Dzisiejsza data:

Józef Grzegorz Chłopicki

(14 III 1771 Kapustyn koło Zasławia, Wołyń – 30 IX 1854 Kraków)

generał, dyktator powstania listopadowego

rodzina

herbu Nieczuja

syn Franciszka i Marianny z Lenkiewiczów

biogram

           Był uczestnikiem wojny polsko - rosyjskiej i powstania kościuszkowskiego, służył w Legionach Polskich, dowodził Legią Nadwiślańską, uczestniczył w wyprawie napoleońskiej na Moskwę. Za zasługi został awansowany na generała brygady. Otrzymał oficerską Legię Honorową, włoski Krzyż Korony Żelaznej, Komandorski Krzyż Virtuti Militari. Napoleon mianował go także baronem Cesarstwa Francuskiego i otrzymał wiele donacji pieniężnych, w sumie na kwotę 12 000 franków. Wystąpił z wojska wskutek konfliktu z wielkim księciem Konstantym.
           W okresie powstania listopadowego, początkowo dowodził oddziałami polskimi w Warszawie, następnie został naczelnikiem całych sił zbrojnych.
Ogłosił się dyktatorem, jednak był zwolennikiem rokowań z carem, przeciwnikiem działań zbrojnych, wstrzymywał przygotowania wojenne.
Zrzekł się dyktatury, lecz faktycznie nadal dowodził wojskami. Wsławił się w bitwie pod Olszynką Grochowską, w czasie której został ciężko ranny w nogi.
           Po upadku powstania wyjechał do Krakowa, gdzie mieszkał do końca życia. Zamieszkał najpierw w dworku Piotra Umińskiego – dziś w tym miejscu na rogu ul. Westerplatte i ul. Kopernika stoi Dom Turysty. Potem mieszkał w Rynku Głównym i przy ul. Floriańskiej. Nie uczestniczył w życiu politycznym Rzeczypospolitej Krakowskiej.

           Biskup Ludwik Łętowski mówił o nim: Był to generał francuski, ale nie człowiek na naczelnika powstania narodowego. Nie wierzył, aby można pobić Moskali (…), z władzą w ręku szamotał się tylko i po chwili ją złożył.
           Po jego śmierci odbyło się w kościele Mariackim uroczyste nabożeństwo żałobne, odprawione przez biskupa Łętowskiego, z udziałem tłumu Krakowian. Następnie trumnę przewieziono furmanką do Krzeszowic i pochowano w grobowcu Potockich, z których rodziną żył w przyjaźni.
          Jego nazwisko zostało wyryte na Łuku Triumfalnym w Paryżu, jedna z ulic na Pradze Południe nosi jego imię.

kalendarium

1785 X - rozpoczął służbę wojskową wstępując jako kadet do pułku piechoty Kaliksta Popnińskiego
1788 - opuścił służbę polską i zaciągnął się do armii rosyjskiej walczącej z Turcją
1790 - powrócił do armii polskiej i uczestniczył w wojnie polsko - rosyjskiej w obronie konstytucji 3 maja (między innymi brał udział w bitwie pod Boruszkowcami i Zieleńcami)
1793 V - wraz z większością załogi Kamieńca Podolskiego wstąpił do armii rosyjskiej
1794 - na wieść o insurekcji kościuszkowskiej przedostał się do Galicji, a stamtąd pod koniec powstania dotarł do Warszawy
1794 X - awansował na kapitana
1797 - wiosną zaciągnął się do Legionów Polskich we Włoszech
1798 IX - awansował na majora
1799 - został awansowany na szefa batalionu przez samego Dąbrowskiego
1801 - brał udział w oblężeniu Mantui
1803 - walczył z partyzantami na południu Włoch
1805 - walczył na północy Włoch, wyróżnił się pod Castel Franco, gdzie dowodzony przez niego II batalion Legii Dąbrowskiego, odparł dwie szarże kirasjerów
1806 - wyruszył z częścią swoich sił na Śląsk
1807 - współorganizował Legię Polsko - Włoską, przemianowaną następnie na Legię Nadwiślańską
1808 VI 15 - wziął udział w pierwszym oblężeniu Saragossy przez wojska napoleońskie
1808 XI - objął dowództwo Legii w randze pułkownika
1808 - dowodził w bitwie pod Epilą
1809 II 21 - uczestniczył w zdobyciu Saragossy po długotrwałym oblężeniu i wyjątkowo krwawych i zaciekłych walkach
1809 VII - mianowany przez Napoleona na stopień generała brygady
1812 - razem z Legią Nadwiślańską powrócił do Polski, by wziąć udział w wojnie przeciwko Rosji, został ranny w bitwie pod Borodino - leczył się do grudnia 1813 roku
1814 - po upadku cesarza Napoleona wstąpił do Wojska Polskiego formowanego pod patronatem cara Aleksandra I
1814 V - otrzymał stopień generała dywizji
1815 - pod koniec roku otrzymał dowództwo 1. Dywizji Piechoty
1818 X - w wyniku kłótni z Księciem Konstantym podał się do dymisji
1830 XI 29/30 - przebywając w teatrze, Chłopicki odmówił dołączenia do polskich powstańców
1830 XII 3 - przyjął funkcję wodza naczelnego
1830 XII 5 - ogłosił się dyktatorem
1830 XII 18 - podał się do dymisji
1830 XII 20 - ponownie przyjął władzę dyktatorska
1831 I 17 - złożył rezygnację z dyktatury
1831 II 19 - walczył pod Wawrem
1831 II 22 - został mianowany dowódcą wojsk pierwszej linii
1831 II 25 - wsławił się w bitwie pod Grochowem, został ciężko ranny i parę dni później opuścił Warszawę
1831 III 10 - przyjechał do Krakowa i został tu na stałe
1849 - nie skorzystał z amnestii Mikołaja I i odrzucił propozycję powrotu do Królestwa Polskiego
1850 - mieszkał jakiś czas przy ulicy Floriańskiej 33
1853 - mieszkał w Rynku Głównym pod numerem 13, a następnie 38
1854 X 2 - w Krzeszowicach odbył się pogrzeb poprzedzony uroczystym nabożeństwem w nowo wystawionym kościele parafialnym
1928 - jego imię otrzymała ulica w dzielnicy Grzegórzki, łączy ulicę Bohdana Zaleskiego z aleją Władysława Beliny - Prażmowskiego
1963 X 13 - zwłoki generała przeniesiono do nowej cmentarnej kaplicy ufundowanej przez Zofię hr. Potocką

źródła

Marian Brandys, Koniec świata szwoleżerów, Warszawa 1974

Henryk Żaliński, Stracone szanse, Warszawa 1982