pseudonimy: Jan Okoński, Doktor, Jan Dębczak

(1883 VI 28 Kraków - 1968 III 21 Kraków)

działacz socjalistyczny, chemik

 rodzina

z krakowskiej rodziny mieszczańskiej

syn Romana i Anny z Fieschlerów

poślubił: Luba z domu Hirszowicz (1884 – 1965)

syn: Mieczysław (1912–1986), profesor sztuk muzycznych

życiorys

           Studiował chemię na UJ, uzyskując doktorat. Wcześnie wstąpił do Polskiej Partii Socjaldemokratycznej, stale jednak zmieniał przynależność partyjną i poszukiwał nowych form aktywności organizacyjnej i politycznej.

          W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów, ale wkrótce przeszedł do armii austriackiej.

         W okresie międzywojennym opowiadał się za współpracą z ruchem komunistycznym. Wielokrotnie był aresztowany i więziony (za organizowanie i uczestnictwo w strajkach, wiecach i demonstracjach).

          Po wybuchu II wojny światowej schronił się do Lwowa. Został aresztowany przez władze radzieckie we Lwowie i deportowany, między innymi do Bieriegajewa, nad Oceanem Lodowatym, następnie do Czeboksar.

           Po odzyskaniu wolności związał się z komunistami polskimi i został członkiem Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich.

          Powrócił do Polski, powierzono mu w PKWN resort pracy, opieki społecznej i zdrowia. Po przybyciu do Lublina organizował PPS, został wybrany przewodniczącym Rady Naczelnej PPS, następnie był wiceprzewodniczącym.

         Przez krótki okres był pierwszym prezydentem Wrocławia, powołany jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej do miasta. Urzędowanie mógł praktycznie rozpocząć dopiero po kapitulacji Festung Breslau. Był współorganizatorem polskiej administracji. Opowiadał się za przekształceniem Wrocławia w miasto wydzielone. Chciał stworzyć system gospodarczy eliminujący obieg pieniędzy (tzw. republika drobnerowska), co było jednym z głównych czynników, które zadecydowały o pozbawieniu go tej funkcji.

          Działał także w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego, posłował do Krajowej Rady Narodowej, Sejmu Ustawodawczego i Sejmu PRL kolejnych 4 kadencji. Postulował odbudowę suwerenności narodowo - państwowej, wystąpienie Polski z Układu Warszawskiego, demokratyzację życia społecznego, reformy społeczno – ustrojowe, domagał się traktowania PPS na równi z PZPR. Władze doprowadziły do usunięcia go ze stanowisk partyjnych.

         Do czynnego życia politycznego powrócił jeszcze na krótko po wydarzeniach październikowych 1956, został wtedy I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie.

         Działał na rzecz rozwoju kulturalnego Krakowa: z jego inicjatywy powstał Społeczny Fundusz Ochrony Zabytków Krakowa, Krakowski Dom Kultury, Muzeum Etnograficzne otrzymało nową siedzibę, wzniesiono nowy pawilon wystawowy dla Biura Wystaw Artystycznych.

         Zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, pomógł w jej otwarciu i pierwszych latach działania.

          Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera LXVII, rząd płd 2, miejsce 1).

 wybrane publikacje 

1945 - Drogowskazy

1962 - Moje cztery procesy

1967 - Bezustanna walka 1962 - 1967

 kalendarium

1898 - 1919 – członek Polskiej Partii Socjalno - Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego

1902 – 1913 - członek Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS – Proletariat

1914 VIII – wstąpił do Legionów

1915 – 1918 – w armii austriackiej

1919 – 1922 - członek PPS

1922 – był współzałożycielem i jednym z przywódców Partii Niezależnych Socjalistów (od 1924 Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy)

1922 - 1928 – pełnił funkcję przewodniczącego Centralnego Komitetu Wykonawczego

1923 – 1928 – zasiadał w egzekutywie Socjalistycznej Międzynarodówki Socjalistycznej

1928 - 1936 - ponownie działał w PPS, członek Rady Naczelnej

1933 - 1938 – był członkiem Rady Miejskiej z ramienia Socjalistycznej Listy Robotniczej

1936 - za wyjazd do ZSRR bez zgody władz PPS usunięty z partii

1939 IX – schronił się we Lwowie

1940 VI – został aresztowany przez NKWD

1941 – przeniesiony z Bieriegajewa do Czeboksar

1943 - 1944 – pełnił funkcję członka Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich

1944 - powrócił do Polski

1944 VII – przybył do Lublina, został wybrany przewodniczącym Rady Naczelnej PPS

1945 III 14 – 1945 VI – był pierwszym prezydentem Wrocławia

1945 – 1948 – był wiceprzewodniczącym Rady Naczelnej PPS

1944 - 1947 – był posłem do Krajowej Rady Narodowej

1947 - 1968 - poseł na sejm

1948 – wstąpił do PZPR

1955 – doprowadził do powstania Społecznego Funduszu Ochrony Zabytków Krakowa

1956 X – 1957 II pełnił obowiązki I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie

1960 - otrzymał od władz Krakowa Berło Włodarza na Polu Kultury