Stanisław Ciołek
(około 1382 Mazowsze – 10 listopada 1437 Poznań)
podkanclerzy i biskup poznański, poeta polsko-łaciński, dyplomata
rodzina
syn Andrzeja, wojewody mazowieckiego, i Elżbiety Garbowskiej z Garbowa herbu Sulima
bracia: Wygand, Andreas i Clemens
biogram
Ukończył studia na uniwersytecie praskim otrzymując tytuł magistra sztuk wyzwolonych. Jako zdolny poeta i wybitny stylista łaciński zjednał sobie względy Władysława Jagiełły, który mianował go pisarzem królewskim, dodatkowo był także notariuszem ziemskim oraz kapituły krakowskiej.
Był znawcą problematyki polsko–litewskiej oraz spraw krzyżackich, współpracownikiem i protegowanym biskupa Z. Oleśnickiego. Wszystkie ważniejsze sprawy dyplomatyczne Władysława Jagiełły odbywały się w jego obecności albo pod jego kierunkiem i za jego wiedzą. Miał swój udział w przygotowywaniu najważniejszych aktów państwowo–prawnych, jest autorem cennego zbioru formuł kancelaryjnych i retorycznych Liber cancellariae.
Po małżeństwie Władysława II Jagiełły z Elżbietą Granowską napisał paszkwil Epistola taxans matrimonium…, co spowodowało usunięcie go z kancelarii królewskiej. Poparcie królowej Zofii Holszańskiej umożliwiło mu po kilku latach powrót do kancelarii królewskiej.
Został mianowany biskupem poznańskim, odbył kilka synodów diecezjalnych i wydał statut o admisji notariuszy publicznych. Będąc mocno obciążony obowiązkami państwowymi nie mógł podołać administrowaniu diecezją co spowodowało między innymi zatargi z kapitułą. Był przeciwnikiem husytyzmu, przeciwko husytom pisał pisma satyryczne.
Znany jest jako poeta polsko–łaciński, autor utworów poetyckich o charakterze zarówno panegirycznym, jak i paszkwilancko–parodystycznym. Jego twórczość poetycka była wykorzystywana przez kompozytorów do pisania pieśni.
Pochowany został w katedrze w Poznaniu.
wybrane utwory:
1417–1419 - Paszkwil łaciński prozą na królową Elżbietę (Granowską), w formie bajki
1426 lub 1428 - Laus Cracoviae, panegiryk wychwalający Kraków, Władysława II Jagiełłę i jego żonę Sonkę
1427 – listy do króla Władysława Warneńczyka
1428 – listy do Oleśnickiego
1436 – listy do sekretarza Witolda
kalendarium
1392–1402 – studiował na uniwersytecie w Pradze
1410 – został sekretarzem w kancelarii Władysława Jagiełły
1410 – posłował wraz ze Z. Oleśnickim do Zygmunta Luksemburskiego
1411–1421 – pełnił ubocznie funkcję notariusza ziemi krakowskiej i kapituły krakowskiej
1413 – posłował do zakonu krzyżackiego w sprawach Żmudzi
1419 – usunięty z kancelarii królewskiej za paszkwil na małżeństwo Władysława Jagiełły z Elżbietą Granowską
1420 – zapisał się do Akademii Krakowskiej
1423 – redagował edykt wieluński
1423 – dzięki życzliwości królowej Zofii uzyskał podkanclerstwo królewskie
1425 – opracował przywilej brzeski
1428 – uzyskał nominację na biskupstwo poznańskie
1434 – był reprezentantem Polski na soborze w Bazylei
źródła:
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Warszawa 1964, s. 98–100
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000