Dunikowski Xawery
(Franciszek Ksawery)
(24 XI 1875 Kraków – 26 I 1964 Warszawa)
rzeźbiarz, malarz, wybitny pedagog, profesor Akademii Sztuk Pięknych
rodzina
urodził się w Krakowie przy ulicy Floriańskiej 21 w zubożałej rodzinie szlacheckiej, syn Mieczysława nadkonduktora kolei warszawsko - wiedeńskiej, i Heleny z Jawurków
biogram
Naukę rozpoczął w Warszawie i kontynuował na ASP w Krakowie. W okresie Młodej Polski - pod wpływem krakowskiego środowiska literacko - artystycznego, a także sztuki Auguste'a Rodina, symbolizmu oraz filozofii Stanisława Przybyszewskiego ukształtował się indywidualny styl Dunikowskiego. Tworzył wtedy również liczne portrety osób mu współczesnych i postaci historycznych.
Po powrocie z Paryża tworzył monumentalne rzeźby pomnikowe, zajmował się także malarstwem portretowym i rodzajowym. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń. Swój dorobek artystyczny przekazał Muzeum Wojska Polskiego. Jego dzieła, a także liczne dokumenty i pamiątki gromadzi Muzeum Narodowe w Warszawie Oddział Królikarnia.
W Krakowie, na domu przy ul. Karmelickiej 27, gdzie mieszkał, znajduje się tablica upamiętniająca artystę.
wybrane prace:
1898/1899 - Portret artysty malarza Henryka Szczyglińskiego - praca dyplomowa (złoty medal)
1898 - 1905 - cykl Człowiek
1900 - Macierzyństwo
1902 - Fatum
1903 - Byt, Tchnienie
1906 - cykl Kobiety brzemienne
1910 - portret Adama Mickiewicza
1912 - portrety Franciszka Mączyńskiego, Ludwika Solskiego
1916 - 1917 - Grobowiec Bolesława Śmiałego i Autoportret
1924 - portret córki
1925 - 1929 - realizacja cyklu Głowy wawelskie
1935 - Autoportret w stroju mandaryna
1936 - pomnik Józefa Dietla
1948 - obraz Rybacy
1946 - 1952 - Pomnik Czynu Powstańczego na Górze św. Anny
1949 - 1955 - cykl malarski Oświęcim
1949 - 1955 - Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko - Mazurskiej w Olsztynie
1958 - obrazy Muzyka, Człowiek w kosmosie
1963 - Pomnik Żołnierza Polskiego w Warszawie;
kalendarium
około 1887 - przeprowadził się z rodzicami do Warszawy
1894 - 1896 - w Warszawie rozpoczął naukę w pracowni Bolesława Syrewicza, a nastepnie Leopolda Wasilkowskiego
1896 - 1903 - studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (następnie Akademia Sztuk Pięknych) u Alfreda Dauna (1896 - 1899) i Konstantego Laszczki (1899 - 1903)
1902 - pierwsza, studencka wystawa w krakowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych (cykl Człowiek)
1904 - 1010 - profesor rzeźby w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych
1905 - zastrzelił w restauracji malarza Wacława Pawliszaka, jednak wkrótce został zwolniony z aresztu po wpłaceniu 2 tysięcy rubli kaucji
1906 - podróż do Włoch i na Bliski Wschód
1908 - członek, a od 1912 prezes Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka"
1910 - powrócił do Krakowa
1910 XII 1 - w Warszawie podpisał umowę dotyczącą wykonania rzeźb do portalu kościoła jezuickiego p. w. Serca Jezusa przy ul. Kopernika w Krakowie
od 1914 przebywał najpierw na stypendium w Londynie, potem we Francji, gdzie po rocznej służbie w Legii Cudzoziemskiej, osiadł w Paryżu, gdzie miał pracownię
1920 III 18 - podarował do zbiorów wawelskich 24 rzeźby z wczesnego okresu twórczości
od 1922 - mieszkał w Krakowie przy ul. Karmelickiej 27
1923 - objął katedrę rzeźby w krakowskiej ASP
1925 - 1928 - pracował nad cyklem Głowy wawelskie do stropu Sali Poselskiej
1930 - mianowany profesorem zwyczajnym
1940 - 1945 - więzień obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu
1946 - 1955 - ponownie kierował katedrą rzeźby krakowskiej ASP
1948 i 1955 - nagroda państwowa I stopnia
1949 - otrzymał Order Budowniczy Polski Ludowej
1955 - przenosi się na stałe do Warszawy
1955 - otrzymał Order Sztandaru Pracy I klasy
od 1959 - wykładał na Wydziale Rzeźby i Architektury Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu