władzę w wewnętrznie osłabionym kraju ponownie objęły Elżbieta z córką. W obawie przed Chorwatami (zwolennikami Durazzo) obie kobiety schroniły się w posiadłości Garai w południowych Węgrzech. Wkrótce zostały napadnięte i uwięzione w zamku Nowy Grod nad Adriatykiem.
Elżbieta nie doczekała się pomocy od zięcia - Zygmunta Luksemburskiego, który dążył do przejęcia węgierskiej korony. Została uduszona na oczach córki.
           Spoczęła w nekropolii królów węgierskich w Szekesfehervarze.

kalendarium

1343 - zmarła Elżbieta Kujawska, matka Elżbiety
1350 - przybyła do Budy na dwór Elżbiety Łokietkówny
1353 VI 20 - poślubiła Ludwika Węgierskiego
1353 VIII 31 - papież Innocenty VI wydał zgodę na ten związek
1355 - został zawarty układ budzyński w sprawie następstwa Andegawenów w Polsce
1360 - Elżbieta zbliżyła się do brata matki, Władysława Białego, księcia gniewkowskiego
1365 - urodziła Marię, żyjącą tylko kilka miesięcy
1370 - urodziła Katarzynę
1370 XI 5 - zmarł Kazimierz Wielki
1370 XI 17 - Ludwik koronuje się w Krakowie na króla Polski pod nieobecność żony
1371 - urodziła Katarzynę
1374 - urodziła Jadwigę
1375 IV 14 - został zawarty układ małżeński w Brnie Marii, córki Elżbiety, z Zygmuntem Luksemburgiem
1378 VIII 18 - został zawarty układ małżeński w Hainburgu Jadwigi, córki Elżbiety, z Wilhelmem Habsburgiem
1379 VIII - początek zjazdu w Koszycach, który uznał jako przyszłą królową Polski córkę Elżbiety wyznaczoną przez Andegawenów
1380 XII 29 - śmierć Elżbiety Łokietkówny
1382 VIII 10 - śmierć Ludwika Węgierskiego w Tyrnawie
1383 II 26 - pod naciskiem możnych polskich i węgierskich posłowie Elżbiety ogłaszają w Sieradzu, że przeznaczyła ona na tron polski córkę Jadwigę i wyraziła zgodę na jej ślub z Władysławem Jagiełłą
1384 X - wyjazd Jadwigi do Polski
1385 - wiosną Elżbieta zrywa zaręczyny swej córki Marii z Zygmuntem Luksemburskim
1385 X - Elżbieta wydaje w Bratysławie Marię oblegającemu gród Luksemburgowi
1385 XII 3 - Karol Durazzo koronuje się na króla Węgier
1386 II - Elżbieta odzyskała władzę i doprowadziła do zgładzenia Karola Durazzo
1386 VII 25 - uwięzienie Elżbiety i jej córki Marii przez Chorwatów

źródła

Rudzki Edward, Polskie królowe, (tom 1), Warszawa 1985