Tadeusz Bonifacy Chrzanowski

(14 V 1926 Kraków – 24 XII 2006 Kraków)

historyk sztuki, literat, tłumacz, fotografik

rodzina

syn Wincentego, właściciela majątku pod Hrubieszowem, i Izabeli Czecz de Lindenwald, właścicielki majątku w podkrakowskim Bieżanowie

poślubił Teresę Lewicką

córki: Elżbieta (Kluczewska) i Agnieszka

biogram

           Dzieciństwo spędził w Moroczynie, w pałacu w dobrach hrubieszowskich, następnie zamieszkał wraz z rodziną w majątku matki w Bieżanowie pod Krakowem. Na konspiracyjnych kursach zdał maturę, rozpoczął studia na ówczesnej Akademii Handlowej, a dwa lata później zapisał się na studia z historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim.

           Po ukończeniu studiów, wraz z przyjacielem Marianem Korneckim, prowadzili inwentaryzacje zabytków ziemi krakowskiej, Śląska Opolskiego, Pomorza, Warmii i Mazur, efektem czego było powstanie między innymi dziesiątków tomików Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce oraz około 300 książek i publikacji. Podczas wypraw inwentaryzacyjnych posługiwał się aparatem fotograficznym, którego możliwości dobrze poznał dzięki swemu ojczymowi, wybitnemu fotografikowi Włodzimierzowi Puchalskiemu.

           Przez wiele lat współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym” i paryską „Kulturą”, drukował też w krajowych wydawnictwach drugiego obiegu (pod pseudonimami Tymoteusz Klempski lub Józef Szrett). Uzyskał także akceptację jako tłumacz, uczestnicząc w przekładzie dwóch tomów antologii poezji francuskojęzycznej oraz w kilkunastu przekładach z języka niemieckiego, francuskiego, włoskiego i hiszpańskiego arii operowych, ballad i pieśni. Interesował się różnymi problemami, ale przede wszystkim zajmował się kulturą polskiego sarmatyzmu oraz historią i kulturą Kresów Wschodnich.

           W swojej pedagogicznej karierze wypromował ponad stu magistrów historii sztuki (głównie na KUL, ale także w Katedrze Etnologii Słowian UJ), szesnastu doktorów, do tego zrecenzował kilka prac habilitacyjnych oraz kilkanaście doktorskich. Wykładał w kraju, a także w Stanach Zjednoczonych i we Włoszech.

           Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim.

wybrane publikacje:

1974 - Rzeźba lat 1560-1650 na Śląsku Opolskim

1974 - Żywe i martwe granice

1982 – razem z M. Korneckim Sztuka Ziemi Krakowskiej

1984 - Działalność artystyczna Tomasza Tretera

1988 – razem z M. Korneckim Złotnictwo toruńskie

1989 - Wędrówki po Sarmacji europejskiej

1993 - Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów

1994 – razem z M. Korneckim Polskie pomniki w świątyniach Rzymu

1998 - Sztuka w Polsce. Od I do III Rzeczypospolitej

kalendarium

1943 – wraz z rodziną przeniósł się do majątku w Bieżanowie

1944 – na konspiracyjnych kursach zdał maturę

1946 – 1949 – studiował w Akademii Handlowej

1946 – został współzałożycielem pierwszego w powojennej Polsce niezależnego klubu dyskusyjnego Logofagów, przez który w cotygodniowych spotkaniach w ciągu około dwóch lat jego działalności przewinęła się plejada wielkich nazwisk ze świata kultury, nauki, sztuki i literatury

1948 – 1952 – studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim

1950 – 1989 – był członkiem Związku Literatów Polskich

1951 – rozpoczął pracę w Wojewódzkim Urzędzie Konserwatorskim

1952 – poślubił Teresę Lewicką

1952 – 1996 – należał do Związku Artystów Fotografików Polskich

1953 – wstąpił do Stowarzyszenia Historyków Sztuki

1968 – 1972 – był redaktorem Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie

1971 – obronił pracę doktorską Rzeźba lat 1560 – 1650 na Śląsku Opolskim

1973 – został członkiem Komisji Architektury i Urbanistyki PAN w Krakowie

1974 – 1977 – pełnił funkcję wicedyrektora do spraw naukowych w krakowskich Pracowniach Konserwacji Zabytków

1975 – 1991 – wykładał historię sztuki na KUL

1975 – 1994 – był członkiem Komisji Historii i Teorii Sztuki PAN w Krakowie

1979 – został członkiem Pen Clubu

1982 – habilitował się w Instytucie Sztuki w Warszawie (Działalność artystyczna Tomasza Tretera)

1983 – otrzymał wyróżnienie Zasłużony dla Ziemi Krakowskiej

1987 – otrzymał Złoty Krzyż Zasługi

1989 – został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich

1990 – otrzymał tytuł profesora KUL

1991 – 1998 – jako emerytowany profesor historii sztuki był wykładowcą krakowskiej ASP

1991 V 13 – został przewodniczącym Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa

1994 – został członkiem Komisji Historii Sztuki PAU

1997 V 12 – otrzymał medal UJ ‘Merentibus’

1997 – został członkiem PAU

1999 – uhonorowany został Nagrodą im. św. Brata Alberta w dziedzinie kultury i sztuki sakralnej

2001 III 28 – odznaczony został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski

2001 – otrzymał nagrodę im. A. Gieysztora za działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego

2002 – otrzymał Laur Krakowa XXI wieku

2005 III 11 – otrzymał doktorat honoris causa Politechniki Krakowskiej

2007 XII 21 – w południowej fasadzie Bazyliki Mariackiej została uroczyście odsłonięta pamiątkowa tablica, zaprojektowana przez Marka Cempla, podobiznę profesora zaprojektował i wykonał prof. Stefan Dousa