Gustaw Ehrenberg
(14 lutego 1818 Warszawa – 28 września 1895 Kraków)
poeta, publicysta, tłumacz, działacz polityczny i konspirator
rodzina
naturalny syn cara Aleksandra I Romanowa (1777-1825) i polskiej arystokratki Weroniki Heleny z Dzierżanowskich Rautenstrauchowej (1800?-1869)
przybrani rodzice - młynarz Fryderyk i Krystyna Ehrenbergowie dali mu nazwisko,
wychowywał się w domu barona Morenheima, sekretarza Komisji Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego
w roku 1858 w Warszawie poślubił Felicję Pancer (1832-1860), a następnie w 1860 roku jej siostrę Emilię Pancer (1827-1885)
ich dzieci: Feliks Zygmunt (1861-), student Uniwersytetu Jagiellońskiego; Marianna Julia (1862-); Felicja Weronika (1864-); Emil Gustaw (1866-1867); Kazimierz Józef (1870–1932), publicysta, dziennikarz, żona Paulina Stano
biogram
Przyszłego rewolucjonistę, zaciętego wroga caratu i gorącego patriotę-konspiratora, długo utrzymywał za pośrednictwem osób trzecich sam car Aleksander – pisze Bogdan Zakrzewski w „Palen dla cara”.
Studiował na UJ filozofię i literaturę polską, między innymi u Michała Wiszniewskiego. Zaangażował się w działalność spiskową, był członkiem powstałego w 1835 w Krakowie Stowarzyszenia Akademickiego, później założycielem zboru Głównego Stowarzyszenia Ludu Polskiego, jako członek Zboru Ziemskiego Stowarzyszenia Ludu Polskiego, był emisariuszem Stowarzyszenia w Warszawie, prowadził agitację rewolucyjną.
Trzykrotnie w Królestwie Polskim aresztowany, zamieszany w sprawę spisku Szymona Konarskiego został skazany na karę śmierci, którą zamieniono na katorgę.
Po zwolnieniu był współredaktorem tajnego „Sternika", redagował „Gazetę Polską”, został ponownie aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Wkrótce zwolniony, został członkiem komitetu redakcyjnego „Biblioteki Warszawskiej”.
Osiadł w Krakowie, zamieszkał przy ulicy Długiej 5, podjął pracę w banku, wykładał również literaturę powszechną na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego. Współpracował między innymi z „Przeglądem Polskim”.
Debiutował rozprawami estetycznymi w krakowskim „Pamiętniku Powszechnym Nauk i Umiejętności”, był jednym z twórców nurtu rewolucyjnego w poezji polskiej, krytykował szlachtę i magnaterię, wzywał do powstania ludowego. Był autorem odważnych, patriotycznych wierszy, między innymi tekstu pieśni Gdy naród do boju (w czasie okupacji był to hymn GL-AL), zamieszczonej pt. Szlachta w roku 1831 w zbiorze Dźwięki minionych lat. Pisał studia literackie, tłumaczył z języka angielskiego i włoskiego, dokonał przekładów między innymi Opowieści zimowej W. Shakespeare’a i Nowego życia Dantego. Jego twórczość wywarła duży wpływ na Edmunda Wasilewskiego.
Pochowany na cmentarzu Rakowickim (Kwatera Y, rząd wschodni, miejsce 5 po prawej Groch Franciszki).
Ulica jego imienia w IV dzielnicy Prądnik Biały (Azory) łączy ul. Chełmońskiego z ul. Walerego Eljasza-Radzikowskiego.
wybrane prace:
1835 – debiutował dwoma rozprawami filozoficznymi w „Pamiętniku Powszechnym Nauk i Umiejętności”
1848 - Dźwięki minionych lat
kalendarium
1826-1831 – uczył się w Liceum Samuela B. Lindego w Warszawie
1833-1836 - studiował najpierw medycynę, a następnie filozofię i literaturę polską w Uniwersytecie Jagiellońskim
1836 – od września jako emisariusz Zboru Głównego Stowarzyszenia Ludu Polskiego prowadził konspiracyjną działalność polityczną na terenie Warszawy
1838 – został aresztowany i skazany na karę śmierci, jednak ułaskawiony
1839 – został zesłany na katorgę do kopalni w Nerczyńsku na Syberii
1855 – zesłany na trzy lata do Togilska na Uralu
1858 – wrócił do Warszawy
1861–1862 – był współredaktorem tajnego pisma „Sternik”
1862 – w związku z manifestacjami narodowymi, został aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej
1865–1870 – współpracował z „Biblioteką Warszawską”
1868–1870 – dyrektor Biblioteki Ordynacji Zamoyskich
1870 – przeniósł się do Krakowa
źródła:
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 05.09.2021